Nu dan de filosofische kant van kwaliteit van leven (eerder aangehaald in kwaliteit van leven - wat is het). Die ontdekte ik in een interview in maart j.l. met de filosoof Joep Dohmen in het radioprogramma Kunststof. Het interview ging over zijn nieuwste boek "Tegen de onverschilligheid; Een pleidooi voor een moderne levenskunst". Joep Dohmen is universitair docent Filosofie en Humanisme in Utrecht. Hij kan zich ondertussen dé Nederlands specialist op het gebied van levenskunst noemen. In zijn nieuwe boek laat hij aan de hand van thema's als authenticiteit en autonomie zien hoe levenskunst in de praktijk gebracht kan worden. Het gaat over de echtheid van het leven. Hij gaat in het boek in op de kwaliteit van leven en komt tot een moderne levenskunst.

Joep Dohmen gaat in het interview ter illustratie ook in op het hedonisme. Volgens Van Dale "de leer dat genot het hoogste goed is". Hedonisme is volgens Joep Dohmen: "laten we ons leven vooral gemakkelijk en genotzuchtig maken". In het programma Kunststof wordt Joep Dohmen gevraagd of hedonisme staat voor oppervlakkigheid. Zijn antwoord: "Ja, in zekere zin wel. Als het doel van het leven is het verzamelen van een hele reeks van aangename ervaringen, zoals na een dag werken 's avonds de schouwburg inrennen, om daar een paar uur te lachen en dan in bed te vallen dan lijkt mij inderdaad dat de kwaliteit van het leven behoorlijk uitgehold wordt." En zo kwam ik kwaliteit van leven weer tegen. Maar nu vanuit de filosofie bezien.


In zijn boek beschrijft hij eerst de geschiedenis van de levenskunst, waarbij natuurlijk Socrates, Plato en Aristoteles niet ontbreken (zie kwaliteit van leven - wat is het). Hij haalt allerlei levenswijsheden aan, zoals Boeddhisme, positivisme en hedonisme. En hij wil aantonen dat al deze levensstijlen niet leiden tot een moderne levenskunst. Met name doordat je daarbij veel authenticiteit en autonomie verliest. Joep Dohmen stelt ook dat levenskunst niet zo zeer kunst is in de vorm die wij kennen; iets dat je maakt buiten jezelf. Levenskunst is iets dat je maakt binnen jezelf. En het is geen eindig, maar een continu proces. Je bent nooit klaar met jezelf te verbeteren. Aristoteles schreef al: "een mens is pas gelukt als hij is geworden wie hij moet zijn".

Tussen de oude Griekse en Romeinse levenskunst waren grote verschillen. Maar een belangrijke overeenkomst was, dat de gehele klassieke zorg voor zichzelf was gericht op vrijheid, autarkie en autonomie. "Noch Griek, noch Romein wilde slaaf zijn van zijn driften, verlangens en emoties. De vrije man - het ging hier voornamelijk om mannen - is degene die zichzelf beheerst en die dankzij continue strijd en oefening telkens opnieuw bewijst dat hij gezag over zichzelf uitoefent" (uit "Tegen de onverschilligheid; Een pleidooi voor een moderne levenskunst"). Voor mij geeft dit de essentie van de levenskunst weer.

Ik ben het boek van Joep Dohmen aan 't lezen. Nu ben ik bezig met de geschiedenis van de levenskunst. Heel interessant hoe de oude Grieken en Romeinen, maar ook de modernere Fransen, Duitsers en Engelsen, dachten over levenskunst en kwaliteit van leven. Heel benieuwd hoe de moderne levenskunst van Joep Dohmen eruit ziet. Het boek zet de hersens weer aan het werk.

NPS Kunststof - uitzending met Joep Dohmen
Video met lezing van Joep Dohmen

vorige blogtekst over kwaliteit van leven