Een definitie van (gezondheidsgerelateerde) kwaliteit van leven heb ik gevonden op de site van het RIVM en luidt: Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als het functioneren van personen op fysiek, psychisch en sociaal gebied en de subjectieve evaluatie daarvan (www.rivm.nl/vtv/object_class/kom_gezkwalleven.html).

Op de Engelstalige Wikipedia wordt quality of life in een wat ruimer perspectief beschreven; naast een gezondheids- en/of zorgbegrip ook als economische en filosofisch begrip.

De kwaliteit van leven van bijvoorbeeld een groep mensen kan in economisch en politiek opzicht van belang zijn (kwaliteit van leven in een stad, verschillen tussen straten of buurten). Daarbij wordt vooral aan de hand van kwaliteitskenmerken en vragenlijsten het verschil in kwaliteit van leven tussen bijvoorbeeld twee buurten of twee steden gemeten.

Volgens deze Wikipedia pagina was Aristoteles (384-322 v.Chr.) op filosofisch gebied al eeuwen geleden bezig met kwaliteit van leven. In zijn werk Ethica Nicomachea beschrijft hij dat een mens pas is gelukt als hij is geworden wie hij moet zijn (zoiets als de spreuk van de week van 12-10-06). Daar moet je dan wel wat voor doen. Het geluk komt niet vanzelf. Deze levenskunst (het proces van 'worden wie je moet zijn') volgens Aristoteles wordt meestal aangeduid met deugdenethiek. En deugdelijkheid moet hier gezien worden als betrouwbaarheid en stabiliteit van een persoon.

In de filosofie gaat het bij kwaliteit van leven meer om het jezelf ontwikkelen naar een hogere kwaliteit. Dus diepgang in je leven in plaats van oppervlakkigheid of overgave aan driften.
Overigens waren Socrates (470-399 v.Chr.) en Plato (427-347 v.Chr.) Aristoteles al voorgegaan in het denken over een levenskunst. Op de filosofische kant van kwaliteit van leven of levenskunst kom ik later nog terug.

Op Nederlandstalige websites kom je kwaliteit van leven vooral tegen in relatie tot de (gezondheids-) zorg. En dat is ook het aandachtsgebied dat mij in eerste instantie interesseerde.


Kwaliteit is een subjectief begrip, zoals de definitie van het RIVM al aangeeft. De een vindt een fiets van de Hema geweldig; zit niets aan dat kapot kan, fietst goed en wordt niet zo snel gestolen. Een ander zal zeggen: "Alleen een Batavus vind ik kwaliteit hebben". En dan heb ik het maar niet over auto's. Hoeveel discussies over de kwaliteit(-en) van auto's ik al heb aangehoord. Inderdaad, heel subjectief.

Als kwaliteit een subjectief begrip is, dan is kwaliteit van leven ook een subjectief begrip. Dat betekent dat je niet kunt vragen wat iemands kwaliteit van leven 'is', maar wel 'wat iemand vindt van' zijn/haar kwaliteit van leven. Dat zie je dan ook terug in onderzoeken naar kwaliteit van leven, waarin de mening van mensen wordt gepeild met vragenlijsten. Een cijfer geven aan de kwaliteit van leven is lastig, maar je kunt wel met cijfers uit een onderzoek aantonen dat patiënten die de ene behandeling hebben ondergaan hun kwaliteit van leven hoger waarderen dan de patiënten met de andere behandeling. Je zult als onderzoeker wel duidelijk kwaliteitskenmerken moeten vaststellen waarop je wilt meten. Voorbeelden van kenmerken van kwaliteit van leven in de zorg zijn de gezondheidstoestand, het niveau van vitaliteit, zelfredzaamheid en sociale contacten.

vorige blogtekst over kwaliteit van leven