Der Untergang  Afschuw, weerzin, afgrijzen. Biologisch gezien zijn het nuttige reflexen. Bedorven eten doet ons gruwen, kokhalzen.. we nemen dus geen hap. Ziekteverwekkend ongedierte vinden we griezelig, we slaan op de vlucht of gooien rillend van afkeer een overdosis gif over de diertjes - dat zal ze léren! ("Mag het ook een agressief middel zijn," hoorde ik een verkoper laatst vragen. "Ja-juíst!" was het bijna juichende antwoord). En mensen, mènsen kunnen we ook vies vinden, zó vies, dat we diezelfde paniekerige afkeer voelen, de angstige walging die ook kakkerlakken bij ons kunnen oproepen. Ik heb iemand gekend die echt gruwde van 'buitenlanders'. "Die vieze stinkende Turken in de stad, brrrr!!" En dat was niet gespeeld, het was oprechte weerzin. Morgen gaat in Duitsland de film Der Untergang in premiere, over de laatste dagen van Adolf Hitler. Het on-mens dat de wereld verdeelde in Übermenschen en Untermenschen. En de laatste categorie mocht verdelgd worden alsof het insecten waren.  De grote schok in Duitsland is, dat Hitler in de film overtuigend wordt neergezet door acteur Bruno Ganz. Zó overtuigend dat het angstaanjagend schijnt te zijn. Hij is een mens. Geen monster maar iemand met sympathieke en duistere kanten. Gevoelig, een speelse charmeur, breekbaar soms. Met de instincten, angsten en driften die ieder mens bezit, maar niet iedereen in bezit nemen. Dat klopt niet met het beeld van Hitler dat zich in ons brein heeft vastgezet. De Hitler van de felle toespraken. De verbeten kleine man met zijn drukke armgebaren en het enge snorretje. De man die het volk vergiftigte met driften als haat, walging en vergelding, totdat dat volk in staat was een bevolkingsgroep te verdelgen. De Hitler die we kennen is in-en-in-Slecht. Duivels. De film van Oliver Hirschbiegel (ook van Das Experiment) draait binnenkort ook hier. De Jodenvervolging leert dat het weglaten van nuances, demoniseren, tot enorme ongelukken kan leiden. Het lijkt me gezond om Hitler nu eens als mens te zien. Troostrijk is dat niet natuurlijk, maar ik denk dat jij en ik veel gemeen hebben met Hitler. En met de mensen die in massa's achter hem aanliepen. Als de omstandigheden morgen anders zijn, ben je dan goed of fout? En weet je dat zeker? Bosnië kende minder moordenaars en verraders, voordat de oorlog daar uitbrak.
11:36:09 PM  |
|
