Josefina Aldecoa: Geschiedenis van een schooljuffrouw
Geschiedenis van een schooljuffrouw is het eerste deel van de trilogie over het leven van Gabriela. Het tweede deel is Vrouwen in het zwart, waarin Gabriela in ballingschap gaat in Mexico en haar dochter Juana aan het woord is. In het derde deel, De kracht van het lot, is Gabriela als oude dame weer terug in Spanje, dat na de dood van Franco moderne wegen inslaat. Josefina Aldecoa werd in 1926
geboren in de noordspaanse stad León en was getrouwd met de in
1965 vroegtijdig overleden auteur Ignacio Aldecoa. Ze heeft in de
loop van haar leven een bescheiden, zeer persoonlijk oeuvre
opgebouwd, waarin ze de gevoelens van haar generatiegenoten op
uiterst heldere wijze weet te vertolken. Uit de persNederland'De wijze waarop de verteller
-voor het te laat is- haar levensloop aan haar dochter vertelt,
is zonder meer levensecht en daardoor ontroerend. Het relaas
heeft de kracht van een 'document humain'. Het boek, in een
soepel lezende vertaling, vraagt om een brede lezerskring.' 'Schrijfster Josefina Aldecoa weet
met haar zinnelijke proza het arme Spanje van de jaren dertig
heel goed op te roepen. Doordat ze de noodlottige geschiedenis
van Spanje met die van een idealistische schooljuf verbindt, is
het behalve een leerzaam, ook een mooi, dramatisch boek
geworden.' 'In een mooie poëtische stijl
laat Aldecoa Gabriela terugkijken op haar ervaringen als lerares
in afgelegen bergdorpjes, waar ze op haar manier probeert bij te
dragen aan de emancipatie van de eenvoudige dorpsbewoners.
Ontroerend is de beschrijving van een van de historische
projecten van de Spaanse Tweede Republiek; het bezoek van een
theatergezelschap dat het klassieke Spaanse repertoire bij het
gewone volk wil brengen. De terughoudende bewoners, gepokt en
gemazeld door het zware boerenleven, worden door het enthousiasme
van de spelers geprikkeld en uitgedaagd en nemen actief deel aan
het spektakel, dat een groot succes wordt.' Spanje`Ik bewonder in Josefina vooral
haar streven naar non-conformisme, de kracht van haar stijl, het
soort van zuivering van alles dat overbodig kan zijn. Ik denk
daarbij in het bijzonder aan Geschiedenis van een schooljuffrouw,
haar voorlaatste roman, en zal iets karakteristieks opmerken.
Want ik geloof dat het boek heel goed heeft verkocht, maar dat de
kritiek het geen recht heeft gedaan. Voor mij is het de meest
gepaste vorm om de geschiedenis van Spanje vanuit een concrete
geschiedenis te vertellen. Het verhaal begint met de herinnering
van een meisje dat de lerarenopleiding heeft afgerond en dat,
bijna als in een droom, een bruiloft ziet; het is de bruiloft van
Franco. En het verhaal eindigt, als de oorlog net is begonnen, in
een bus die Castilië doorkruist tussen bominslagen en lijken in
de greppels. De onderwijzeres ziet in de krant en passant de foto
van een militair, en herinnert zich dat hij degene is wiens
bruiloft zij heeft gezien... Daarom, om dat op die wijze te
kunnen vertellen, moet je een buitengewone intelligentie en moed
hebben.' `Deze persoonlijke kroniek met een
collectief bereik is een roman vol tederheid, oprecht beleefd en
goed geconstrueerd. De hommage aan zovele onderwijzers van de
Republiek, de fragmentarische herschepping van een leven, de
nagedachtenis in de vorm van een verhaal, en het dramatische
loflied op alle illusie die eerst werd teleurgesteld en later
botweg de grond in werd geboord, worden op volmaakte wijze
samengevoegd in deze lyrische roman.'
|