 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Op Koninginnedag kent Nederland een lintjesregen. En ieder jaar rond 15 augustus zorgen kleine stofdeeltjes die op de aarde botsen en als oplichtende meteoren langs de hemel schieten voor een ‘sterrenregen’. Maar nog niet eerder kende ons land het verschijnsel van een ‘planetoïdenregen’.
Vandaag, 28 september 2007, werd naar maar liefst elf landgenoten een planetoïde vernoemd. Planetoïden zijn meters tot vele kilometers grote rotsblokken die om de zon bewegen. De meeste cirkelen tussen de banen van Mars en Jupiter. Een enkeling doorloopt een langgerektere baan en kan langs de aarde scheren. Soms botst een planetoïde op de aarde en vormt dan een bedreiging voor het leven. Zo maakte 65 miljoen jaar geleden de inslag van een kilometers grote planetoïde een einde aan het tijdperk van de dinosauriërs.
De nieuw vernoemde planetoïden dragen voortaan de namen van onze bekende landgenoten Chriet Titulaer, wijlen Henk Terlingen (‘Apollo Henkie’), sterrenkundejournalisten Govert Schilling en Eddy Echternach, de thans in Argentinië wonende Gelderse amateur-astronoom Wim Fröger, de in de VS wonende verzetstrijder, internist én uitvinder van de kunstnier prof.dr. Willem Kolff, de Amerikaans-Nederlandse astronaut Lodewijk van den Berg, de meer historische figuren Johan Mohr (Duits-Nederlandse predikant en stichter van een sterrenwacht in Batavia), Rudolf Kerkhoven (bekend uit Hella Haasse’s roman ‘Heren van de Thee’) en Karel Bosscha (eveneens theeplanter in Nederlands Indië en stichter van de later naar hem genoemde Bosscha-sterrenwacht in Bandung), en Lucia Glen Molster, het (zeer jong overleden) dochtertje van de Leidse sterrenkundigen Frank en Nathalie Molster.
De vernoeming van een planetoïde is een zeldzame eer. Hoewel zo'n vijftienduizend van de 164.612 genummerde planetoïden (telling op 27 september 2007) tegenwoordig een naam dragen, gebeurt het niet vaak dat Nederlanders een dergelijk hemellichaam naar zich vernoemd krijgen. Eerder in 2000 viel die eer te beurt aan wetenschapsjournalist Carl Koppeschaar, Nobelprijswinnaars Martin Veltman en Gerard ’t Hooft en Nederlands eerste astronaut Wubbo Ockels. Daarna volgden ook bekende auteurs als Hella Haasse en Harry Mulisch en dit jaar ook de Nederlandse arts en astronaut André Kuipers. In totaal zijn nu zo’n driehonderd van de vijftienduizend van een naam voorziene planetoïden vernoemd naar Nederlanders, Nederlandse steden, sterrenwachten, romanfiguren en andere Nederlandse zaken.
Met uitzondering van de planetoïde voor Johan Mohr werden de vandaag vernoemde planetoïden ontdekt door het astronomen-echtpaar Ingrid van Houten-Groeneveld en wijlen Cees van Houten, op fotografische platen die werden gemaakt door de in de VS wonende sterrenkundige van Nederlandse afkomst Tom Gehrels. Het Leidse astronomenechtpaar ontdekte het recordaantal van meer dan vijfduizend planetoïden. De ontdekker mag een planetoïde een naam geven, al is dat laatste aan strikte regels gebonden en moet de vernoeming ook nog worden bekrachtigd door de Internationale Astronomische Unie (IAU).
De nieuw vernoemde planetoïden heten officieel:
(5494) JohanMohr
(10986) Govert
(11426) Molster
(11427) Willemkolff
(11430) Lodewijkberg
(11431) Karelbosscha
(11432) Kerkhoven
(12131) Echternach
(12132) Wimfroger
(12133) Titulaer
(12135) Terlingen
(Klik op de naam voor baansimulatie en fysische gegevens.)
(12131) Echternach
As assistant editor of the Dutch astronomical magazine Zenit, Dutch
science writer Eddy Echternach (b. 1961) has been popularizing astronomy since
the late 1980s. He is co-author of numerous books on astronomy and astronomical
exercises for use in primary and high schools. The name was suggested
by C. E. Koppeschaar.
(12132) Wimfroger
Willem Albertus Fröger (b. 1962) is a Dutch amateur astronomer who
lives in Argentina. He suggested names and prepared citations for more than
60 minor planets, one lunar crater and two craters on Mars.
(12133) Titulaer
Dutch astronomer and science writer Chriet Titulaer (b. 1943) is a
popularizer of astronomy and space travel. Together with Henk Terlingen,
he prepared impressive television programs on the Apollo moon missions.
(12135) Terlingen
Dutch journalist Henk Terlingen (1941-1994) presented the Apollo moon missions
on Dutch television. Since the 1960s, his broadcasts in collaboration with
Chriet Titulaer promoted a great interest in astronomy and space science in
the Netherlands. The name was suggested by C. E. Koppeschaar.
(11431) Karelbosscha
Karel Albert Rudolf Bosscha (1865-1928) was a notable Dutch tea planter in
Malabar, West Java, who, with his nephew Rudolf Albert Kerkhoven, greatly
contributed to the establishment of an astronomical observatory in Lembang,
near Bandung.
(11432) Kerkhoven
Rudolf Albert Kerkhoven (1879-1940) was a notable Dutch tea planter in
Malabar, West Java, who, with his uncle Karel Albert Rudolf Bosscha, greatly
contributed to the establishment of the Lembang Observatory. His legacy
continues to support astronomical research in Indonesia and Holland.
(5494) Johanmohr
German-Dutch astronomer Johan Maurits Mohr (1716-1775)
made several successful meteorological and astronomical observations
from his private observatory on the Molenvliet, Batavia, Dutch East Indies.
The observations included some of the transits of Venus in 1761 and 1769.
(11427) Willemkolff
Born in Leiden, Willem Johan Kolff (b. 1911) invented the first kidney dialysis
machine while working in harsh conditions in Kampen during World War II. After the
war he moved to the U.S. and in 1967 became professor of surgery at the University
of Utah, working with his student Robert Jarvik on an artificial heart.
(11430) Lodewijkberg
Lodewijk van den Berg (b. 1932) is the first Dutch-born citizen to participate in
spaceflight. Born in Sluiskil, he was on Challenger flight STS-51B in 1985. As payload
specialist he performed several experiments on crystals for the Spacelab 3 mission. The
name was suggested by W. A. Fröger.
(11426) Molster
Lucia Glen Molster (2007 Apr. 26-27) was the beloved daughter of Dutch astronomers
Frank and Nathalie Molster.
Tekst: Carl Koppeschaar