DROOMREGISSEUR

Ik heb jaren gewielrend en genoot er toen van dat mijn droomregisseur, zoals ik de instantie noem die bepaalt wat er in mijn nachtelijk theater vertoond wordt, dat kennelijk een aantrekkelijk onderwerp vond. Bijna iedere nacht koerste ik: ik verloor een wedstrijd omdat ik in de bioscoop waar het parkoers doorheen voerde eerst iedereen een hand ging geven; ik moest met mijn voorvork de weg opeten die uit gebakken aardappelpuree bestond; mijn fiets veranderde midden in de wedstrijd in een hoofdkussen wat juist veel sneller bleek te gaan.
    Vergeleken daarmee is de opbrengst van schaken, mijn andere sporthartstocht, schamel geweest. Als ik er al van droomde, dan ging het vaak om vage en stroperige stellingen, ondoordringbare uit quadrupelpionnen bestaande oerwouden, vrijpionnen die zich met handen en voeten moesten voorttrekken om een rij verder te komen.
    Goede schaakdromen heb ik maar zelden. Eén keer promoveerden mijn pionnen tot cowboys die in een avondlijke woestijn weggaloppeerden; Jan Timman was een vooraanstaand poppenkastspeler (hij zong er heel mooi bij); Prinses Juliana gaf een simultaan; Van der Wiel rokeerde op de tachtigste zet;  Zsusza Polgar gaf op wegens teveel tegenwind; ik stuurde de vrouw van een overleden schaker een condoleancetelegram, waaraan ik toevoegde: 'Overigens had uw man zijn partij tegen Poloegajevski in Milaan 1971 kunnen winnen door op de 31e zet Tf4 te spelen,' gevolgd door een uitgebreide analyse. Ik moest daar al in mijn droom ontzettend om lachen: dit zou wel het grappigste condoleancetelegram zijn dat ooit verstuurd was.
    Ook was ik er eens getuige van hoe Kasparov een instructiefilm over schaak-emoties opnam. Voor één scene werd zijn hoofd rood geschminkt, om te laten zien hoe je een rood hoofd moest krijgen als je een domme zet deed. In een andere scene zou hij 'huilen' demonstreren; dat moest je doen als je verloren had. Een trucage zorgde ervoor dat er zeeën van water uit zijn ogen sprongen die over het publiek werden uitgestort. De hele zaal werd nat. Het was een werkelijk schitterend effect, en Kasparov lachte zich gek.
    Mijn meest opzienbarende schaakdroom was echter die waarin ik in het Nederlandse team meespeelde, samen met Euwe en anderen, tegen de oude Sovjet Unie. Dat moest het wel zijn, want ik zou tegen Smyslov spelen (we hadden elkaars hand al geschud) en Botwinnik was er ook.
Zwart speelt en wint
Maar voor de wedstrijd zou beginnen keken we met z'n allen naar een stelling die op een van de borden was opgezet: Zwart speelt en wint. Ik kon die stelling duidelijk en scherp zien: zie het diagram.
    Niemand zag de oplossing. Euwe trok met een schoolkrijtje pijlen en cirkels op het bord. 'Typisch Euwe,' dacht ik, 'de wetenschappelijke benadering.' Ik deed mijn uiterste best, maar ook ik zag niet hoe Zwart kon winnen. Ineens ontdekte ik dat er ook een vage kennis van mij aan het bord zat, helemaal geen schaker, en hij zag de oplossing. Zwart offert zijn dame: Dh3+!! Wit moet slaan, en nu volgt Pf4+ De koning moet terug, en met Pxe2+ en Pxc3 slaat Zwart achtereenvolgens de loper en de dame, en wint. Schitterend.
    Het gekke is dat ik dit in mijn droom bewonderde als een prachtige vondst van iemand anders. Het duurde even nadat ik wakker was geworden voor tot me doordrong dat ik het niet alleen zelf had gezien, maar dat ik ook de hele stelling had bedacht.
    Een grootse combinatie is het niet.
Wit speelt en wint  
L. Kubbel, 1921
 Maar een voorbeeld in de werkelijkheid heb ik niet kunnen vinden. Het dichtst erbij komt misschien nog deze studie van de grote Kubbel.
    Wit wint met: 1.De4+ Kb8 2.Tb6+ Lxb6 3.Ka6 Td7 4.Da8+ en nu komt er een soort meerslag als bij dammen: 5.Pxb6+, 6.Pxd7+ en 7.Pxf8
    Van Kubbel heb ik eens gedroomd dat hij treinconducteur was.

Ik ben natuurlijk niet de
Zwart aan zet
enige schaker die over schaken droomt, maar er zijn er maar weinig die schaakdromen hebben gepubliceerd. Bronstein is zo iemand; hier is een partijtje dat hij in 1961 in een droom van zichzelf won.
Bronstein - Bronstein, dromenland 1961
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.Lg5 h6 5.Lh4 De7 6.Pf3 d6 7.Da4+ Pc6 8.d5 exd5 9.cxd5 (zie diagram) 12...De4 10.Pd2 Dxh4 11.dxc6 O-O 12.a3 Pg4 13.g3 Df6 14.axb4 Dxf2+ 15.Kd1 b5 16.Db3 Le6 17.Da3 Pe3+ 18.Kc1 De1+ 19.Pd1 Dxd1 mat

© Tim Krabbé, 1999


Bovenkant pagina | Index AD Magazine schaakrubrieken | Hoofdpagina schaken | Hoofdpagina algemene site