Beleggen met een boodschap

'People, planet, profit', luidt de lijfspreuk van duurzame beleggingsfondsen. De boodschap die aandelen meekrijgen blijkt bijna altijd winstgevend. Want de ethiek van vandaag is het geld van morgen.

Zachte kleuren, afgeronde hoeken, gras op het dak, dat is de boodschap van het ecokantoor van het Andere Beleggings Fonds (abf). Binnen is de koffie van Max Havelaar, het suikerklontje rietbruin en het kantoormeubel ecologisch. ''De koekjes niet, biologische koekjes zijn niet lekker,'' vindt Ab Engelsman, directeur. Het abf, opgericht vanuit de kerk en de milieubeweging, werd in 1991 in Nederland de eerste ethische vermogensbeheerder. ''Vroeger hielden alleen rechtse mensen zich met geld bezig. Linkse mensen hadden geen geld. Nu wel, nu hebben we mooie baantjes, de kinderen zijn de deur uit, we hebben het goed.''

Engelsman beheert de hem toevertrouwde 175 miljoen gulden ethisch, of duurzaam. Wie bij het abf belegt doet dat met een schoon geweten, want nucleaire energie, wapens, genetische modificatie, dierproeven, daar gaat geen geld naar toe. Ook kinderarbeid is taboe, terwijl op het gebied van milieu en sociaal beleid scherp wordt geselecteerd, want bij het abf 'bepalen principes de koers'. Engelsman: ''Het abf is er voor mensen die geld hebben, maar niet alleen denken aan geld, geld, nog meer geld.'' Het abf laat zijn geld beleggen door de solide vermogensbeheerder Lombard Odier. Het fonds scoort met een rendement van 17,4% over het laatste jaar heel aardig in de categorie mixfonds (gemiddeld 15,2%).

Grote broer van het abf is het aandelenfonds van de Algemene Spaarbank Nederland, die zich 'marktleider in ethisch bankieren' noemt. In het ASN-aandelenfonds ('duurzaam belegd, eerlijk verdiend') is sinds de oprichting in 1993 ongeveer 400 miljoen gulden belegd. Het fonds behaalde over de laaste drie jaar een rendement van 31,3%, dat is een stuk beter dan veel niet-duurzame concurrenten (MSCIworld-index 24,5%). Dat verbaast abf-directeur Engelsman niet: ''Duurzaamheid is niet alleen een ethisch principe, het is ook een zakelijke gedachte, de invulling van het oude continuïteitsbegrip. Je moet je niet vergissen in het aantal ondernemers dat in de gaten heeft dat ook voor hen geldt: we zullen duurzaam zijn, of we zullen niet zijn.''

ASN en abf kregen al eerder concurrentie van het Meerwaardefonds van de antroposofische Triodosbank (mixfonds, jaarrendement –0,4%) en het Eco-aandelenfonds van de SNS-bank (21,1%). Zwaardere concurrentie hebben ze pas sinds vorig jaar, van het Robeco DuurzaamAandelenFund. Beheerder van dat fonds is Ronald Wuijster, 33 jaar oud, geen Max Havelaarkoffie. ''Onze klant wil bijdragen aan mens en milieu, zolang dat niet ten koste gaat van het rendement.'' Wuijster beheert voor Robeco ook gewone fondsen, zonder ethische selectiecriteria. En ook voor die gewone fondsen, zegt Wuijster, zal ik, als ze verder precies gelijk zijn, kiezen voor de meer duurzame bedrijven. ''Omdat ik verwacht dat die het beter zullen doen. Ze vermijden boetes, kweken goodwill, zorgen voor de continuïteit. Duurzaamheid valt samen met good management. En dat leidt tot outperformance.'' Die outperformance leidde in het eerste jaar tot een rendement van 32,1% (ter vergelijking: ASN 42,0%, MSCIworld 28,1%).

Wuijsters duurzame aandelenfonds heeft na een ruim jaar al 425 miljoen gulden in beheer. Niet veel gezien het totaal van 200 miljard gulden aan particuliere beleggingen bij Robeco, maar het fonds is wel meteen de grootste in zijn sector. Dat is een beetje tegen het zere been van Ab Engelsman: ,,De markt is goed, dan zegt zo'n Rabo-mannetje natuurlijk al gauw: daar hebben we wel wat voor. Maar ik vind hun criteria wat halfslachtig. Wij zeggen: nul komma nul handel in wapens, anders doen we het niet. Een onderneming als Stork doet hele goede dingen op sociaal en milieu gebied. Maar Stork heeft delen van Fokker overgenomen, maakt daardoor nu opeens de vleugeltjes van de Stingerraket. Dus Stork moet eruit bij ons. Robeco zou dat niet zo snel doen.'' Wuijster: ''Wapens en atoomenergie zijn bij ons ook 'no go'. Op sommige andere gebieden zeggen wij minder snel: foei, dat mag niet! We dragen allemaal kleren, en voor het maken van kleren zijn chemicaliën nodig. Dan past het niet te zeggen: we investeren niet in chemische bedrijven. Dat doen we wel. Maar dan alleen in bedrijven die het meest doen op milieugebied, want die vervullen een voorbeeldfunctie.''

Het ASN-aandelenfonds heeft soms nog last van het foei-verleden. Onder druk van de aandeelhouders verwijderde de directie vorig jaar het Duitse mediaconcern Axel Springerverlag uit het fonds, ondanks een prachtige staat van dienst op milieugebied. Maar aan Springerverlag, uitgever van o.a. Bildzeitung, kleeft een naar geurtje sinds de linkse journalist Günter Wallraff daar undercover ging en zijn ervaringen te boek stelde. Ab Engelsman: ''Het is een oprisping uit de jaren zeventig. Ik begrijp het wel, ik heb er ook wel eens last van. Maar het zit dicht tegen censuur aan, en daar zijn we niet voor opgericht. Ik steunde vroeger de Shell-boycot. Maar Shell doet nu goede dingen op milieugebied, dus we gaan eens kijken of we daarover geen volwassen gesprek kunnen voeren met onze aandeelhouders.''

Engelsman ziet ook de stemming aan de andere kant omslaan: ''Ik trim met zo'n echte ondernemer. Lang heeft hij me uitgelachen als ik weer eens begon over ethisch beleggen, maar de laatste tijd zie ik hem schuiven.'' De financiële wereld schuift mee, nu het ethische geld een groeimarkt blijkt. Alle grote banken zijn inmiddels in het duurzame aandeel gestapt. In april startte ook de ING-bank zijn Duurzaam Rendementsfonds, een maand geleden volgde het ABN AMRO Duurzame Wereldfonds. De principiële belegger heeft vandaag de dag ruim de keus. Toch zijn de verschillen tussen de gehanteerde criteria voor de consument weinig inzichtelijk. De uiteindelijke keuze lijkt vooral een keuze op gevoel.

abumelle@xs4all.nl

Abu Melle Index