.

De premières van Bezonken rood en Zondopgangen boven zee hebben diepe indruk op mij gemaakt.
Bezonken rood was hard, verbeten en tegelijk kwetsbaar, en daarmee aangrijpend, ontroerend, prachtig. Zonsopgangen boven zee was op een andere manier even overrompelend, confronterend, pakkend.
Ik ben geen toneelrecensent, maar ik zou me kunnen voorstellen hoe een bewerking van Bezonken rood ofwel zou kunnen blijven steken in het voordragen van de tekst zonder dat het geheel op podium ook echt 'tot leven komt', ofwel zou kunnen ontaarden in te zwaar aangezette beelden, te plastisch in beeld gebracht en daarmee grotesk. Zonsopgangen boven zee vertalen naar toneel leek me geheel onvoorstelbaar. In de roman 'gebeurt' zo goed als 'niets', tenslotte. Maar wat weet ik van toneel? Oók niets, eigenlijk, zelfs de namen van regisseurs en acteurs zeiden mij (het spijt me nu oprecht) vrij weinig; en ik wist niet wat ik kon verwachten.

Wat Guy Cassiers, Dirk Roothooft en Corien Baart hebben bereikt met hun bewerking van Bezonken rood vervalt of ontaardt in ieder geval nergens, integendeel; het abstracte maar toch beeldende decor en de belichting zijn uiterst doeltreffend, wat acteur Roothooft op zijn schouders heeft genomen is een immense prestatie - dat zal iedereen met me eens zijn. Om in je eentje de hele voorstelling te dragen, en zo'n voorstelling nog wel - en zo ingetogen en toch intens... geweldig. De monoloog blijft zeer tekstgetrouw, maar de gedachtenstroom van de hoofdpersoon komt volkomen natuurlijk over, wat pleit voor zowel Brouwers, de bewerkers als de acteur. Het publiek bleef met de hoofdpersoon gevangen in zijn wereld, doodstil, betrokken.

Zonsopgangen boven zee, bewerkt en geregisseerd door Alize Zandwijk, was totaal anders in opzet: Fania Sorel als 'Aurora' en zowel Paul R. Kooij als Rogier Philipoom die de ik-persoon van de roman neerzetten, - dus twee acteurs die samen één persoon uitbeelden. 'Vaker gedaan' las ik, maar ook 'zeer effectief', en daar sluit ik me geheel bij aan. De wanhoop, twijfel, haat en onmacht, het verlangen, alle tegenstellingen binnen de hoofdpersoon worden verbeeld door de twee acteurs. Weergaloze acteurs, met een sterrol voor Fania Sorel (die een andere 'Aurora' neerzette dan ik me had voorgesteld - maar schitterend!). 'Subtiel' werd nog wel eens terzijde geschoven ten faveure van 'luid en duidelijk'; wat ik niet had verwacht was dat bepaalde passages in het boek, wrang van de wanhopige humor van iemand die daarmee hoopt de ellende te bezweren, op het toneel leidden tot situaties die althans een deel van het publiek hartelijk deden lachen. Grinniken en af en toe breeduit schateren doe ik óók wel bij het lezen van Brouwers, geen misverstanden daarover alsjeblieft!, maar nou net van Zonsopgangen stond het me niet bij.
Herlezen dus.

En nogmaals, ik ben geen toneelrecensent, zelfs geen regelmatig bezoeker van toneel. Ik ben vooral lezer, met een hardnekkige voorkeur voor het werk van Jeroen Brouwers, en mijn schrijven beperkt zich hoofdzakelijk tot deze website. Niettemin, ik bevind mij in goed gezelschap met mijn waardering voor dit 'tweeluik over liefde, literatuur en dood' door het ro theater. Recensenten van de Volkskrant, NRC/handelsblad, Het Parool en het Rotterdams Dagblad waren uiterst lovend .