een ongewone benadering van meditatie en spiritualiteit
door Christine Maria Quispel
De benadering van het onderwerp Spiritualiteit en Meditatie zal enigszins ongebruikelijk zijn, maar dat kan niet anders als je te maken hebt met mensen met buitengewone ervaringen zoals jullie en ikzelf. Heel kort kan ik stellen: spiritualiteit is leven en meditatie is alles, wat je met aandacht doet. Spiritualiteit is niet een afgescheiden deel van het bestaan, maar het Bestaan op zich. Voor jullie als specifieke doelgroep met je geschiedenis van buitengewone ervaringen wil ik wat specifieker ingaan op de verschillende vormen van informele en formele meditatie, die voor ons het meest aangewezen zijn.
In mijn eigen spirituele ontwikkeling en training, die intens geweest is en een jaar of 25 omvat heb ik weinig aan formele meditatie gedaan. Het is niet geheel waar, want elke dag doe ik al jaren ’s óchtend en ‘s avonds oefeningen, vooral energieoefeningen, die visualisaties omvatten. Ook doe ik van tijd tot tijd een gebed, waarbij voor mij het Onze Vader en het Ave Maria ruim voldoende zijn. Vooral Maria is een zeer toegankelijke aanwezigheid in het spirituele universum. Je kunt zeggen, dat ik meer aan Guru-meditatie gedaan heb. Dat wil zeggen, dat je in gedachten of lijfelijk bij een Leraar aanwezig bent. Formele guru-meditatie deed ik in een traditie binnen het Tibetaans Boeddhisme, onder leiding van de Karmapa. Maar ook de Dai Lama, die ik drie maal in levende lijve meemaakte is voor mij een persoon om op te mediteren. Als ik naar een van zijn foto’s kijk, word ik blij. Hij houdt me bij de les, die compassie en wereldvrede heet. De Dai Lama is een bijzonder inspirerende persoon om op te mediteren of zeg maar om aan te denken of naar te kijken, omdat hij zijn wereldlijk optreden combineert met een diepgaande spirituele training. Van andere teachers, die ik in de loop van mijn leven ontmoet heb ik ook foto’s. Heel kostbaar is dat.
Toen ik uiteindelijk bij een leraar terecht kwam, die mijn buitengewone ervaringen kon plaatsen in de context van zijn Indiase traditie, was ik enorm gerustgesteld. Ik vroeg hem nog, of het goed was zen-meditatie te doen. Waarop hij antwoordde, dat het veel te streng voor mij was en dat ik hatha yoga moest gaan doen. Ik deed dit bij een vrouw, waar de hele hatha yoga een meditatie werd. Heerlijk was dat. Een zelfde soort ervaring, die je bij heel subtiel dansen of tai chi kan hebben. Kortom voor mij geen formele meditatietraining, behalve de heerlijk Tibetaanse Boeddhistische oefeningen. Die bestonden trouwens ook uit 111,111 prosternaties. Ik ben tot 25.000 gekomen. Prosternaties zijn oefeningen waarbij de handen langs het lichaam gaan, er geknield wordt en op de grond gegleden, vergezeld van teksten mompelen. Mijn man beweerde dat niets mij zo goed gedaan had als dat jaar met oefeningen. Voor ieder met buitengewone ervaringen een aanrader vanwege de lichamelijke ingang.
Mensen met buitengewone (psychiatrische genoemde) ervaringen zijn ingewijd in het reizen door tijd en ruimte en naar andere werkelijkheden. Volgens Jung zijn het mislukte inwijdingen. Ikzelf noem het ongetrainde inwijdingen. Als het zo is, dat wij een vermogen hebben, waar de meeste anderen zich niet van bewust zijn, resten ons twee dingen: zorgen dat we getraind reizen of onszelf en ons leven zo inrichten, dat we met beide benen op de grond blijven. Mogelijk zijn het ook twee kanten van een medaille.
Onze buitengewone ervaringen voeren ons buiten wat iedereen anders realiteit noemt, het voert ons naar andere realiteiten. In de Westerse cultuur is weinig begrip voor andere bewustzijnstaten, in tegenstelling tot bijvoorbeeld India, Tibet en de sjamanistische culturen. In de laatste is een tripje naar de Onderwereld of de Bovenwereld heel gewoon en zelfs onderdeel van de inwijding als sjamaan. Het wordt daar gestructureerd, ingekaderd, opgeleid en begeleid. In het Westen is het denken over psychiatrie in zekere zin nogal provinciaal. Als psychiaters en anderen zich ook op de Oosterse filosofie zouden richten, zou je een heel ander verhaal krijgen. Voorlopig moeten wij het hebben van lotgenoten en een zeldzame psychiater, die kosmopolitisch denkt. Ze zijn er wel, maar met een lantaarntje te vinden.
Om te leren reizen naar andere realiteiten ken ik maar een Westerse auteur, die zich daar bewust mee heeft bezig gehouden en die ook toegankelijk is als leraar: Michael Roads met boeken als De Reis naar Eenheid en dergelijk. Het is overigens wel zo, dat Michael in zijn workshop sterk de nadruk op het gewone leven legt. Hij leert je wel de prachtigste visualisaties. En zijn vrouw en hij zijn het meest inspirerende verlichte stel, dat ik ooit ontmoette. Overigens wordt in tal van spirituele trainingen, in de zen-literatuur, in de training van het Leger des Heils ook steeds die nadruk op opruimen, emotioneel en praktisch gelegd. Bij Vimala Thakar, in de traditie van Krishnamurti gaat dit ook heel ver, tot in hoe zij haar koffer inpakt. Er is voor haar geen scheiding tussen binnen en buitenwereld, tussen materieel en spiritueel.
Als evenwicht tegen de buitengewone ervaringen en de energie, die deze kunnen vragen is natuurlijk in de acute fase in eerste instantie structuur nodig. Vaste tijden van naar bed gaan en opstaan en eten. Daarnaast niet meer dan een uur over de innerlijke zaken spreken en vooral wandelen, minstens een uur. Aan deze structuur houd ik me nu zelfs ook in grote lijn. Het is bijzonder kalmerend en goed voor je mechanisme, zo voelt het althans. Je hoeft niet elke dag het wiel uit te vinden. In een meer acute fase, die achter me ligt, werd de avond tevoren met mijn man een programma voor de volgende dag besproken. En de inhoud van de dagen was:schrijven, tekenen, in huis opruimen, wandelen en in de tuin werken. Zeer rustgevend en kalmerend en heel erg productief.
Om ons lichaam en geest te doen herstellen van onze buitengewone ervaringen, zie ik verschillende wegen.
Voor al te rigoureuze meditatie methoden, in termen van uren zitten ben ik enigszins beducht, omdat we door onze ervaringen en doordat de meeste van ons hooggevoelig zijn, dit wat te strenge vormen van meditatie kunnen zijn. Onze belangrijkste taak is om te leren leven met hooggevoeligheid in een harde wereld en samenleving
.
Na mijn spirituele omzwerving en mijn reizen buiten consensus reality, kom ik bij de kern van meditatie. Meditatie is aandacht. Waar je aandacht op is, vermeerdert, zeggen ze wel eens. Het is een keuze, waar je wil dat je aandacht op is: op je ellende of op de diepte van je ervaring; op je lijden of op je potentieel.
Voor mij zijn tijdens woelige tijden vooral de aandacht voor het gewone van bijzonder belang: hartelijkheid van de ander, wandelen, kinderboeken lezen en dan natuurlijk breien, wat ik alleen op die momenten doe. Breien maakt me rustig. Het is iets van vroeger. Ik moet mijn aandacht bij elk steekje hebben, anders valt er een.
Het Dagelijks Leven wordt zo een inwijding en elk handelen daarin kan worden tot Meditatie.
Het is misschien een wat ontnuchterend verhaal over meditatie, dat uit mijn koker komt. Als mensen wel meer rigoureuze meditatie trainingen willen volgen en eventueel zozeer hersteld zijn van een vorige episode, dan zou ik zelf in dat geval persoonlijke coaching vragen aan de begeleiding om een programma op maat te krijgen. Het kan wel, maar de teaching moet dan aan onze voorgeschiedenis aangepast worden. Want om herhalingsepisoden te voorkomen lijkt me in termen van energiebeheer aangewezen. Zelf bestaat mijn meditatie/ concentratie nu vooral ook uit schrijven, waarvan jullie een product hier voor je zien en verder wandelen, energieoefeningen, emoties opruimen en bij de les blijven. De Les, die Leven heet.