Inleiding door Gertie Sastra.
Eerst zal ik mij even voorstellen.
Mijn naam is Gertie Sastra-Willen, ik ben 50 jaar, heb een lieve man, twee lieve volwassen dochters en twee allerliefste kleinkindjes.
Vorig jaar zomer is bij mij borstkanker ontdekt en na amputatie en vervolgbehandeling begin ik weer een beetje in mijn gewone doen te komen. Gewoon betekent voor mij spanning functioneel gebruiken maar mij zeker ook richten op ontspanning.
Op mijn 40e kreeg ik de diagnose Manisch Depressief. Achteraf was het al langer mis met mij. Op mijn 33e overleed mijn vader – zelfdoding - en onbegrijpelijk voor mij. Zeer verdrietig was ik en ik voelde me lang ongelukkig tot ik op een dag verklaarde: nou wil ik nooit meer huilen en alleen nog maar vrolijk zijn…. Het gevolg: manie. Ik leefde erop los en walste lieve mensen om me heen plat, ik zal verder niet in details treden maar ik heb het als een verschrikking ervaren.
De eerste tijd zat ik in zak en as en met pillen en praten ben ik weer wat opgeknapt. Dat heeft ongeveer 3 jaar geduurd, daarna kwam meditatie op mijn pad. Kijken naar jezelf en verantwoording nemen over je eigen handel en wandel. Vanuit meditatie kwam er een sterke behoefte om te bewegen en zo was yoga het logische gevolg. Ik ben een yoga-opleiding gaan volgen en heb yogales gegeven aan een groep ouderen en een groep dames van een vrouwenvereniging. Het was leuk werk, werd gewaardeerd en ik verdiende een leuk zakcentje. Ik was hier zeer tevreden mee. Privé hadden we ook wat zaken veranderd, kleiner wonen, eenvoudiger leven en vooral meer tijd hebben voor elkaar. Toen kwam de diagnose: borstkanker. Vooral veel angst en spanning kwam er in mijn leven, maar ook veel liefdevolle aandacht.
Voor de yoga-opleiding had ik een verslag gemaakt over omgaan met spanning. Dit kan ik nu nog meer dan anders toepassen want MD was wat naar de achtergrond verdwenen. Ik was wel alert, maar had het gevoel dat ik het stuur weer in handen had doordat ik mijn leven behoorlijk had aangepast en een goed evenwicht had tussen spanning en ontspanning.
Het gaat goed met mij, yoga en meditatie helpt mij om weer inzicht te krijgen en er iedere dag “te zijn”. Ik krijg weer wat meer energie en heb een voorzichtige wens om na de zomervakantie weer yogales te geven. Het is me overkomen, nu ga ik weer verder en kijk weer vol vertrouwen naar de toekomst, want het maakt niet uit wat je overkomt maar hoe je ermee omgaat. De laatste tijd ben ik nog meer bezig met acceptatie, accepteren zoals het leven is: vergankelijk. En zoals het beschreven is in het boek “Yoga van moed en mededogen” is het leven als het lopen over de steile levensrand, een avontuurlijke reis vol risico’s en uitdagingen, ik ga ze aan en zie ondertussen het weidse landschap.
Het verslag is ingekort.
Evenwicht vinden tussen spanning en ontspanning
door Gertie Sastra
Woord vooraf
De keuze om een verslag te maken over spanning en ontspanning heeft te maken met het feit dat ik altijd een gespannen mens ben geweest.
Onspannen associeerde ik met lui zijn, totdat ik op een gegeven moment die te strak gespannen boog tegenkwam en afknapte.
Noodgedwongen ben ik mij gaan richten op ontspanning, en wat ik toen tegenkwam en kon ervaren, daar heb ik nu dagelijks profijt van.
Voortaan luister ik naar mijn lichaam en respecteer wanneer het vraagt het wat rustiger aan te doen, zo blijf ik beter in evenwicht en gebruik ik mijn energie doelgericht.
Inleiding
In dit verslag heb ik geprobeerd via verschillende methodes de weg te vinden naar evenwicht tussen SPANNING en ONTSPANNING.
Gekozen is voor drie hoofdstukken:
1. Wat is spanning
2. Hoe kunnen we ermee omgaan
3. Hoe kunnen we leren te ontspannen
Vooral in de tegenwoordige maatschappij heb ik gemerkt, ook door wat er al zo wordt gepubliceerd, dat er veel behoefte is aan ontspanning.
Misschien kan dit verslag, mijn zoektocht, nog iets betekenen voor wie met teveel spanning geconfronteerd wordt, en zo weer evenwicht kan vinden tussen spanning en ontspanning.
1. Wat is spanning
Spanning is een toestand of omstandigheid waarbij iemands zenuwen, zijn aandacht en zijn verwachtingen gespannen zijn.
Spanning hoort bij het leven, het stelt ons in staat om als dat nodig is een grote prestatie te leveren.
Om te leren, te kiezen, te creëren en te handelen hebben we een gezonde dosis spanning nodig maar:
“De boog kan niet altijd gespannen zijn”.
Daarbij komt dat ook vreugdevolle gebeurtenissen en positieve gevoelens spanning kunnen oproepen.
Zowel geluk als verdriet brengt spanning met zich mee, dit lijkt de drijfveer te zijn achter de menselijke ontwikkeling.
In het volgende onderwerp wil ik aangeven wat er zoal in het lichaam gebeurt als de spanning te hoog wordt.
1.1 Spanningssignalen
Het menselijk lichaam is er voortreffelijk op ingericht om spanning aan te kunnen, maar slechts tot een bepaald niveau.
Als het aanpassingsvermogen zijn grens nadert dan houdt het soepel functioneren van het lichaam op.
De symptomen kunnen in verschillende combinaties voorkomen. Chronische maagstoornissen, hoofdpijn, huiduitslag, rugpijn, onregelmatige ademhaling en slapeloosheid zijn de eerste aanwijzingen dat we bezig zijn teveel van ons zelf te vergen.
Psychische symptomen manifesteren zich meestal langzamer en zijn vaak moeilijker te herkennen.
Spanning uit zich ook in gedrag, de betrokkene merkt het nog niet zo maar de mensen in de directe omgeving zullen de signalen waarschijnlijk het eerst opmerken.
Agressie, onregelmatige slaapgewoonten en emotionele uitbarstingen zijn signalen voor aanwezige spanning.
Psychische spanning bestaat niet zonder dat we ook onwillekeurig bepaalde spieren spannen. Dit heeft invloed op de ademhaling, de hartslag en de bloeddruk.
Dit kan allemaal gebeuren zonder dat we ons ervan bewust zijn maar als de spanning lang aanhoudt of als we bijna voortdurend onder spanning verkeren dan gaat het lichaam protesteren.
Het is van het grootste belang naar die signalen te luisteren en ze te herkennen.
Wordt de spanning te groot, binnen of buiten ons en duurt dit langere tijd, dan spreken we over stress.
1.2 Stress
De onderzoeker Hans Selye is de ‘uitvinder’ van het begrip stress.
Hij toonde al in de jaren ’30 aan dat mensen en dieren bepaalde lichamelijke reacties vertonen als ze geconfronteerd worden met iets dat hen alarmeert.
In feite is het hele organisme erop gericht te vechten of te vluchten.
De lichamelijke reacties ontstaan doordat bij het opmerken van gevaar (met onze zintuigen) de bijnierschors hormonen gaan produceren; adrenaline en cortisol.
Wanneer het lichaam zich nu voortdurend klaar maakt om te “vechten of te vluchten” komt er steeds een dosis adrenaline en cortisol in het bloed.
Waar dit in het ene geval levensreddend werkt kan dit nu levensbedreigend gaan werken.
Vooral deze “stresshormonen” zijn schadelijk wanneer ze veelvuldig aangemaakt worden.
Tal van lichamelijke klachten komen hier uit voort, tot aan ernstige ziektes zoals hyperventilatie en depressie.
Omdat ik zelf en mijn omgeving nogal te maken heb gehad met depressie wil ik dit onderwerp verder bespreken.
1.3 Depressie
Aangenomen wordt dat stress, uiteindelijk, tot depressiviteit kan leiden wanneer verschillende zaken samenkomen namelijk een combinatie van stressgebeurtenissen, bepaalde eigenschappen van de betrokkene en van diens sociale omgeving.
Het woord “depressie” wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand zich ongelukkig voelt.
Artsen en psychologen daarentegen gebruiken deze term vooral als er méér aan de hand is dan ongelukkig zijn.
Ze spreken van “depressie” als het volgende geconstateerd wordt :
De patiënt is gedurende geruime tijd (bijv. een paar weken) erg neerslachtig, hij of zij beleeft nergens plezier aan, heeft nergens zin in, voelt zich waardeloos of schuldig, verwacht niets van de toekomst en “voelt” niets meer.
Bovendien kunnen een of meer van de volgende problemen optreden :
- Teveel of te weinig eten en dus gewichtstoename of gewichtsverlies.
- Niet of niet goed kunnen slapen of juist voordurende slaperigheid.
- Gejaagd en onrustig gedrag of juist heel traag gedrag.
- Futloos en het gevoel dat alles heel veel moeite kost.
- Zich niet kunnen concentreren en besluiteloosheid.
- Geen belangstelling meer kunnen opbrengen voor familie, sociale contacten, hobby’s, seksualiteit en werk.
- Veel bezig zijn met de dood.
- Zichzelf verwijten maken, schuldgevoelens hebben of een sterk “zonde” besef hebben.
Er zijn meerdere oorzaken die tot depressiviteit kunnen leiden zoals :
- Erfelijke aanleg.
- Door opvoeding “overgebracht”
- Hersendefecten.
- Fysieke stoornissen.
- Milieu factoren.
Ook kunnen we onderscheid maken tussen twee vormen van depressie, de acute en de chronische.
De acute versie is bij een goede behandeling doorgaans snel te genezen, daar komt nog bij dat heel wat mensen zo’n kortdurende depressie zelf te boven komen en er de rest van hun leven geen last meer van hebben.
Bij de chronische depressie zal de behandeling lang en intensief moeten zijn waarbij ook niet voorbijgegaan kan worden aan de oorzaken.
Vervolgens kan men nog spreken van “verdriet” en “rouw”, een normale reactie die optreedt bij en na de dood van een geliefde, verlies van belangrijke bezigheden of sociale relaties.
2. Omgaan met spanning
Een uitspraak van Martin Luther King:
“De uiteindelijke maatstaf voor een mens is niet hoe men reageert wanneer alles gemakkelijk en comfortabel verloopt, maar hoe men reageert in tijden van uitdagingen en strijd”
Er is niet een enkel antwoord te geven op de vraag hoe de talloze problemen moeten worden aangepakt.
Wel kan iedereen enkele stappen nemen op weg naar het inzicht hoe je met stress moet omgaan : stress onderkennen en er begrip voor hebben dat het zich voordoet.
“Goede” stress in je voordeel gebruiken en “slechte” stress aankunnen, en vooral ook er zelf aan werken.
Om het gevoel te ontwikkelen de dingen zelf te kunnen sturen moeten we tot een gezonde, stress bestendige levensstijl zien te komen.
Men is zich de laatste tijd steeds meer bewust van o.a. de noodzaak van evenwichtige voeding en voldoende lichaamsbeweging, van de risico’s van roken, alcohol en drugs, van de gevaren van de milieuvervuiling en ecologische problemen.
Hierdoor is een hernieuwde belangstelling voor de gezondheidszorg als geheel ontstaan.
Het is geen nieuw idee : het is gebaseerd op het oude Griekse ideaal van de eenheid van lichaam en geest.
De fysieke en psychische gezondheid zijn niet van elkaar te scheiden, ze zijn sterk van elkaar afhankelijk en werken op elkaar in.
Over het in evenwicht brengen van spanning en ontspanning wil ik het in de volgende onderwerpen hebben en deze apart behandelen n.l. :
- Hoe is je zelfbeeld ?
- Hoe uit je gevoelens ?
- Het ontwikkelen van een gezonde levensstijl.
- Hoe je dagelijks kunt leren omgaan met spanning.
-
2.1 Je Zelfbeeld
Zelfonderzoek en zelfkennis zijn de beste werktuigen die een mens heeft om zijn leven richting te geven.
Dit betekent ook dat we eens kritisch moeten kijken naar het beeld dat we van ons zelf hebben.
Het komt vaak voor dat men zich te weinig bewust is van zijn kwaliteiten.
Alles wat je goed doet en wat je bereikt hebt komt zo vanzelfsprekend voor dat je het vaak nauwelijks opmerkt.
Bijv. dat je als vrouw aan jezelf kunt twijfelen omdat je geen carrière buitenshuis hebt en vindt dat taken als kinderen opvoeden en eten koken vanzelfsprekend zijn.
Deze werkzaamheden worden vaak onderschat.
Het tegenovergestelde komt natuurlijk ook voor, het blind zijn voor eigen tekortkomingen.
Zulke mensen zullen, steeds als er iets mis gaat, de oorzaak daarvan bij een ander zoeken met als gevolg dat ze niet leren van hun fouten en zich voortdurend aan dezelfde steen blijven stoten.
Iedereen heeft goede en minder goede kanten. Je realiseren dat je niet perfect bent, dat je een gewoon menselijk wezen bent met onzekerheden en tekortkomingen is de eerste stap om een goed gevoel van jezelf te krijgen.
Een van de methodes om je te helpen positief over jezelf te denken is meditatie.
Mentale rust en kracht, de staat van kalmte en stilte die het je mogelijk maakt om volledig geconcentreerd te zijn, geven een betere beheersing over gedachten en handelingen.
Wanneer je sterk en kalm bent kun je afstand nemen, een objectief oordeel vormen en met gevoelens leren omgaan.
2.2 Uiten van gevoelens
“Om jezelf te kennen moet je je bewust zijn van je gevoelens”
Alexander Lowen.
Gevoelens worden vaak aangeduid als iets vloeibaars.
Men kan ze de vrije loop laten of ze indammen, je kunt overspoeld raken en je kunt er zelfs in verdrinken.
Even zovaak wordt het gevoel geassocieerd met vuur, verteerd worden door schuldgevoelens, branden van verlangen.
Gevoelens spelen zich niet alleen in de geest af maar brengen ook lichamelijke reacties teweeg en hebben invloed op de lichamelijke gesteldheid.
Iedereen wordt op een dag geconfronteerd met mislukking of scheiding, met verlies of dood, al krijgt de een meer te verwerken dan de ander.
Maar verwerken kan pas dán wanneer we de situatie onder ogen durven zien en de gevoelens die erdoor worden opgeroepen durven te uiten.
Ook de opvang, bemoediging en goede raad die je kunt krijgen van mensen die je na staan is de meest waardevolle steun die je kunt hebben.
2.3 Een gezonde levensstijl
Hoe we met spanning kunnen omgaan door o.a. naar je zelfbeeld en hoe je met gevoelens omgaat te kijken, zo kunnen we ook een gezondere levensstijl proberen te creëren door lichaamsbeweging en de samenstelling van onze voeding zo optimaal mogelijk te maken.
De voordelen van geregelde lichaamsbeweging zijn dat men zich energieker voelt en dit direct invloed heeft op onrustgevoelens en zorgen.
Het is haast niet mogelijk om bezorgd of onrustig te blijven terwijl lichaam en geest met fysieke activiteiten bezig zijn.
Daarbij komt dat lichaamsbeweging een ideale uitlaatklep voor opgehoopte spanning is, terwijl mentale stress en spierspanning worden geneutraliseerd.
Recent onderzoek heeft uitgewezen dat tijdens intensieve lichaamsbeweging krachtig werkende chemische stoffen door de hersenen worden afgescheiden.
Dit zijn de zogenaamde endorfinen, morfine-achtige stoffen die betrokken zijn bij het geluksgevoel en het gevoel van welzijn.
Daardoor komt het dat lichaamsbeweging vaak negatieve mentale toestanden als onrust of depressie kan verdrijven.
Een gevarieerd en goed uitgebalanceerd voedingspatroon is een van de belangrijkste steunpilaren van het optimaal functioneren van lichaam en geest.
Een gezond dieet dient uit diverse elementen te zijn samengesteld, tot de belangrijkste daarvan behoren vers fruit, groenten, vezels en natuurvoedingsmiddelen.
Zo kan een combinatie van het juiste evenwicht in het voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging mede de grondslag vormen voor een gezond ontspannen en stressbestendig leven.
2.4 Wat je dagelijks kunt toepassen
Door het hoge tempo van het tegenwoordig dagelijkse leven en de vele indrukken die wij iedere dag te verwerken hebben, ben je geneigd oppervlakkig en gehaast te denken en te handelen.
Om ons waarnemingsvermogen de kans te geven om indrukken die het tegenkomt op te nemen en te plaatsen, kunnen we als stelregel hanteren dat er voor alles in de loop van de dag tijd is wanneer men slechts één ding tegelijk doet.
Wij kunnen leren onze oplettendheid te concentreren op datgene waar we mee bezig zijn.
Een aantal richtlijnen die je kunnen helpen zijn :
1. Ben met één ding tegelijk bezig.
2. Is er iets op je werk wat er persé tussendoor moet, neem dan in ieder geval de tijd het werk waar je mee bezig was zorgvuldig en op de juiste plaats op te bergen, voordat je het nieuwe aanpakt.
3. Laat je niet opjagen, je kunt slechts één ding tegelijk, dus doe je ook één ding tegelijk.
4. Bedenk voor alles een vaste plaats en neem de tijd om alles ook weer op deze vaste plaats terug te leggen.
5. Wanneer je koffie drinkt, drink dan koffie en geef daar je aandacht aan. Ontspan je en geniet ervan, neem niet tussen je werk door steeds een slok terwijl je nauwelijks bemerkt dat je koffie (of iets anders) drinkt.
6. Weet waar je grenzen liggen, ook de grenzen die het niveau van je werk betreffen. Als je er overheen gaat, betekent dat dagelijks op je tenen lopen, wat aanhoudende stress tot gevolg heeft. Werk op te hoog niveau streelt je ijdelheid maar zeker niet je gezondheid.
7. Neem minstens driemaal per dag de tijd om als oefening een eenvoudige handeling zeer bewust te verrichten, je bent er dan met volle aandacht bij b.v. afwassen, eten, je toilet maken enz. Laat je aandacht gedurende zo’n korte handeling geen moment afdwalen van waar je mee bezig bent. Je zult dan merken dat dit moeilijker is dan je denkt.
Je traint zo op deze wijze je aandacht op één ding te richten en je concentratievermogen te vergroten.
Met deze dagelijkse handelingen wil ik dit hoofdstuk, hoe om te gaan met spanning, afsluiten en overgaan naar ontspanning.
3. Ontspan Lichaam en Geest
Volgens yoga lerares Patricia Blok is ontspanning het grootste geheim dat er bestaat, maar een geheim dat zich pas langzaam openbaart naarmate je beter met jezelf bevriend raakt.
Ontspanning betekent: tijd met je beste vriend(in) doorbrengen, en dat ben je zelf.
De tijd nemen voor jezelf is dus een eerste vereiste bij ontspanning; maar ons leven is zo gevuld met alles wat moet dat er weinig tijd overblijft voor wat mag of voor wat gewoon leuk is om te doen zonder dat er een bepaalde prestatie uit voorkomt, behalve dat jij je er prettig bij voelt.
Er zijn verschillende methodes om lichaam en geest te ontspannen.
Vooral doen wat het beste bij jouw past en waar je van geniet.
Progressieve relaxatie van Jacobson.
Dit is een methode waarbij de bewuste spierontspanning centraal staat, zij is vooral gericht op de ontspanning van de skeletspieren.
Om de psychische spanning te doen afnemen is een eerste vereiste de spiertonus te verlagen door eerst de spier te spannen en daarna de opgebouwde spanning de ontspannen.
Deze techniek is vooral goed voor mensen die zich te weinig bewust zijn van de spanningstoestand van de skeletspieren en het lichaam.
Autogene training en zelfhypnose van Schultz.
Dit is een methode om geestelijk rustig en lichamelijk ontspannen te raken,
Met behulp van bepaalde formules die ontspanning, zwaarte en warmte opwekken wordt de spierspanning beïnvloed en verlaagd.
Concentratie op de ademhaling, een koel voorhoofd, hartslag en de zonnevlecht veroorzaken eveneens ontspanning van de onwillekeurige functies van het lichaam.
Het gehele lichaam, ook het vegetatieve systeem komt in een rust- en hersteltoestand.
Autogene training is een zeer goed alternatief voor kalmering- en slaapmiddelen.
Voor mij persoonlijk is ontspannen vooral letten op de ademhaling, yoga doen en aandacht voor meditatie.
Maar eerst iets over hersenhelften en hersengolven.
3.1 Hersenhelften en hersengolven
“Als de hersenen zo eenvoudig waren dat we ze konden begrijpen, zouden wij zo eenvoudig zijn dat we dat niet zouden kunnen”
Deze uitspraak van de bioloog Watson geeft aan over wat voor ongelooflijk ingewikkeld brein de mens beschikt.
Allereerst blijkt dat we een onderscheid moeten maken tussen de linker en de rechterhelft omdat beide een duidelijk verschillende functie hebben.
Grofweg staat de linkerhelft voor het organiserende, rationele deel en de rechterhelft voor het creatieve en emotionele deel.
Er blijkt ook een kruislings verband te bestaan tussen de hersenhelften en de linker en rechter kant van het lichaam.
Wanneer iemand bijv met onverwerkte emoties blijft zitten dan kunnen zich fysieke klachten ontwikkelen in de linkerhelft van het lichaam omdat deze samenhangen met de problemen van de rechter hersenhelft.
Ook een aandachtspunt is het verschijnsel van de hersengolven of schommelingen in energie die meetbaar zijn en in een e.e.g. patroon vastgelegd kunnen worden.
Deze golven worden in vier groepen verdeeld al naar gelang hun snelheid.
De langzaamste zijn de deltagolven die tijdens de droomloze slaap optreden.
Daarna volgen de thètagolven bij een toestand van vérgaande lichamelijke ontspanning, zoals we die kennen vlak voor het inslapen.
De volgende groep is die van de alfagolven, die vertonen we wanneer we wakker zijn, in situaties van innerlijke rust en ontspanning, rustig en creatief denkend, zonder negatieve emoties.
De bètagolven zijn de snelste, ze doen zich voor wanneer we wakker zijn en geestelijk (over)actief zijn; ook in situaties van opwinding en stress, bij negatieve emoties als angsten, irritatie enz. treden deze golven op.
Hoe meer dus de rationele linkerhelft actief is en/of negatief geladen deel van de rechterhelft, hoe meer bètagolven de hersenen produceren.
Waar het nu om gaat is dat dit proces ook omkeerbaar is.
Wanneer we in staat zijn in waaktoestand de bètagolven te verminderen en meer alfagolven te produceren, heeft dat vermindering van negatieve gevoelens en een creatieve manier van denken en werken tot gevolg.
In feit brengen we een harmonieuzere samenwerking tussen de twee hersenhelften tot stand.
Bij allerlei activiteiten kun je wel eens ervaring op dit gebied opgedaan hebben, misschien zonder dat je wist wat je overkwam: muziek, dans, ontspanningstherapie, yoga, meditatie.
Deze en nog andere activiteiten zou je kunnen kiezen als een techniek voor een doelbewuste bewustzijnsverandering.
Zodoende maken we ons een steeds harmonieuzere manier van ervaren, beleven en leven eigen.
3.2 Ademhaling
De kracht van de ademhaling is wezenlijk voor onze draagkracht in het algemeen.
Natuurlijk ademen is laag ademen, is ontspannen ademen.
Wanneer de spanning in het leven hoog is, hetgeen bij zeer velen het geval is, dan krimpt de ademhaling steeds weer ‘omhoog’.
Met adem oefening kan de adem van hoog naar laag worden gebracht, vooral in combinatie met ontspanningsoefeningen omdat verkrampte spieren en organen moeilijk zuurstof op kunnen nemen.
Met de inademing nemen we zuurstof op die ons van energie voorziet en met de uitademing ontdoen we ons van afvalstoffen, dat is al ontspanning op zichzelf.
“Als de ademhaling zwerft is de geest onrustig, maar als de ademhaling rustig is is de geest ook rustig” (Hatha Yoga Pradipika).
Voor iemand die yoga beoefend heeft de juiste ademhalingswijze twee hoofddoelen:
Meer zuurstof in het bloed brengen en daardoor tevens naar de hersenen, en om de prana of vitale energie te beheersen, wat leidt tot het onder controle krijgen van de geest.
Goed ademhalen wil zeggen ademen door de neus met de mond gesloten en het omvat een volledige in- en uitademing waarbij de hele longen meedoen.
Als je uitademt trekt de buik samen en komt het middenrif omhoog, zodat het hart wordt gemasseerd; als je inademt zet de buik uit en zakt het middenrif waardoor de buikorganen worden gemasseerd.
Men denkt vaak dat het inademen het belangrijkste van de ademhaling is; maar in feit is dit het uitademen want hoe meer oude lucht je uitademt hoe meer verse lucht je naar binnen kunt halen.
Door vooral op de lange uitademing te letten kun je meer rust en helderheid ervaren.
3.3 Hatha Yoga
Hatha yoga is een bewegingskunst en een onderdeel van een klassieke, meer dan 2000 jaar oude levensfilosofie.
De nadruk ligt op het in evenwicht brengen van ademhalingstechnieken, lichaamsbeweging en concentratie.
De combinatie van oefeningen brengt een innerlijke rust tot stand die tot uiting komt in de manier waarop je reageert en handelt in bepaalde situaties.
Een ontspannen en harmonieus mens kan problemen aan zonder in paniek te raken in moeilijke situaties.
Door vanuit het middenrif adem te halen ontspan je je lichaam en zenuwen op een natuurlijke wijze.
De beheerste bewegingen en rekoefeningen stimuleren de bloedsomloop en ontspannen de spieren.
Door het lichaam te draaien en te buigen worden afvalstoffen die zich in het lichaam hebben opgehoopt, afgevoerd en door diep in te ademen ontspant het zenuwstelsel zich en krijgen de inwendige organen verse zuurstof.
Daar het zuiveren van de bloedstroom de lichaamscellen verjongt, zul je je snel energieker gaan voelen.
Yoga betekent voor mij vooral voelen waar mijn grens ligt en daardoor realistischer, stabieler en alerter in het leven staan.
Yoga doet mij goed, het leert mij loslaten, dus ontspannen maar ook mijn kracht ervaren.
Er zijn vele wegen naar het yoga pad.
Wat van belang is volgens Dr. I.K. Taimni is ergens te beginnen.
En beginnen met yoga betekent: terug keren naar jezelf.
Je kunt yoga gaan doen op elke leeftijd, ongeacht je lichamelijke conditie.
De houdingen kunnen worden aangepast om rekening te houden met lichamelijk letsel of zwakte.
Yoga is uniek omdat niet alleen alle onderdelen van het lichaam aan bod komen, maar ook de inwendige organen en klieren een massage krijgen.
Door op een rustige en prettige manier bezig te zijn met jezelf kun je je lichaam onder controle krijgen en leren je zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld op te bouwen.
In het begin lijkt het misschien moeilijk maar op een gegeven moment gaan je yoga ervaringen doorspelen in je dagelijks leven.
Je gaat automatisch letten op je ademhaling, houding en je denken.
Het is een verbinding tussen lichaam en geest, tussen denken, doen en voelen.
3.4 Meditatie
De woorden die mij het meest aanspreken over meditatie kwam ik tegen in ‘Open Bewustzijn’ van Tulku.
Meditatie is eigenlijk erg eenvoudig maar door de vele beschrijvingen van meditatie oefeningen zou je in verwarring kunnen raken.
Hij zegt:
Zit alleen maar rustig.
Wees stil en ontspan en probeer niet om iets te doen.
Laat alles - gedachten, gevoelens en ideeën – onbelemmerd door je bewustzijn stromen.
Grijp je niet vast aan ideeën of gedachten die opkomen en probeer ze niet te manipuleren.
Wanneer je het gevoel hebt dat je tijdens meditatie iets moet doen dan maak je het alleen maar moeilijker.
Laat de meditatie het zelf doen.
Nadat je geleerd hebt om de gedachten voorbij te laten stromen zullen de gedachten rustiger worden en bijna verdwijnen.
Dan zul je achter de gedachtestroom een gevoel ervaren dat de grondslag van meditatie is.
Wanneer je met deze oase van rust achter je innerlijke dialogen in aanraking komt laat de gewaarwording hiervan dan sterker worden, dan kun je eenvoudig in deze stilte blijven.
Want in deze stilte is er niets dat gedaan moet worden, er is geen reden om iets teweeg te brengen of te stoppen.
Laat alles gaan.
Wanneer je op deze eenvoudige, accepterende manier mediteert, zal de kwaliteit ervan steeds meer uitgesproken worden en de ervaring steeds meer direct.
Na elke meditatie zal het licht van deze ervaring overblijven en door oefening sterker worden.
Meditatie ontstaat slechts uit zichzelf, zoals ochtendzon; het innerlijke bewustzijn straalt op een natuurlijke manier wanneer het eenmaal is aangeraakt.
Maar om dit innerlijk bewustzijn te vinden is een dagelijkse oefening noodzakelijk en is het belangrijk om tijd vrij te maken voor meditatie.
De innerlijke rust die uit de meditatie ontstaat verlicht de spanning van deze tijd met zijn snelle veranderingen waarin wij zo gemakkelijk ons gevoel voor stabiliteit en evenwicht verliezen.
Wanneer wij in evenwicht zijn is het lichaam ontspannen en de geest rustig.
Wij leren onszelf te leiden met behulp van meditatie.
Tijd maken voor ontspanning zodat bij problemen en ander proces op gang gebracht wordt in de hersenen.
Door te letten op adem en beweging d.m.v. yoga en de stilte van de meditatie maak je energie vrij voor genezing.
Maar vooral op een milde manier accepteren – wat is – dan houdt ook het vechten op.
Wanneer er zich tijdens ontspanning gevoelens van onrust, verdriet of pijn maar ook plezier aandienen, zoals in een golfbeweging, probeer hier dan de weg van het midden te kiezen en zodoende kennis te ontwikkelen zodat we onze wisselende stemming begrijpen.
Nawoord
Voor mij heeft leren ontspannen veel betekend in de afgelopen jaren maar met alleen ontspannen kwam ik er niet, er ging een gevoel van onverschilligheid overheersen.
Zo kon ik nadat ik mij wat beter verdiept had wat spanning inhoudt ook weer wat meer spanning toelaten in mijn leven.
Tijd maken voor ontspanning, en spanning doelgericht toepassen is, denk ik, heel belangrijk om te kunnen leven in harmonie met jezelf en je omgeving.
Ook de filosofie en spiritualiteit van yoga spreken mij aan, en al weet ik dat het yoga pad nog lang is, het begin is gemaakt, en wil graag stapje voor stapje verder gaan.
Er is nog heel veel informatie over spanning en ontspanning maar ik wil graag eindigen met de woorden die mijn yogadocente mij aanreikte:
“Het niet weten zal altijd groter zijn dan het weten en als je daarin kunt ontspannen zul je de dingen steeds gemakkelijker gaan begrijpen”
Literatuurlijst
Door de volgende werken heb ik me laten inspireren:
- Alles over stress
Alix Kirsta
- Omgaan met stress
Dick van den Heuvel en
Foeke Jan Reitsma
- Natuurlijk genezen
LOI
- Ontspannen .. Een noodzakelijke bezigheid
Edmund Jacobson
- Ademen wij vanzelf ?
Bram Balfoort en
Jan van Dischoorn
- Praktische Yoga
Het Spectrum
- Yoga tegen stress
Vimla Lalvani
- 99 Ontspanningsgeheimen
Patricia Blok
- Open Bewustzijn
Tarthang Tu