Benito Pérez Galdós: Marianela
|
Marianela, een arm en lelijk meisje
uit de Noordspaanse mijnstreek, kan nergens voor deugen.
Alleen de knappe Pablo, de blindgeboren zoon van een
hereboer, geeft haar leven een doel. Nela is op de wereld
om Pablo's geleidster te zijn, en haar ogen hebben
slechts nut als ze de jongen tot gids dienen en hem over
de schoonheden van de aarde kunnen vertellen. De
vooruitgang treedt binnen in het mijndorp, als oogarts
Golfín een poging waagt om Pablo het licht in de ogen te
geven. Galdós
toont zijn meesterschap in de wijze waarop hij de grote
tegenstellingen behandelt: fysieke en geestelijke
schoonheid, industrie en platteland, heden en gisteren,
cultuur en natuur. Het verhaal van de blinde jongen en
zijn trouwe geleidster behoort tot de mooiste die Galdós
heeft geschreven, en zal ook de lezer van vandaag boeien
en ontroeren.
|
Benito Pérez Galdós (1843-1920)
geldt als de belangrijkste Spaanse romanschrijver van de
negentiende eeuw, vergelijkbaar met Dickens, Balzac of Tolstoi
(of, om in Nederland te blijven, met Louis Couperus). Met een
oeuvre van ruim honderd titels is hij een van de grondleggers van
de moderne Spaanse roman. Marianela, verschenen in 1878, is een
van Galdós' vroege werken en werd omschreven als 'een tragische
idylle'.
In het werk van Galdós is grofweg
een tweedeling te maken: enerzijds is daar de serie historische
romans over het Spanje van de 19de eeuw, de 46 Episodios
Nacionales. Daarnaast is er zijn oeuvre van 'moderne',
contemporaine romans en toneelstukken.
Marianela is de eerste in een reeks vertalingen van
moderne romans van Galdós. In vertaling verschenen tevens de
romans Fortunata en Jacinta, Tormento, Mevrouw Bringas en Miauw. Op het programma staan nog Vriend
Manso en Tristana.
Zie ook ons Dossier Benito Pérez Galdós
Uit de pers
'Een parel in [Galdos']
uitgebreide oeuvre is zeker Marianela (1878), waarvan onlangs in
de fraaie Spaane Bibliotheek van uitgeverij Menken Kasander &
Wigman een vertaling verscheen (...) Marianela is
geschreven in een uitdrukkelijk negentiende-eeuwse vorm. Galdós
zelf leidt ons rond door zijn verhaal, de lezer hoeft zich geen
weg te banen door een oerwoud van tijdsprongen en
decorwisselingen en de schrijver meldt steeds wat hij zo meteen
gaat vertellen. Of wat niet. Die oubollige stijl roept hooguit
een glimlach op, zeker geen ergernis. De moderne vertaling heeft
een al te ouderwets aandoend verhaal voorkomen en de thematiek,
de wrijving tussen vorm en inhoud, tussen rede en geloof, tussen
wetenschap en natuur, is nog even actueel als honderd jaar
geleden.'
Geurt Franzen in De Gelderlander van 29 december 1998
'En toch blijft Marianela
ruim een eeuw later nog recht overeind staan. Ook in dit vroege
werk is Galdós al een groot verteller, die niet alleen een
scherp oog had voor de specifieke problemen van zijn tijd maar
ook voor het menselijke tekort in het algemeen. Ook zijn gevoel
voor humor is superieur en geeft Marianela vleugels'
Maarten Steenmeijer in Vrij Nederland van 6 maart 1999
Recensie van Biblion (Openbare
Bibliotheken)
Galdós is Spanjes grote verteller
van de negentiende eeuw. Zijn oeuvre is enorm van omvang (77
romans en ruim 20 toneelstukken) en gevarieerd van thematiek.
Merkwaardig genoeg is er in Nederland tot nu toe nauwelijks iets
van hem vertaald. Daar komt nu eindelijk verandering in dank zij
uitgeverij Menken Kasander & Wigman, die voor de komende
jaren een reeks Galdós-vertalingen op het programma heeft staan.
'Marianela' (1878) is het eerste deel. Het is het verhaal van een
montere, idealistische arts die de even sympathieke als knappe
jongeman Pablo geneest van zijn blindheid. Hij denkt hiermee
alleen maar goed te hebben gedaan, maar daarin vergist hij zich
deerlijk. Want eenmaal genezen ziet Pablo dat zijn vriendin
Marianela niet het mooie uiterlijk heeft dat hij zich altijd had
voorgesteld op basis van haar karakter, maar een mismaakt meisje
is. Daarmee is haar lot bezegeld: zij sterft van verdriet.
'Marianela' is zowel een aangrijpende liefdestragedie als een
kritiek op het puur empirische wereldbeeld dat destijds in de
mode was in vooruitstrevende kringen. Het is ook een mooi,
bescheiden begin van wat een indrukwekkende reeks belooft te
worden, ook wat betreft de vormgeving. Het nawoord is kort maar
informatief.
Bespreking van Martine Torfs in Leesidee,
Vlaams Bibliografisch tijdschrift, maart 1999:
Noord-Spanje, eind vorige
eeuw. Pablo, de zoon van een rijke landeigenaar in de
mijnstreek, is blind. Sedert ongeveer twee jaar geniet
hij van het gezelschap van het weesmeisje Marianela, dat
hem op zijn dagelijkse wandelingen begeleidt. Zij vindt
hierin de zin van haar leven, hij geniet van haar
aanwezigheid en gaat er prat op dat uiterlijke schoonheid
voor hem van geen tel is. Hoewel hun afkomst niet méér
kan verschillen, zijn ze dus erg aan elkaar verknocht,
maar als op een dag Pablo geopereerd wordt en, tegen alle
verwachtingen in, voor het eerst van zijn leven kan zien,
verandert Marianela's leven zozeer dat ze bijna gehoopt
had dat die oogspecialist nooit was komen opdagen. Want
voor Marianela vertegenwoordigt Pablo ook de
allesverzengende liefde, terwijl Pablo --zich omwille van
hun klassenverschil niet eens bewust van het feit dat
Marianela ook wel gevoelens zou kunnen hebben voor hem --
bezwijkt voor de lichamelijke schoonheid van zijn nicht
en met haar trouwt.
De psychologie van de personages wordt meesterlijk
uitgewerkt. Marianela is niet alleen een ontroerend
individu in dit verhaal, ze verzinnebeeldt ook de sociale
uitsluiting van de verschoppelingen. Met haar naďeve,
ongeschoolde volksgeloof wordt ze geplaatst tegenover de
sociaal aanvaarde godsdienstigheid van de aristocratie;
haar naturalistische uiterlijk contrasteert met de
verfijning van een wereld die ze van dichtbij kent, maar
waartoe ze nooit zal behoren. Ondanks haar zwakke
gesteldheid put ze levenskracht uit haar merkwaardige rol
van begeleidster. Zodra Pablo van zijn kwaal geneest en
de wereld der zienden ontdekt, valt Marianela
onherroepelijk ten prooi aan ziekte en tenslotte aan de
dood. Zo zit het verhaal boordevol contrasten en
parallellismen.
Benito Pérez-Galdós is een van de belangrijke
schrijvers van de 19de eeuw en heeft een grote invloed
gehad op de Spaanse literatuur. Dit werk, verschenen in
1878, past qua stijl, verhaallijn en thema in de
laat-romantiek, maar is eigenlijk een buitenbeentje in
het geheel van zijn oeuvre. Bij zijn bekendste werk hoort
een 46-delige kroniek, die de vernieuwing van de
historische roman in Spanje inluidde. In Marianela
is de stijl van Galdós vloeiend en zacht als fluweel,
zodat het aangrijpende drama van Marianela bijna
verteerbaar wordt. De ware omvang van alle opgestapelde
droefenis en verbolgenheid verschijnt in zijn volle
kracht aan de lezer nadat deze het boek heeft gesloten,
voldaan door de prachtige vertelling. Een pareltje, zeker
niet alleen voor literatuurminnende romantici.
[Martine Torfs, 04.02.99] |
Terug naar de MKW-homepage.
|