Miquel de Palol: De Tuin der Zeven Schemeringen
Miquel de Palol (Barcelona, 1953)
is afkomstig uit een befaamde Catalaanse dichtersfamilie. Hij had
een respectabel poëzie-oeuvre op zijn naam staan, toen hij in
1989 verraste met zijn eerste roman, De Tuin der Zeven
Schemeringen. Ook in Nederlandse vertaling bij MKW verschenen
is zijn spectaculaire ridderroman Igur Nebli. Lees het interview met Miquel de Palol door Frans Oosterholt, dat verscheen in Esquire. Uit de persNederland en Vlaanderen'De Tuin der Zeven Schemeringen
is niet alleen een heel dikke, maar ook een verbazingwekkend
rijke en rijpe roman. Een roman die je pas na een aantal opmaten
verwacht, niet als debuut (...) De Tuin der Zeven Schemeringen
is zo'n roman die lijkt te willen wedijveren met de
werkelijkheid. De mastodontische omvang, de gelaagde constructie
en de pluriforme inhoud vormen een wereld op zichzelf (...) Welke
ingang tot De Tuin der Zeven Schemeringen de lezer ook
neemt, overal hoort hij een lofzang op de literatuur als de
onbegrensde ruimte waar verteller en luisteraar (schrijver en
lezer) naar hartelust kunnen speculeren over de twee grote
raadsels die het menselijk bestaan altijd hebben overheerst en
dat altijd zullen blijven doen: zijn eigen wezen en dat van de
werkelijkheid waarvan hij deel uitmaakt (of denkt deel uit te
maken). Palol vertolkt deze lofzang met zoveel plezier, inzet,
eruditie, hartstocht en allure dat je niet anders kunt
concluderen dan dat de contemporaine Catalaanse literatuur blaakt
van zelfvertrouwen.' 'Men gaat elkaar verhalen
vertellen, intrigerende verhalen, prachtige verhalen, meeslepende
verhalen. Ze worden afgewisseld met haast socratische gesprekken
over de liefde, de wiskunde, de politiek, het bankwezen, de
kunst, de literatuur (bijvoorbeeld wat vertellen eigenlijk is) en
nog veel meer (...) Palol is een dichter, niet zomaar een
dichter, maar een poëet tot de derde macht: zijn vader was het
en zijn grootvader ook. Aan zijn manier van vertellen merk je dat
niet, die is nuchter, kalm, intelligent en altijd zeer
toegankelijk. Het dichterlijke zit 'm in de ernst waarmee Palol
talrijke aspecten van het leven, niet van gevoel ontbloot, door
zijn personages onder woorden laat brengen en, zeg ik erbij, op
elkaar laat rijmen. (...) 'Ik raakte geleidelijk aan in
een roes, het beste bewijs dat hier wijn van een excellent jaar
werd geschonken.' 'Palol beschrijft het
internationale bankbedrijf alsof het de hofhouding van koning
Arthur of de godenwereld rond de Nibelungenring was, en daarmee
begint zijn literaire inventiviteit pas goed. Elk van de verhalen
die worden verteld vertegenwoordigt een eigen stijl en genre. Er
zijn vertellingen in de stijl van Duizend-en-een Nacht, een
piratenverhaal, een Ilias-episode (compleet met Homerische
vergelijkingen), een verhaal naar markies De Sade, kabbalistische
speculaties, fragmenten van Griekse tragedies (met een
onvervalste Klytemnestra), ridderromans, sprookjes en
spionageverhalen.' (...) 'Een intrigerend en soms
duizelingwekkend avontuur.' 'Duizelingwekkend. Alsof je acht
verdiepingen over de trap omhoog bent geklauterd en dan met een
supersnelle lift -zzzzoef- weer op de begane grond belandt. Je
voelt de treden nog in je knieën natrillen en een beetje
verbaasd merk je dat je weer bent waar je begon. Een verhaal in
een verhaal in een verhaal in een verhaal -enzovoort. Acht lagen
diep en je raakt nergens de kluts kwijt. Een prestatie van
formaat, die Miquel de Palol hier heeft neergezet.' (...) 'De
Tuin der Zeven Schemeringen is nauwelijks te benoemen.
Avonturenroman, psychologische roman, spionageroman? Het is het
allemaal. Scènes die getuigen van een platonische liefde worden
moeiteloos afgewisseld met excessieve porno, een historische
beschrijving met science-fiction, wetenschap met charlatenerie.
Laten we het makkelijk houden: Miquel de Palol laat prachtige
vissen zien in een aquarium vol helder water.' 'Het is onmogelijk hier zelfs maar
bij benadering een idee te geven van de inhoudelijke en
stilistische rijkdom van deze toch wel bijzonder lijvige
Catalaanse roman. (...) De Tuin der Zeven Schemeringen is
een ronduit schitterende roman, die getuigt van een uitgesproken
beheersing van uiteenlopende literaire genres. De lezer wordt
onverbiddelijk meegesleept in een bij momenten adembenemend
gevecht tussen geweld en macht. De als dichter bekend staande
auteur levert hier met zijn romandebuut alleszins een
indrukwekkende prestatie.' 'De opmars van het proza na de
dictatuur heeft ertoe geleid dat de Catalaanse literatuur vrij
abrupt verrijkt werd met uiteenlopende genres die voorheen niet
of nauwelijks aanwezig waren. Zo deden naast de bovengenoemde
genres onder meer Catalaanstalige historische romans, reisromans,
avonturenromans, autobiografieën, dagboeken (opnieuw) hun
intrede in het literaire panorama van Catalonië. Deze
plotselinge diversiteit op het gebied van proza heeft een
weerslag gehad op de kaleidoscopische roman El Jardí dels
Set
Crepúscles van Miquel de Palol. Dit 800 bladzijden tellende
werk, waarin prozatekst wordt afgewisseld met gedichten, bevat
kenmerken van uiteenlopende genres: de detectiveroman, science
fiction, de fantastische, de realistische roman, de
stuiverroman... Technisch gezien sluit deze roman aan bij de
rijke traditie van de Duizend en één Nacht en Don
Quijote de la Mancha. Met eerstgenoemde deelt het werk van De
Palol de raamvertellingen, met de tweede het raadsel met
betrekking tot de herkomst van het verhaal, de diverse vertellers
die over elkaar heen schuiven, de verschillende
werkelijkheidsniveaus binnen de fictie en de veelvuldige
literaire verwijzingen. Overeenkomstig de woorden waarmee
Cervantes het vijftiende-eeuwse Catalaanstalige meesterwerk Tirant
lo Blanc beschreef: de personages van El Jardí dels Set
Crepúscles slapen, bedrijven de liefde, doden en vertellen
verhalen. Misschien is deze roman wel de meest interessante
exponent van het hedendaagse Catalaanse proza, een proza dat het
woord hervonden heeft.' Spanje'Literatuur met een hoofdletter.' 'Een barokke zinsbegoocheling, een
narratief summum, dat als onvermijdelijk opduikt in de context
van de Catalaanse en Spaanse literatuur van het einde van deze
eeuw.' 'Een van de belangrijkste
experimenten van de Spaanse literatuur van de laatste jaren. Een
roman die het voorbeeld van Borges, Calvino en Perec volgt... De
inzet op het pure genot van het vertellen, op het spel met de
taal.' 'Het is bemoedigend dat er nog
iemand in staat is om terug te keren tot de wortels van het
genre, om ons dat zeldzame genot te verschaffen, geschapen uit
vergetelheid en vragen, dat wij zoeken in de kracht van de
fictie... Meesterwerken zijn altijd voortgevloeid uit het
nobelste van de literaire ambitie, en de moed en de kracht
waarmee dit boek is geschreven zijn een troostrijk bewijs dat die
adeldom nog steeds bestaat.' Eén ding is zeker: De
Tuin der
Zeven Schemeringen zal worden beschouwd als een klassieker
uit de Catalaanse literatuur van de tweede helft van deze eeuw,
zo niet van de hele eeuw.'
|