Oorsprong en herkomst van de naam
Ketelaars lijkt een beroepsnaam te zijn voor een ketelsmid of een ketellapper, of een verwijzing naar de huisnaam (het huis waar die persoon woont). (bron). Ook
wordt genoemd
Ketelmaker of
Ketelhersteller
Volgens hccnet.nl/jb.glasbergen
komt de naam Ketelaars reeds in de 14e eeuw voor in documenten.
Een opmerkelijke visie op de herkomst van de naam is volgens de Univsersiteit
van Leuven te vinden in het boek "Vroedkundige Oeffenschool".
Deze leidraad voor vroedvrouwen is in 1784 gedrukt te Gent en recent door
de bibliotheek van Leuven opnieuw uitgegeven. De site van de bibliotheek
meldt "wie DeKetelaer heet en denkt van ketellappers af te stammen,
mag zich in een alternatieve lezing van zijn geslachtsnaam verheugen".
Betekenis van de naam
Volgens van Dale betekent Ketelaar (Groot Woordenboek der Nederlandse
Taal, 12e druk 1995):
-
[bij de marine is met ketelaar bedoeld iem. die wacht moet lopen en
wiens eten in een ketel wordt warm gehouden], (zeew.) matroos die wegens
dienst of anderzins eerst na de anderen kan eten: (uitdr. 'daar kun je
ketelaar van blijven', dat kun je aanzien, maar er niet mee van genieten,
daar krijg je niets van.
Een soortgelijke definitie is terug te vinden op de
volgende site.
In Huizinga's Spreekwoorden en Gezegden (1965) wordt het volgende
gezegd:
-
Ergens ketelaar van blijven. Ergens niets van meekrijgen, ergens niet
in meedelen, er koud (fris) van blijven, in iets teleurgesteld worden,
kaal of sneu van iets afkomen. Onder de bemanning van Nederlandse
oorlogsschepen was 'ketelaar' een benaming voor degenen, voor iw, omdat ze
door de dienst (wacht e.d.) verhinderd waren aan de 'bak' mee te eten. het
rantsoen werd bewaard en warm gehouden (dus in de ketel bleef). Het waren
dus de zgn. na-eters.
De uitdrukking "ketelaar zijn" wordt in de Staaijen
familie nog actief gebruikt.
Ketelaar als beroep
In een stamboom wordt als beroep van een zekere Hendrick
Jans van Pelt genoemd:
"ketelaar/herbergier".
Herman
Henricksz van de Putte vestigt zich vanuit Velthem te Antwerpen;
poorterschap op 12-5-1553. Was ketelaar-wapenfabrikant in "Den
Rooden Spiegel", gevestigd aan de Zirkstraat te Antwerpen. Werd ook
"Meester Ketelaar" genoemd. Was Deken van het Gilde "van
den croonen " ( hellebaardiers ). Omstreeks 1589 vertrekt de familie
naar Middelburg.
Historische Personen
Een beroemde - wellicht beruchte - telg is ene Jan Ketelaar die in dienst was
van de VOC en opklom tot tweede man van de VOC factorij van Suratte. Eigenlijk
heette hij Kettler; hij was een Duitser die zijn carrière niet zo glansrijk
begon. Hij bestal zijn baas en probeerde hem vervolgens te vergiftigen. Hij
vluchtte en nam dienst bij de VOC. In het Tropenmuseum in Amsterdam hangt een
verteldoek waarop hem pontificaal zitten aan het hof als in een Indiase
miniatuur. Dit alles is terug te vinden via de volgende link. Opmerkelijk is trouwens dat op een andere site wordt gesproken over het
"Journaal van J.J. Ketelaars's hofreis naar den Groot-Mogol te Lahore
1711 - 1713" . De J.J. staan voor "Joan Joshua". Merk op dat
in de titel Ketelaars staat, maar in de tekst zelf Ketelaar. Er staat bij: |
 |
-
Nummer XLI in de werken van de Linschoten-Vereniging beschrijft Vogel aan de
hand van uitgebreid bronnen onderzoek de merkwaardige hofreis van Joan Joshua
Ketelaar, die als gezant van de VOC in Lahore de hoofstad van de Punjab zijn
opwachting maakte bij de Groot-Mogol Bahadur Shah. Na de plotselinge dood van
deze vorst kon K. de strijd om de troon tussen de vier zonen van dichtbij gade
slaan. Na de overwinning van de oudste prins Jahandar Shah trok hij met het
keizerlijk leger naar Delhi in de heetste tijd van het jaar. Vandaar reisde hij
terug naar het VOC hoofdkantoor in Suratte met de ten kost van veel moeite
verworven "firmans" of gunstbrieven, die bij aankomst aan de kust
waardeloos bleken te zijn geworden ten gevolge van
Jahandar Shah's nederlaag en dood.
Een exemplaar van dit boek is tijdens een veiling
op 17 mei voor fl. 260,- gekocht. Het is ook nog te bestellen bij de "Linschoten
Vereniging".
|
