|
periode:
±1350 tot ±1500
- Hoekse en Kabeljauwse Twisten |
1389 |
|
Aelbrecht
van Beieren, graaf van Holland en Zeeland, verleent
Delft het recht om een eigen scheepvaartverbinding
met de Maas te graven langs Overschie, waar de rivier
zich splitst in de Schiedamse Schie en de Rotterdamse
Schie. De Oude Schie (Delf) is dan al verbreed en
uitgediept. Delft wil met deze eigen zeehaven concurreren
met het eind 13e eeuw ontstane Rotterdam, met name
in de laken- en bierexport. Bovendien omzeilt men
zo de tol die aan de Schiedamse en Rotterdamse sluizen
moet worden betaald. Men graaft de Delfshavense
Schie. In de "Schielands Hoge Zeedijk"
bouwt men een sluis of 'verlaat'. Achter de sluis
graaft men een kolk met aansluitend weer een sluis
en een haven. Op oude prenten (zie de pagina over
het Lage Erf) is
te zien dat deze sluizen waren voorzien van hoge
sluistorens.
Er vestigen zich vissers en handelslieden bij de
sluis en er ontstaat vanaf 1400 buiten de zeedijk
een kleine nederzetting. De eerste havens zijn Kolk
(nu Aelbrechtskolk) en de Haven (later Oude Haven
en bij de annexatie door Rotterdam in 1886 omgedoopt
tot Voorhaven). Er wordt een raadhuis gebouwd als
dependance van het raadhuis te Delft. "Delf's
Haven" heeft de (lage) status van "kolonie"
van de stad Delft, met veel beperkingen en verboden
voor Delfshaven.
Na de uitvinding van het haring-kaken door Willem Beukelszoon van Biervliet PRENT in 1380 wordt de haringvisserij,
-verwerking en -export de belangrijkste vorm van viserij.
Dit wordt daarom aangeduid als de grote visserij. De minder belangrijke
walvisvaart noemt men de kleine visserij. Ook deze grote "vissen" werden gevangen met betrekkelijk kleine schepen. In de 17e en 18e eeuw werden daarvoor vaak de dikbuikige fluiten ingezet. |
1400 |
MCD |
1404 |
|
De aanleg van de Kolk wordt voltooid. (bron: Delven in Delfshaven van Herman Romer) |
1417 |
|
Bouw van de "St.-Anthonys
Capel" met een afzonderlijk houten "Klockhuys".
Dit doet vermoeden dat een kerktoren destijds buiten
de begroting viel voor wat nu het oudste gebouw
van Rotterdam is. |
1421 |
|
De (2e) St.-Elisabethsvloed
veroorzaakt in de nacht van 18 op 19 november, de
feestdag van de Hongaarse prinses Elisabeth van
Thuringen (de "vorstin der naastenliefde"),
grote overstromingen. De Grote Waard, een welvarend
gebied van ruim 45.000 hectaren tussen Dordrecht-Woudrichem-Heusden-Geertruidenberg,
wordt door de vloed verzwolgen. Volgens de overlevering
gaan 72 dorpen verloren en komen ca. 4000 mensen
om door het hoge water. De Biesbosch met zijn kreken
en killen is door deze ramp ontstaan. Ook Delfshaven
wordt getroffen door de overstromingen. |
|
|
1428 - Filips van Bourgondië wordt regent van Holland. |
|
|
1450
- uitvinding boekdrukkunst (Lauwrens
Janszoon Koster of Johan Gutenberg?) |
1451 |
|
Aanleg van de Nieuwe of
Oost Haven (nu Achterhaven). |
|
|
1488/'89
- Jonker Fransenoorlog |
1488 |
|
Plunderingen tijdens de Hoekse en Kabeljouwse Twisten
Ondanks de Zoen van Delft in 1428 zijn de partijtwisten
nog niet beëindigd. Tussen 1482 en 1493 is
het opnieuw onrustig in Holland. Vanuit Zeeland en
Utrecht (Montfoort) proberen de Hoeken Hollandse
steden in te nemen. De Hoeken in het Zeeuws-Vlaamse
Sluis kiezen Frans van Brederode tot hun leider.
Deze Jonker Frans lukt het om met zijn vloot op
18 november 1488 Rotterdam met hulp van binnenuit
te verrassen. Hierna bezet hij Delfshaven en Overschie.
Vanuit Rotterdam plunderen de handlangers van Frans
het omliggende platteland en doen pogingen om verschillende
steden te veroveren, zoals Schoonhoven, wat mislukt,
en Woerden en Geertruidenberg, wat wel slaagt.
Delfshaven wordt volkomen geplunderd door Hoekse
troepen en verliest alle haringschepen. De stad Delft zelf weet de aanvallen wel
af te slaan.
In 1489 wordt er een einde gemaakt aan de overheersing
van Jonker Frans. |
|
|
In
1492 bereikt Columbus (Christophoro
Columbo, geboren te Italië) het huidige
Amerika.
De ontdekking van de "Nieuwe
Wereld" wordt beschouwd als het einde van de
Middeleeuwen. |
1492 |
|
De stad Delft koopt
de heerlijkheid Overschie. NB. - De benaming "heerlijkheid"
houdt in dat er aan de locatie bijzondere rechten
zijn verleend door de (land)heer van dat gebied. |
1500 |
MD |
|
|
16e
eeuw - kerkscheiding: Maarten Luther, Calvijn, reformatie
en contra-reformatie |
|
|
In het begin van
de zestiende eeuw telt Delfshaven zo'n 120 huizen
en vierhonderd inwoners. De meeste 16e-eeuwse huizen in Delfshaven zijn
dan nog van hout. |
1536 |
|
Delft
valt ten prooi aan brand en vreest nu massale leegloop
naar Delfshaven. Er volgt een verbod op huizenbouw,
bedrijfsvestiging en allerlei aan scheepvaart gerelateerde
activiteiten. |
1540
|
|
Tussen 1540 en 1560 wordt de Achterhaven verlengd. Die nieuwe haven krijgt een versmallende uitloop tot aan de Kolk. Dat nieuwe deel noemt men het Achterwater. Aannemelijk is dat bij die gelegenheid ook het Kraanhuis in de Voorstraat wordt gebouwd als sluisverbinding. |
1554 |
|
Bouw van het
Raadhuis, indertijd "Stadt-huys"
genoemd. In 1721 echter volledig verbouwd. |
1566 |
|
De beeldenstorm
woedt in Delft en omstreken. |
|
periode:
15681648
- Tachtigjarige Oorlog |
|
|
In 1580 bezet de Spaanse Filips II Portugal en word hij Filips I van Portugal. Deze Iberische Unie (Wikipedia) duurt van 1580 tot 1640. |
1572 |
|
De
aanwezigheid van Spaanse troepen van de landvoogd
Alva leidt tot invallen van zowel Spanjaarden als
Geuzen, die Delfshaven plunderen. Vooral 1572 blijkt
wat dat betreft een rampjaar. Eerst vallen de Water-geuzen,
na vijf dagen ervoor Den Briel te hebben hebben
ingenomen, Delfshaven binnen. Nog geen week later
volgen de Spanjaarden die onder bevelhebber Bossu
Delfshaven in de as leggen. Als gevolg hiervan worden
er schansen en andere verdedigingswerken opgericht.
(Een schans is een combinatie van aarden wal met
een diepe greppel aan de buitenzijde.) Na het vertrek
van de Spanjaarden kiest de Delftse overheid openlijk
voor de reformatorische ideologie en de roomse St.-Anthonis
Capel wordt derhalve aan de Ned. Hervormde Kerk
toegewezen. |
1573 |
|
Delfshaven wordt versterkt met schansen en wallen om verdere aanvallen te kunnen weerstaan. |
1574 |
|
Ontzet
van Leiden. Bij het doorsteken van de dijken door
het leger van prins Willem van Oranje komen ook
de polders rond Rotterdam en Delfshaven onder water
te staan. |
1577 |
|
Pieter Pieterszoon
Heyn wordt op 17 november geboren in de Kerkhofsteeg.
Deze is later omgedoopt tot Piet Heynstraat. Het
huidige zgn. "geboortehuis"
is een replica uit 1871. |
1580 |
|
Bouw
van het Pietershuis aan de kolk (St.- Pieter is de
beschermheilige van de vissers) |
1581 |
|
In 1573 word de
uitoefening van de Rooms-Katholieke eredienst verboden
door de Staten van Holland. In het jaar 1581 is
zelfs iedere godsdienstige bijeenkomst van Katholieken
verboden.
Het Plakkaat van Verlatinghe wordt ondertekend door de Staten-Generaal van de Nederlanden in 's-Gravenhage. Een aantal provinciën zet Filips II af als hun heerser. Het kan worden gezien als de onafhankelijkheidsverklaring van de Nederlanden
|
1590 |
|
Rotterdam en Delft
hebben een hooglopend conflict over de brug bij
Overschie met betrekking tot de toegang naar Rotterdam
via de Rotterdamse Schie. |
1591 |
|
Brand vernielt
een groot deel van Delfshaven. Veel huizen waren
van hout. Delft trekt een aantal van de beperkende
maatregelen uit 1536 in en verplicht tot het bouwen
van stenen huizen. |
1594 |
|
De sluis in de Hoge Zeedijk wordt vervangen door een grotere en niet-overwulfde versie. |
1597 |
|
Het nieuw opgerichte
College van de Admiraliteyt opde Maeze, onderdeel
van de zeemacht, vestigt zich in Rotterdam. Het
statige Delft is de eerste keuze maar bedankt voor
de eer. Men vindt de eigen haven te klein en vreest
voor overlast van het ruwe scheepsvolk binnen de
Delftse muren. |
1600 |
MDC
|
|
|
De
17e eeuw wordt vanwege de economische groei
ook wel de Gouden Eeuw
genoemd.
16021798 - tijd van de VOC, overzeese koloniën
en de Engelse (handels)Oorlogen |
1601 |
|
Delft
staat opnieuw toe dat er in Delfshaven op beperkte
schaal schepen worden gebouwd en gerepareerd.
De Buizenwaal wordt aangelegd vanwege de groei van
de haringvangst. Ook de naam Buysse Gat duikt op
in oude geschriften. NB.: Een buis (buys)
is een kleine vissers-boot en een waal is
een afzonderlijk en afgeschermd deel van een haven
om schepen veilig te kunnen afmeren. |
1603 |
|
Overschie wordt
getroffen door de Pest of 'heete sieckte'. |
1620 |
|
Verblijf van de
Pilgrim Fathers. Vanuit de St.-Anthonis Capel begint
hun
reis naar Amerika. Deze groep puriteinen vertrekt in 1607-1608
uit Engeland naar Nederland vanwege hoog opgelopen religieuze onenigheid met de Engelse staatskerk. In 1620 vertrekken
ze weer, vanuit Delfshaven met hun schip de "Speedwell".
Via Southampton gaat de reis naar Amerika, in (o.a.) het schip "Mayflower", om daar
een eigen kolonie te stichten. Ze leggen met hetMayflower Compact de grondslag voor
de staatsvorm van New England. |
1623 |
|
Piet Heyn komt als vice-admiraal
in dienst van de West-Indische Compagnie. |
1628 |
|
Heyn's opdracht
is de Spaanse
Zilvervloot te veroveren en
dat doet hij ook, op 8 en 9 september 1628 in de
Baai van Matanzas bij Cuba. De buit bedraagt circa
15 miljoen gulden! Vanwege zijn strategische en
tactische vermogens, geeft de Prins en de Staten
hem in 1629 de opdracht de zeestrijdkrachten te
reorganiseren. Als luitenant-generaal van Holland
en West-Friesland verscherpt hij de tucht, maar
stelt er betere gages en het recht van beroep tegenover.
Hierdoor stijgt zijn populariteit bij het scheepsvolk.
Hij heeft zijn taak echter niet af kunnen maken,
want enkele maanden later overlijdt hij. Piet Heyn
sneuvelt op 18 juni 1629 in een, overigens
wél gewonnen, strijd tegen Duinkerkse kapers.
Hij is begraven in de Oude Kerk van
Delft. |
1638 |
|
Tien
bezitters van haringbuizen met circa veertig schepen
vertrekken naar Rotterdam uit onvrede met het Delftse
restrictieve bestuursbeleid in Delfshaven. Dit is
bijna de helft van de haringvloot. Het heeft derhalve
grote economische gevolgen voor Delfshaven en dus
ook voor Delft. En in positive zin voor concurrent
Rotterdam. Het geschrokken stadsbestuur in Delft
trekt de beperkende maatregelen uit 1536 daarna
geheel in. Er ontstaan zoutziederijen, kuiperijen,
scheepswerven en taanderijen. De zoutziederij leverde
vooral aan de haringvissers. Traankokerijen verwerken
de door Groenlandvaarders aangevoerde walvistraan.
De lucratieve bedrijfstak van bierbrouwerij blijft
echter verboden! |
|
|
1648
- vrede van Munster, erkenning van de Republiek
der Verenigde Nederlanden. |
1653 |
|
Het
Kraanhuis, met daarin de (hijs)kraan waarmee
de grote sluisdeur tussen Kolk en Achterwater kon
worden opgehesen, bestond naar alle waarschijnlijkheid al driekwart eeuw. Daar tegenaan werd het Zakkendragershuisje. gebouwd. Hier kwam het Zakkendragersgilde bijeen. Zakkendragers
losten de schepen. |
1671 |
|
De
VOC-Kamer Delft koopt het terrein aan bij de Buizenwaal
dat men al in huur had voor de bouw van de retourschepen.
De werf- en havenactiviteiten van de VOC nemen gestaag
toe en de handel moet worden opgeslagen, dus begint
men in 1672 met de bouw van een groot pakhuis: het
Zeemagazijn.
Het imposante gebouw wordt getooid met een klokkentoren,
vier schijn-schoorstenen met hemelglobes en met
een gevelsteen met het bekende VOCD-monogram: uitbundige
decoratie die uitdrukking gaf aan het prestige van
de VOC. |
1676 |
|
Opening
van het Zeemagazijn der VOC aan de Achterhaven.
In 1706 en 1715 huurt de VOC twee aangrenzende percelen
om de werf uit te breiden. Halverwege de 17e eeuw
loopt de winst op de haringvisserij terug. De VOC
neemt daarna een aantal andere werven over.
De VOC bouwt in Delfshaven gedurende haar bestaan
zo'n 111 kleinere Oost-Indiëvaarders. |
|
|
eind
17e eeuw - opkomst van de jeneverindustrie |
1700 |
MDCC |