Vido's FilmZine

Transformers (Michael Bay, 2007) bioscoop
In de dagen van weleer waren films gebaseerd op krantenberichtjes, toneelstukken of boeken (strips meegerekend). Tegenwoordig worden attracties in pretparken en speelgoedpoppetjes geadapteerd en tot speelfilm opgewaardeerd. Producers weten van gekkigheid niet meer waar ze het vandaan moeten halen. Wie weet gaat binnenkort een actiefilm in première geïnspireerd door een koetjesreep. Het zou me niets verbazen. Deze maand worden de bioscopen wereldwijd overspoeld door Transformers. De invasie bestaat uit vervoersmiddelen met een identiteitscrisis. Mobiele telefoontjes en boomboxen kunnen zich eveneens omvormen tot veelpotige creaturen. Zoals in veel verhalen heb je goede en slechte Transformers en ook in de zomerblockbuster van producer en regisseur Michael Bay staan beide varianten elkaar naar het leven. Aardbewoners voor wie geen heldenrol is weggelegd kunnen slechts op de vlucht slaan of passief toekijken hoe hun straatbeeld drastisch op de schop gaat. Na afloop rest hen weinig meer dan zuchtend stoffer en blik uit de kast te halen voor de grote schoonmaak.

Michael Bay is de man achter o.a. Bad Boys, Armageddon en Pearl Harbor, dus als onder zijn aanwijzingen glas aan gruzelementen geslagen wordt, vliegen de scherven tot aan de nok van Tuschinki 1. Het geweld is net zo dom en overdreven als professioneel worstelen - het lijkt of botten kraken en pijn geleden wordt, maar uiteindelijk zijn de belangrijkste deelnemers nooit echt in gevaar geweest en stond de goede afloop bij voorbaat vast. Ik had echt zin in Transformers en was van plan in de bioscoopstoel mijn hersencapaciteit tot ongeveer tien procent in te perken om de duizelingwekkende gevechtshandelingen van de robotmonsters zo kritiekloos mogelijk te doorstaan. Voor een partijtje digitaal opgevoerde actie mag je me best wakker maken. Helaas werd ik, ondanks de indrukwekkende en vernietigende slotconfrontatie, te weinig door Transformers geprikkeld en begon ik rondom de onbestendige plot en de slecht getimede matte grappen (Michael Bay is niet grappig!) vanzelf weer denkvermogen te ontwikkelen onder mijn schedelpan. Het viel me op hoe fantasieloos Bay plotfragmenten uit genreklassiekers in zijn eigen verhaal uit- en openklapt alsof zijn vertelling zelf een Transformer is. Transformers begint als oorlogsfilm in de woestijn van Qatar, is vervolgens een high school comedy en daarna een bona fide science fiction actiefilm met verwijzingen naar The Thing From Another World en Alien vs Predator (buitenaardse cultuur zit vast in Pool-ijs), Christine (blitse auto heeft een eigen leven), Tremors (monsters gaan onder zand achter hun slachtoffers aan), Air Force One (president in gevaar in zijn eigen vliegtuig), Top Gun (veel straaljagers), Days Of Thunder (nog veel meer snelle auto's), Convoy (vrachtwagens werpen zich in de strijd), Frankenstein (best wel vriendelijk monster ontmoet klein meisje bij het water - ditmaal loopt het wel goed af), King Kong (het monster wordt in touwen gevangen) en American Pie (pijnlijke dialoog tussen ouders en zoonlief). Het lijkt alsof Bay een emmer vol scènes leeggooit in de hoop dat ze vanzelf wel op coherente wijze een eenheid zullen vormen. Continuïteitsfouten worden daarbij voor lief genomen en dus zijn er zelfs twee scènes waarbij het bizar snel avond wordt: (1) in de woestijn, als een jonge sergeant zijn vrouw en kind via een webcam overdag toespreekt, terwijl in de parallelle actie op de landingsbaan buiten de avond allang is gevallen, en (2) tijdens een vroege achtervolging tussen de transformerende auto van puberheld Sam Witwicky (Shia LaBeouf) en een politieauto die geen politieauto is, waarbij het letterlijk binnen een oogwenk buiten donker wordt.

De slotgevechten hebben het destructieve karakter van menige Godzilla en varianten als Destroy All Monsters. De strijd tussen de goede en de kwade Transformers (met namen als Optimus Prime, Megatron en Bumblebee), knokkend voor het bezit van een magische kubus, gaat dwars door de straten en dwars door de gebouwen in die straten (in een scène wordt het effect van een vliegtuig door een kantoortoren in slowmotion nagebootst - zeer chique). De robotmonsters slaan het stadscentrum helemaal tot moes. Sam mag samen met zijn vriendin Mikaela (de door de zon gebronsde, acterende etalagepop Megan Fox) meehelpen aan het redden van de wereld. Ondanks de suggestie van gevaar wil het maar niet spannend worden, omdat je bij voorbaat weet dat alles zonder twijfel goed gaat aflopen voor de belangrijkste personages. Naast de weinig aansprekende Sam en de enkel op uiterlijk gecaste Mikaela is verder niemand om je als kijker druk over te maken. De overige rollen in de afgeladen digitale trukendoos zijn verwaarloosbaar. Van de paar bekende namen mag veteraan Jon Voight zorgelijk kijken in de rol van minister van defensie en John Turturro de clown uithangen als agent van een organisatie die zo geheim is dat zelfs de regering er geen weet van heeft. De onverslaanbare sergeant Lennox (levende Ken-pop Josh Duhamel) mag stoere poses aannemen in oorlogstenue en een paar keer zandhappen in de woestijn, de Australische blondine Rachael Taylor vertegenwoordigt kortstondig een paar behulpzame nerds en de volle, zwarte acteur Anthony Anderson probeert als computerkraker Glen tevergeefs voor een komische noot te zorgen. Michael Bay heeft weinig tijd voor het fatsoenlijk introduceren van zoveel bijrolspelers. Je weet nauwelijks hoe ze heten en de regisseur zet ze alweer zonder scrupules net zo gemakkelijk bruusk opzij.

De actie telt en wat dat betreft zal menige puberjongen tevreden verzadigd de bioscoop verlaten (in Tuschinksi 1 konden een paar jongens bij aanvang van de aftiteling een enthousiaste joel niet bedwingen). Transformers heeft meer blik- en andere schade dan alle afleveringen Achteruitrace van Te Land, Ter Zee En In De Lucht bij elkaar opgeteld, maar moet het stellen zonder het bijbehorende commentaar van André van Duin. Tel uit je verlies.