Vido's FilmZine

Vorige maand zag ik binnen een weekend twee films waarin de hoofdpersonages verwerpelijke handelingen verrichten zonder dat zij de sympathie van de kijker verspelen. In beide gevallen een kwestie van uitstekende casting. In Almodóvar's Hable Con Ella speelt Javier Cámara een psychopaat, maar door de vriendelijke gelaatstrekken van de acteur, zijn zorgzaamheid en zijn bijna vrouwelijke charme lukt het maar niet bang te worden van zijn obsessieve liefde voor de in coma geraakte danseres Alicia (Leonor Watling). Na afloop van de film is de kans groot dat je medelijden met hem hebt ook al is het meer dan terecht dat zijn misdaad hem in een gesloten inrichting doet belanden.

Dezelfde ambivalentie roept Tom Hanks op als Michael Sullivan in Road To Perdition, de tweede speelfilm van regisseur Sam Mendes (American Beauty). Het is winter 1931 en de crisis is nog lang niet over. Sullivan weet desondanks brood op de plank te krijgen voor zijn gezin. Hij werkt voor maffiabaas John Rooney (Paul Newman) die tijdens de drooglegging handelt in alcohol. Wat zijn werk precies inhoudt wordt geheimgehouden voor de twee schoolgaande zoons, maar dat zijn vader gewapend op stap moet weet Michael Jr. dondersgoed. Nieuwsgierig geworden volgt hij zijn vader op een avond en is hij getuige van een afrekening. Tom Hanks schiet daarbij met een automatisch geweer twee mannen neer. Weliswaar uit zelfverdediging, maar toch, er vallen doden. Tom Hanks heeft wel vaker op het witte doek rondgelopen in een omgeving waar bloedvergieten onvermijdelijk is. Zijn taak in bijvoorbeeld Saving Private Ryan is echter een stuk nobeler. Met zo'n personage kun je makkelijker meeleven. Als Michael Sullivan maakt Hanks het ons moeilijk omdat hij in diens huid een opportunist moet zijn die vooral in de eerste acte niet echt blijk geeft van mededogen voor zijn medemens. Het enige dat telt voor Sullivan is zijn familie en daar heeft hij veel voor over, zelfs het opknappen van vuil werk.

De verhouding tussen Sullivan en de oude maffiabaas is als tussen vader en zoon, dit tot grote jaloezie van Rooney's echte zoon Connor (Daniel Craig). Als Rooney senior Sullivan in bescherming neemt na de bovengenoemde afrekening probeert Connor van Sullivan en getuige Michael Jr. af te komen. De gevolgen van dat voornemen zorgen ervoor dat vader en zoon Sullivan moeten vluchten naar een veilige plek. De rest van het verhaal staat in het teken van Sullivan's wraak op Connor. Ondertussen moet hij zelf oppassen niet in handen te vallen van de door Jude Law griezelig sinister gespeelde huurmoordenaar Harlen Maguire. Sullivan is keihard en deinst er niet voor terug mensen door het hoofd te schieten. Pikken we dit als toeschouwer? Vreemd genoeg wel, waarschijnlijk omdat Tom Hanks zo makkelijk is te vereenzelvigen met de brave borsten die hij meestal speelt. Zijn lichaamshouding, zijn rustige manier van praten en zijn aimabele voorkomen stralen geen kwaad uit, ook al zit dat slechts verborgen onder een dun laagje huid. Wat dat betreft is hij precies het tegenovergestelde van acteur Daniel Craig die met zijn kop van een bokser direct vanaf zijn eerste scène argwaan oproept. Regisseur Sam Mendes werkt wat dat betreft met stereotypen. Hij laat er geen twijfel over bestaan wie goed is en wie slecht.

Road To Perdition is een prachtig ogende film. De crisisjaren zijn vormgegeven als een kerstsprookje. Het is vaak donker in de film en de regen klettert onverbiddelijk op hoeden en lange zwarte jassen. Alle mannen lijken rond te lopen in dezelfde kleren, alsof ze elke dag naar een begrafenis moeten. De onnatuurlijkheid van de vormgeving schept een zekere afstand waardoor het in eerste instantie moeilijk is als toeschouwer emotioneel betrokken te zijn. Toch is er een eenvoudige reden te bedenken waarom de crisisjaren er in Road To Perdition mooier uitzien dan de werkelijkheid. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van zoon Michael. Hij probeert in de film antwoord te geven op de vraag of zijn vader de geschiedenis in moet gaan als een goed of slecht mens. Om het antwoord zoveel mogelijk positief te laten zijn romantiseert hij het verhaal en bij een geromantiseerd verhaal passen beelden die boven de realiteit staan. Het is dus niet alleen dankzij de casting van Tom Hanks maar ook vanwege de geïdealiseerde verbeelding van het verhaal dat je sympathie constant ligt bij Michael Sullivan, hoe hard hij zich ook moet opstellen om zijn zoon te behoeden voor een uitzichtloze toekomst.