Vido Liber

Reality (Matteo Garrone, 2012) bioscoop (8)

Reality van Matteo Garrone (Gomorra) is de meest recente film over het fenomeen reality-tv. Een van de vroege films in dit subgenre is de grimmige sciencefiction Death Watch (La Mort en Direct) (Bertrand Tavernier, 1980) over een man (Harvey Keitel) met een videocamera in zijn brein die voor een commercieel televisiestation een terminaal zieke vrouw (Romy Schneider) tegen haar zin volgt. In de zomer van 1999 draaide Edtv (Ron Howard, 1999) in de Nederlandse bioscoop. Daarin laat een videotheekmedewerker (Matthew McConaughey) zijn dagelijkse leven vrijwillig vastleggen door een cameraploeg. In hetzelfde jaar ging Big Brother van start bij Veronica. Het concept stamt uit 1997, maar de bedenkers zullen van tevoren ongetwijfeld gekeken hebben naar The Truman Show (Peter Weir, 1998), wat mij betreft de beste film over het ondewerp.

In The Truman Show ontdekt Truman (Jim Carrey) dat hij het centrale personage is in een 24 uur per dag uitgezonden televisieprogramma. Hij probeert te ontsnappen aan de immense studio waar hij in is opgegroeid, wat geen makkelijke opgave is met al die camera's op hem gericht. De Napolitaanse visboer en kleine zwendelaar Luciano (Aniello Arena) heeft in Reality een tegenovergesteld verlangen. Hij wordt door zijn dochtertjes aangemoedigd auditie te doen voor de Italiaanse versie van Big Brother. Geīnspireerd door de schnabbelende voormalige deelnemer Enzo (Raffaele Ferrante) hoopt hij dankzij deelname heel rijk te worden. Luciano's droomwereld is Cinecittā in Rome. Op dezelfde plek doet de moeder Maddalena (Anna Magnani) in Bellissima (Luchino Visconti, 1951) verwoede pogingen een filmster te maken van haar dochtertje Maria. Net als in Reality eindigt Bellissima in een wrange lach. Meer dan The Truman Show moest ik tijdens Reality aan klassiekers uit de Italiaanse cinema denken. Luciano's familie en zijn buurtgenoten op het oude marktplein hebben net zulke mooie markante koppen als figuranten in de films van Fellini. Het realistisch gefilmde arbeidersmilieu vertoont verwantschap met de families uit het Italiaanse neorealisme.

[spoilers!]
Het neorealisme heeft in Reality plaatsgemaakt voor de schijnwereld zoals vertoond op de zenders van mediamagnaat Berlusconi. Geen wonder dat Luciano steeds meer zijn grip op de realiteit begint te verliezen. Halverwege de film bekruipt de visboer het gevoel dat de redactie van Big Brother hem de hele dag observeert. Dat boezemt de katholiek meer angst in dan het idee van de alomtegenwoordige blik van Big Brother God. Alleen het eindshot doet vermoeden dat de Schepper nog steeds van grote afstand toekijkt. Om aan te tonen dat hij een goed voorbeeld is voor de medemens en daarom een geschikte kandidaat voor het televisieprogramma, geeft Luciano zijn eigendommen aan de daklozen uit de buurt, tot grote wanhoop van zijn echtgenote. Ook de christelijke parafernalia moeten eraan geloven. Luciano heeft zijn nieuwe religie gevonden. In het hiernamaals staat hem een eindeloze bunga bunga te wachten.