Vido's FilmZine

Ik houd van dwarse regisseurs en films die tegen regels in gaan. Vandaar dat ik gek ben op Lars von Trier. Met Dogville wist hij veel mensen te stangen door het verhaal te laten afspelen in een afgestroopt decor. Drie uur lang was ik zeer onder de indruk en tegelijkertijd betwijfelde ik of ik Dogville ooit nog een tweede keer wilde zien. Die twijfel was er zeker niet bij wat uiteindelijk mijn meest favoriete film van 2003 is geworden: Punch-drunk Love, een verrassend dwarse film van Paul Thomas Anderson.

Na zijn vorige, grootse, pretentieuze, minutieus in elkaar gezette meesterstukken Boogie Nights en Magnolia mocht de vierde speelfilm van perfectionist Anderson niet volmaakt zijn. Het begint al bij het opzettelijk van glamour verstoken openingsshot. Anderson slaat de openingstitels over en begint meteen in een grote, kale, onooglijke ruimte. Dwergachtig klein in het brede kader, ver in de hoek, gezeten achter een bureau, zit onze held Barry Egan (Adam Sandler) te telefoneren. De daaropvolgende scènes zijn vaak expres onderbelicht (het beeld wordt even compleet zwart), overbelicht, tegen de zon in gefilmd en regelmatig onscherp. Ook het hoofdpersonage is verre van perfect.

Barry Egan
Barry draagt de hele film een wel heel erg blauw pak. Hij is verkoper van ontstoppers in en andere Wc-benodigdheden. In zijn vrije tijd is hij obsessief bezig met het aanschaffen van pudding, want hij heeft een foutje ontdekt in een air miles-actie. Volgens zijn berekeningen kan hij zijn hele verdere leven gratis reizen. Barry is opgegroeid met zeven onuitstaanbare zussen. Zelfs nu hij op zichzelf woont in San Fernando Valley zitten de zussen constant op zijn nek. Ze bekritiseren hem genadeloos, bellen hem op zijn werk en treiteren hem tijdens een feestje. Barry is daar heel onzeker door geworden en sociaal geïsoleerd. Hij kan zijn frustraties enkel uiten middels woede-uitbarstingen. Hij verbrijzelt ruiten, takelt een toilet in een restaurant toe en slaat zijn vuist stuk tegen de landkaart van Amerika. Is er iets mis? vraagt een van zijn zwagers. I don't know if there's anything wrong, antwoordt Barry, because I don't know how other people are.

Barry is eenzaam in een kille, op hol geslagen wereld. Hij is een nieuwe variatie op God's loneliest man. Zulke mannen waren eerder te zien in films van Martin Scorsesse. Met het gekke blauwe pak heeft Barry wel iets van de wereldvreemde Rupert Pumkin uit The King Of Comedy. De camera beweegt tijdens een zeer lang telefoongesprek net zo ongemotiveerd als tijdens het telefoongesprek dat Travis heeft in de kale hal in Taxi Driver. Travis bezoekt pornobioscopen en Barry is zo onverstandig een louche sekslijn te bellen.

Barry lijkt zich thuis te voelen op zijn werk ook al zit elke werkdag volgepropt met paniek. Op de eerste dag die wij als kijker op zijn werk meemaken, spatten onbreekbaar geachte toiletattributen tijdens een demonstratie uit elkaar en ramt een vorkheftruck tegen een muur. Tijdens de werkzaamheden wordt Barry de hele dag door zijn zussen gebeld met de vraag of hij 's avonds op hun feestje komt. Een van de zussen komt langs met haar collega Lena Leonard (Emily Watson). Ze probeert de collega opzichtig aan haar broer te koppelen. De aanwezigheid van Lena maakt Barry heel nerveus, maar hij is tegelijkertijd zeer geïntrigeerd. Als hij na alweer een woedeaanval zijn bebloede hand laat rusten, staat er op zijn knokkels het woord LOVE te lezen.

Lena Leonard
Ik vertrouw Lena niet. Voor geen meter. Achter haar onschuldig grote ogen gaat een monstertje schuil. Een obsessief Brits griezeltje. Vanaf het moment dat ze het portret van Barry bij een van zijn zussen thuis zag hangen, wilde ze hem hebben. Ze bezoekt Barry onder valse voorwendselen op zijn werk en sluipt tijdens zijn puddingjacht stiekem achter hem aan in de supermarkt. De film waarschuwt Barry, maar hij let niet op. Zo mist hij de gebodsborden die opvallend in beeld verschijnen na de eerste date van Barry en Lena. STOP roept het verkeersbord waar ze langs lopen. EXIT gillen de vele bordjes in de gangen van het complex (een kaal doolhof) waar Lena woont in een kamer zonder ramen. WARNING staat te lezen bij de uitgang van hetzelfde complex. Barry is echter verblind. De liefde geeft hem vechtlust en die kracht heeft hij nodig om te kunnen overleven in de ongevoelige moderne wereld.

Punch-drunk Love is een romantische komedie met een vreemd smaakje. Niets is gewoon aan Punch-drunk Love. De wereld die Paul Thomas Anderson ons toont is krankzinnig, uit het lood geslagen. Als een slecht voorteken vliegt aan het begin van de film uit het niets een verongelukte auto door het beeld. Als de kijker nauwelijks van de schrik is bekomen, wordt zonder uitleg een harmonium voor de voeten van Barry gedeponeerd. Driemaal wordt de film onderbroken door een kleurenpalet dat dient als een abstracte verbeelding van Barry's gemoedstoestand. De soundtrack is gejaagd. De bewegingen van de hoofdpersoon worden begeleid door onrustige percussie. Het lijkt wel of we in zijn hoofd zitten en mee moeten luisteren naar de onverstaanbare stemmetjes die daar tegen hem aan kletsen. Een harmoniumthema klinkt dreinerig en het obsessieve liefdesliedje dat is te horen (He Needs Me van Harry Nilsson), wordt aandoenlijk vals gezongen door een cartoonfiguur (Shelley Duvall als Olijfje in Popeye, de flop van Robert Altman uit 1980).

Regisseur Anderson doet er alles aan om van Punch-drunk Love geen doorsnee Hollywoodfilm te maken. Het enige dat je hem zou kunnen verwijten is dat zelfs zijn imperfectie perfect oogt. Hij plaagt en treitert en zet ons met veel plezier op het verkeerde been. Het slot van de film is daar een goed voorbeeld van.Wat de grote confrontatie lijkt te worden tussen Barry en de booswicht die zijn geluk in de weg staat (Philip Seymour Hoffman in zijn meest onsympathieke rol tot nu toe) blijkt een anticlimax van formaat. Alles lijkt goed te komen, maar toch vraag ik me af of je kunt spreken van een happy end. So here we go, fluistert Lena vlak voor de laatste fade-out in het oor van Barry. Hoe zal hun relatie eruit zien als de film is afgelopen? De wereld om hen heen is niet veranderd. Barry heeft de eenzaamheid overwonnen, maar zijn de armen waarin hij is gevallen wel zo beschermend?