Vido's LogZine

Mullholland Dr., de nieuwste speelfilm van David Lynch, hoort thuis in het rijtje Eraserhead (1977), Blue Velvet (1986), Wild At Heart (1990) en Twin Peaks: Fire Walk With Me (1992) en Lost Highway (1997), allen films als nare dromen. Het probleem met het verfilmen van dromen is het onduidelijke perspectief. Wiens droom zien wij? Is het de droom van de hoofdpersoon of van de regisseur? Of zitten we in onze eigen nachtmerrie? In het laatste geval mag de boze droom niet beperkt blijven tot een associatieve aaneenschakeling van moeilijk te verklaren beelden. Een droom moet ook gevoeld kunnen worden. We moeten doorweekt van het zweet ontwaken, ons afvragend of we in onze slaap gegild hebben. Lost Highway ging daar wat mij betreft compleet de mist is. In de eerste helft kon ik nog meevoelen met de angst die saxofonist Fred Madison (Bill Pullman) heeft wanneer hij een videoband in de bus krijgt waarop hij en zijn vrouw (Patricia Arquette) te zien zijn, slapend in hun bed, zich niet bewust van de indringer. Welke krachten beïnvloeden zijn leven? Na de moord op zijn vrouw belandt Fred Madison in de gevangenis alwaar hij een gedaanteverwisseling ondergaat. Vanaf dat moment kan ik de beklemming, die een nachtmerrie behoort te zijn, niet meer voelen en laat het absurde antiplot me totaal koud.

Met Mullholland Dr. maakt Lynch gelukkig niet dezelfde fout. Ditmaal blijft de spanningsboog strak, ondanks de veelvuldig opduikende, onverklaarbare momenten en niet ter zake doende terzijdes. Bij Blue Velvet krioelt onder het ogenschijnlijk onschuldige kleine stadje Lumberton een wereld vol gevaar en onzekerheid, in Mullholland Dr. is Hollywood de spookstad. De droomfabriek probeert aan de oppervlakte schone schijn op te houden. We zien al snel dat de brede glimlach niet een Prodentgebit is, maar een vies verkleurd kunstgebit in de monden van vals lachende bejaarden. Ze hebben net hun reisgenoot Betty (Naomi Watts) uitgewuifd. De onschuldige blondine hoopt op een carrière als actrice in Los Angeles, The City Of Dreams. Op het logeeradres van haar afwezige tante vindt ze niet alleen haar dreamplace, maar ook de zich verstoppende Rita (Laura Elena Harring), die na het ongeluk lijdt aan geheugenverlies en haar naam leent van Rita Hayworth die ze op een Gilda-poster ziet. Samen proberen ze de ware identiteit van Rita te ontdekken en ontstaat er en passent een relatie tussen de twee vrouwen.

Tegelijkertijd probeert filmregisseur Adam Kesher (Justin Theroux) een project van de grond te krijgen. Hij is zich niet bewust van zijn rol als marionet in de handen van Ray Entertainment, een bedrijf dat wordt gerund door een dwerg in een rolstoel in een donkere kamer. De film wordt gedwarsboomd door twee maffiose Italianen (waarvan een gespeeld wordt door vaste Lynchcomponist Angelo Badalamenti) die tijdens een bizarre vergadering eisen dat een actrice naar hun keuze de hoofdrol zal spelen. Zo niet, dan gaat de film uit handen van de regisseur. De regisseur weigert en loopt gewapend met een golfstick boos weg. Zijn keuze blijft niet zonder gevolgen.

Beide verhaallijnen zijn nauw met elkaar verbonden en zullen elkaar in het verloop van de film kruizen. Daartussen heeft Lynch enkele scènes als losse flodders geplaatst. Wat is bijvoorbeeld het belang van de roof van een zwart adressenboek dat blijkbaar vol staat met essentiële informatie? We zien het boek later in de film op tafel tussen Betty en een huurmoordenaar liggen, maar verder lijkt de (overigens hilarische) scène van geen belang. Ook de wel zeer korte cameo van Robert Forster (bekend van Jackie Brown) als detective heeft voor het verdere verloop van het verhaal geen enkel belang. Deze terzijdes zijn waarschijnlijk het gevolg van het ontstaan van Mullholland Drive: de film was eigenlijk bedoeld als pilot voor een nieuwe televisieserie. De geldschietende Tv-zender zag echter af van een vervolg waardoor Lynch met een onaf verhaal in zijn handen zat. Niet alle scènes die buiten het verhaal lijken te zitten zijn overbodig. Een van de terzijdes is zelfs de sleutelscène van Mullholland Drive. Een man brengt een vriend naar een locatie waar hij tweemaal over heeft gedroomd. Hij vertelt dat het geen prettige droom was, want hij werd geconfronteerd met een gezicht dat hij hoopt nooit in levende lijve te zullen zien. Als kijker weet je niet of je daadwerkelijk getuige bent van een reconstructie of dat we middenin de droom zitten.

Bovengenoemde scène geeft op ijzingwekkende wijze aan hoe we Mullholland Drive moeten bekijken. Niets is wat het lijkt. We moeten goed opletten om werkelijkheid en droombeeld te onderscheiden. Is Betty wel de goedgelovige actrice die door Hollywood heen loopt als een kleuter door de Efteling? Ze lijkt meer op een sprekende etalagepop dan een mens van vlees en bloed. Vreemd genoeg komt ze tot leven in de rol die ze tijdens een auditie moet spelen. Het moment heeft dezelfde spanning en is net zo dicht op de huid als tijdens het zieke spelletje dat Bobby Peru (Willem Dafoe) speelt met Lula (Laura Dern) in Wild At Heart. We horen de tekst van de auditie trouwens twee keer in de film. David Lynch laat op briljante wijze zien hoe je tekst kunt manipuleren en naar je hand zetten. In zijn films is niets eenduidig.

In de tweede helft van de film, op het snijpunt van droom en ontwaken, benadrukt de bebaarde man in theater Silencio ook dat wat we tot nu toe hebben gezien allemaal illusie is. There is no band. De muziek komt van een tape. Ondanks zijn waarschuwing laten Betty en Rita, er uit ziend als dubbelgangers, zich totaal meeslepen door het lied Llorando, een vertaling van Roy Orbison's Crying, gezongen door Rebekah Del Rio. De confrontatie met de afschuwelijke werkelijkheid komt daarna keihard aan.