Vido Liber

Les Chevaux De Dieu (Nabil Ayouch, 2012) bioscoop (7)

[spoilers!]
Er bestaan weinig films waarin een poging wordt ondernomen de psyche te doorgronden van een zelfmoordterrorist. De drie opvallendste verschenen halverwege het vorige decennium: Paradise Now (Hany Abu-Assad, 2005), The War Within (Joseph Castelo, 2005) en Day Night Day Night (Julia Loktev, 2006). Alleen de eerste, voor een Oscar genomineerde film haalde de Nederlandse bioscoop, niet in de laatste plaats omdat het een gedeeltelijk Nederlandse productie is. Een paar jaar geleden verscheen Four Lions (Christopher Morris, 2010) waarin het fenomeen werd benaderd in de vorm van een zwarte komedie. Het valt niet mee invoelbaar te maken waarom iemand zichzelf vrijwillig wil opblazen, zeker voor een seculier publiek. We begrijpen de personages alleen wanneer zij beginnen te twijfelen aan hun missie. Misschien is het gewoonweg onmogelijk het exacte moment aan te wijzen waarop iemand definitief kiest voor een extreme keuze in zijn leven. Het is een langlopend proces en niet een kwestie van een knop die omgedraaid wordt. Ook Les Chevaux De Dieu slaagt er slechts ten dele in motieven te doorgronden van de mannen die zichzelf tien jaar geleden opbliezen op diverse Westerse en Joodse locaties in Casablanca. Het lukt de film wel een goed beeld te geven van de voedingsbodem voor moslimextremisme.

De bescheiden Yachine (Abdelhakim Rachi) en zijn opvliegende broer Hamid (Abdelilah Rachid) groeien in de jaren negentig op in een sloppenwijk in Casablanca. Yachine wil graag een wereldberoemde voetbalkeeper worden, maar weet dat het altijd bij een droom zal blijven. Hamid is praktischer ingesteld en kiest voor een criminele carrière. Hun levensomstandigheden bieden geen toekomstperspectief. De broers zijn niet de enigen. Elke keer als de camera over de daken vliegt, zien we dat de sloppenwijk door de jaren heen in omvang toeneemt. De invloed van de islam neemt pas in hevige mate toe na de aanslagen van 9/11. Yachine probeert zo lang mogelijk de mannen in jurken en lange baarden van zich af te houden. Na dagen vol tegenslag, op de markt waar hij een eigen stek probeert te behouden of thuis bij zijn liefdeloze moeder, kan hij altijd nog rekenen op steun van zijn beste vriend, en anders rookt hij zijn zorgen wel weg. Het is broer Hamid die hem het laatste duwtje geeft.

Hamid komt op een dag herboren terug uit de gevangenis. Hij heeft drastisch afstand gedaan van zijn wilde verleden. Zelfs het stoere litteken op zijn gezicht is zo goed als verdwenen. We hebben niet te zien gekregen hoe Hamid tot zijn nieuwe inzicht is gekomen. Regisseur Nabil Ayouch heeft het moment van bekering buiten beeld gehouden. Dat de Marokkaanse man in de gevangenis een moslimfundamentalist is geworden, moeten we dus voor kennis aannemen. We mogen raden hoe het zover heeft kunnen komen. Zou hij zijn gehersenspoeld? Gehypnotiseerd? Te oordelen aan de holle blik in zijn ogen zou je denken van wel. Als Les Chevaux De Dieu de sloppenwijk had verlaten en mee de gevangenis in was gegaan, hadden we echter een heel ander soort film gehad: de islamitische variant op The Manchurian Candidate.