Vido's FilmZine

Mijn God, wat maakt Manoel de Oliveira toch saaie films. Gek genoeg wordt de regisseur vrijwel zonder uitzondering door de wereldpers de hemel in geprezen. Zo ook Je Rentre À La Maison uit 2000. Magistraal, lees ik zelfs in de Filmkrant. Waarom kan ik dat magistrale dan niet zien? De Portugees heeft me nu al een paar keer verveeld. Ik heb echt mijn best gedaan zijn films leuk, mooi, ontroerend of op zijn minst interessant te vinden. Wat ik gezien heb wilde tijdens de projectie pertinent niet mijn geheugen binnendringen. Viagem Ao Princípio Do Mundo (met Marcello Mastroianni) en La Lettre (kapotgekraaid door rockzanger Pedro Abrunhosa), wat een afstandelijk, dodelijk intellectueel geneuzel. Dan kijk ik nog liever tien keer achter elkaar naar My Dinner With Andre.

Oliveira is niet geïnteresseerd of de kijker gegrepen wordt door een verhaal. Hij zet alleen maar ideeën neer en doet dat met een oninteressante cameravoering. Meestal zeer statisch. Als de camera gaat bewegen maakt de bejaarde grootmeester fouten, maar dat schijnt hem niet te interesseren en dus zien we de cameraman in het raam weerspiegeld meerijden in de auto wanneer hoofdrolspeler Michel Piccoli langs de etalages van Parijs loopt en zien we Piccoli twee dagen achter elkaar hetzelfde krantje lezen als de camera langs de ramen van het stamcafé glijdt. Ik kan helemaal niet tegen dit soort slordigheden. Een groot regisseur doet zo'n scène over of laat hem sneuvelen in de montageruimte.

Oliveira is wel geïnteresseerd in toneel. Helaas zijn toneel en film twee verschillende werelden. Toneel schept een afstand tussen toeschouwer en acteur. Tijdens de voorstelling ben ik me te bewust van het podium en het feit dat de acteurs live voor mijn neus de teksten oplepelen. Ik kan me niet onttrekken aan het kunstmatige van die situatie. Het enige dat ik kan doen tijdens toneel is hopen dat de mensen op de bühne hun rol goed ingestudeerd hebben. Film is een veel directer medium. De camera neemt je mee naar andere plekken, andere werelden. Een goede filmmaker weet heel sterk de suggestie te wekken dat ik met eigen ogen getuige ben van intieme momenten. Zo kan ik me verliezen in het verhaal. Je moet van goeden huize komen wil gefilmd toneel boeiend worden. Het is Oliveira niet gelukt. Hij opent Je Rentre À La Maison met het toneelstuk Le Roi Se Meurt van Eugéne Ionesco. Over een koning die niet dood wil gaan. Piccoli zit het merendeel van de scène met zijn rug naar de camera en kreunt en steunt heel overdreven in een goedkoop decor. Ondertussen wachten in de coulissen drie mannen. Zij hebben slecht nieuws voor de oude acteur: zijn vrouw, dochter en schoonzoon zijn bij een verkeersongeluk omgekomen. Hij blijft alleen over met kleinzoontje en de schoonmaakster.

Er zijn veel mooie films gemaakt over het verwerken van groot verlies (denk aan recente films als Sous Le Sable en La Stanza Del Figlio). Je Rentre À La Maison is daar niet een van. Gevoel wordt buiten de deur gehouden. Oliveira lijkt te filmen zoals vroeger schilders spreekwoorden verwerkten in hun schilderijen. Het spreekwoord van Je Rentre À La Maison luidt: hoogmoed komt voor de val. De acteur weigert pertinent rollen aan te nemen die hij beneden zijn waardigheid acht. Hij laat een lucratieve tv-thriller schieten. Niet alleen een teleurstelling voor zijn agent en de jonge actrice die verliefd is op de acteur, maar vooral een teleurstelling voor ons kijkers. Nu zijn we verplicht getuige van een lachwekkend goedkoop vormgegeven scène uit The Tempest van Shakespeare en worden we aan het einde van de film getrakteerd op een zeer knullig poging tot het verfilmen van Ulysses, het onverfilmbare meesterwerk van James Joyce. De regisseur van Ulysses (gespeeld door 'Being' John Malkovich) maakt de grote fout de rol van Buck Mulligan te geven aan een man die niet alleen veel te oud is, maar op zijn zachtst gezegd een groot probleem heeft met de Engelse uitspraak. De film laat buiten beschouwing of de arme Piccoli na dit debacle nog gered kan worden. De bioscoopzaal is dan ondertussen in een diepe slaap gevallen. Slechts op zeldzame momenten weet Piccoli met zijn grote talent een scène werkelijk tot leven te roepen. Bijvoorbeeld wanneer hij staart naar een schilderij van een dansend paar en herinneringen hem verdrietig maken of wanneer hij samen met zijn kleinzoon twee radiografisch bestuurbare autootjes uitprobeert in de huiskamer. Het zijn te weinig bevlogen momenten om de film te redden.