home

live

platen

artikelen

film

vido?

archief

email

Vido's LogZine

ARTIKELEN


27 december 2001

Het beste en slechtste van 2001

2001 was het jaar van erg sterke Nederlandse platen (Coparck, Seedling, Zoppo, Dress, El Camino, John Wayne Shot Me, King Me, de Hometaping Is Killing Music-compilatie e.v.a.) en het steeds groter groeien van een Nederlandse underground (Grond, Muze, Livingroom Records, Transformed Dreams, Zabel, Fake e.a.). Als het Nederlandse publiek nu inziet dat het veel leuker is een locale held te volgen in plaats van smachtend te wachten op die paar keer in een mensenleven dat een gehypte buitenlandse act de Heineken Music Hall bezoekt, dan komt het misschien nog goed in ons miezerige polderlandje. 2001 was het jaar van de artiestenregeling die de eerste maanden van het jaar het clubcircuit in paniek bracht en voor de directeur van de Winston een goed excuus vormde om bandjes uit zijn tent te weren. 2001 was 11 september en de film Kandahar. 2001 was de start van de Nieuwe Oorlog. 2002 zal ons muziek gaan brengen vol angst en onzekerheid. 2002 gaat een mooi muziekjaar worden. Hollywood pleegt zelfcensuur, wordt nog meer eenheidsworst vol verborgen en openlijk patriottisme en zal daardoor hopelijk zijn hegemonie in de Europese bioscopen verliezen. 2002 wordt een mooi filmjaar voor Europa, Azië en alles wat niet Amerikaans is (op eigenwijze snuiters als de Coen Brothers en Todd Solondz na).

Aangezien ik betaal voor het merendeel van de platen die ik wil horen en de films die ik wil zien, zijn en blijven onderstaande lijstjes een zeer beperkte selectie en een persoonlijke voorkeur. Ik waag me om die reden niet aan het vinden van rode draden in de cinema of tot het vissen van essentiële platen uit de onmetelijke stapel die jaarlijks wordt geproduceerd. Volgens mij waren er dit jaar geen sleutelplaten. Er was geen band die een album maakte waarbij je tijdens de eerste luisterbeurt wist dat het een invloedrijke plaat zal gaan worden. 2001 kende geen 154, geen Confusion Is Sex, geen Spirit Of Eden, geen Isn't Anything, geen Spiderland. 2001 was een herhalingsoefening. The Strokes bewezen dat een herhalingsoefening niet per definitie zonder opwinding kan.

Wens voor 2002: wil de Nederlandse John Peel nu eindelijk opstaan?

De beste liveconcerten van 2001 (alfabetisch):

1. Badly Drawn Boy (Melkweg Max 13 maart) - Toevallig staat hij in deze alfabetische opsomming aan het begin, maar misschien, heel stiekem, was baardemans Damon verantwoordelijk voor het beste live-moment van het hele jaar. En anders wel het allerleukste, hilarische en grappigste moment. Badly Drawn Boy was stand-up comedy omringd door mooie liedjes. Alle verwachtingen die je van tevoren had kunnen hebben over alweer een Brits bandje dat door de pers op handen wordt gedragen werd in een keer teniet gedaan. Niks geen navelstaarderij of ingestudeerde poses. Damon was op een chaotische manier groots als antister. Hij wilde voornamelijk lol beleven aan het live spelen van zijn muziek. Hij deed lekker waar hij zin in had, hield mensen in de voorste rij voor de gek en maakte er soms een grote puinhoop van. Niets leek volgens het boekje of een protocol te verlopen. Er is nog hoop voor live rock-'n-roll. Voor een uitgebreid verslag verwijs ik graag naar de onvolprezen Leonie van de Caesar Mailinglist.

2. Han Bennink en Tsehaytu Beraki (De Balie 11 juni) - Ik weet niet eens meer op welke wijze de grote Nederlandse drummer de kleine, oude Ethiopische zangeres begeleidde. Ik zat iets te ver achterin De Balie om het duidelijk te kunnen zien. Zijn percussie bestond waarschijnlijk uit twee lepels. Misschien trommelde hij gewoon met zijn handen op zijn knieën. De anders zo luide Bennink hield het klein en liet zo moeiteloos twee culturen in elkaar overgaan. Een klein, aandoenlijk duet dat ontroerde vanwege de eenvoud.

3. The Bicycle Thief en Hamell On Trial (Oude Zaal Melkweg 26 en 27 oktober) - Bij The Bicycle Thief ging het, net als bij Badly Drawn Boy, puur en alleen om het plezier in muziek maken en om het delen van die lol met het publiek. Bob Forrest houdt zo zielsveel van muziek dat hij zich om niets anders kan bekommeren en er zich helemaal aan over geeft. De drugsescapades die daar blijkbaar bij horen heeft hij gelukkig achter zich gelaten. Zelfs nuchter is hij een rockdier. Hij kan een glimlach niet onderdrukken als het optreden ondanks de losse structuur naar wens verloopt en hij een grapje uitwisselt met de gitarist terwijl die midden in een solo zit. Hamell On Trial was de grote verrassing van het verder gezapige Crossing Border Festival. Een man en een zeer luid versterkte akoestische gitaar zorgden voor een storm in de Oude Zaal van de Melkweg. Engagement bleek leuk te zijn. We vergaven hem de paar schuine moppen. Het uitgebreide verslag staat nog in het archief.

4. Encre (Paradiso 28 september) - Een geweldige band op het verkeerde moment op de verkeerde plek. Tijdens een door een sterk drankmerk gesponsorde Franse avond werden allerlei avontuurlijke acts, bands, DJ's en danceformaties in de bovenzaal van Paradiso verstopt op een reguliere dansavond. Buiten het handjevol vrienden dat was meegereisd was niemand geïnteresseerd in wat zich op het podium afspeelde. Encre uit Parijs liet zich niet van de wijs brengen en creëerde een eigen wereld die me als een magneet naar dichter naar het podium toetrok. De volledige recensie staat in het archief.

5. Felix Kubin (Club Lek 2 mei, Paradiso 4 mei, Ekko 20 november) - Wat mij betreft de muzikale man van het jaar. Humor bleek een belangrijke factor in het slagen van menig optreden in 2001 (zie ook de nummers 1, 3, 8 en 9). Kijk voor meer mooie woorden in het logboek van november.

6. Melt Banana (Paradiso 25 september) - Telkens als ze Nederland bezoeken zijn ze beter dan de vorige keer en iedere keer winnen ze nieuwe harten. Mijn in een dronken bui geschreven recensie in het logboek van september zegt voldoende.

7. PJ Harvey (Paradiso 28 februari) - Wegens verplichtingen elders in de stad heb ik het optreden van PJ Harvey slechtst tot aan de toegiften kunnen meemaken. Het is prachtig een sterke vrouw vol overtuiging en met een kristalhelder geluid zo'n krachtig repertoire ten gehore te zien brengen.

8. Rocket From The Crypt (Melkweg Oude Zaal 29 mei) - RFTC heeft mij nog nooit teleurgesteld. Ik was in een behoorlijk slechte bui toen ik in de Melkweg stond. Het leek veel later te gaan worden op deze doordeweekse avond dan ik had gepland, het hele feest was me iets te duidelijk gesponsord en ik ben te oud voor The Apers. Vanaf de eerste noten RFTC sloeg mijn stemming totaal om. Ik vond enkele maatjes vooraan bij het podium en heb zelfs gedanst. Speedo for president!

9. Les Savy Fav (Paradiso 8 oktober) - De zanger van deze Amerikaanse band ging zo waanzinnig tekeer in de bovenzaal dat ik vreesde voor kneuzingen, blauwe plekken, bloedlippen en andere kwetsuren. Als rock entertainment moet zijn, dan geeft Les Savy Fav het beste voorbeeld.

10. Seedling (Noorderslag 6 januari) - Seedling straalde op Noorderslag. Het moment was goed (vlak voor het verschijnen van het eerste volwaardige album), de plek was perfect (de Basement, de meest intieme zaal van de Oosterpoort), het publiek was enthousiast en, niet onbelangrijk, BBC DJ John Peel was aanwezig (wat de band zich pas na afloop van het optreden realiseerde). Sommige bands krijgen vleugels op Noorderslag en die van Seedling hadden veren zo groot en trots als die van een pauw. Zelfs de beste optredens van Seedling na Noorderslag (Melkweg, PopKomm, Lowlands) konden niet in de schaduw staan van Groningen op 6 januari. Na Seedling was Noorderslag 2001 verder een saaie bedoening.

Concerten die ook heel erg de moeite waard waren:

- Bonnie Prince Billy (Paradiso 11 april) - Ome Will was niet te stoppen in de Grote Zaal. Ik heb niet alle drie uur (of was het vier uur?) meegemaakt, maar ben een heel eind gekomen. Het leek wel alsof hij zijn hele repertoire wilde laten horen. Alleen al de moeite waard voor het weer eens live ondergaan van zijn eerste single Ohio River Boat Song.

- Calla (Paradiso 31 maart) - Een van de vele bijzondere naprogramma's in de bovenzaal van Paradiso. Meestal met moeite te horen omdat Nederlanders geen interesse voor muziek hebben (en al helemaal niet voor muziek die ze niet kennen) en het dus nodig vinden er doorheen te kletsen daarbij vergetend dat in de zaal mensen staan die moeite, tijd en geld hebben gespendeerd om de band te zien. Ik kan me niet meer herinneren of Calla er ook last van had. Hun roots en elektronica is broos genoeg om overstemd te worden en te spannend om je door iets anders te laten afleiden.

- Emscher (Moira Utrecht 4 november) - Op plaat is de nieuwe richting die het Utrechtse Emscher is ingeslagen kaal, kil en abstract. Live komt de muziek helemaal tot leven. Zie de recensie voor meer details.

- Ex-Orkest (Paradiso 21 augustus) - The Ex is altijd goed. Punt. Vorig jaar had ik hun orkestoptreden gemist. Het is mooi zo veel mensen op een podium zoveel herrie te horen maken. Het geluid kwam over ons heen als een warme omarming. De energie werkte aanstekelijk. Jan Mulder deed gelukkig niet mee.

- Fonda 500 (Paradiso 13 mei) - Zanger/toetsenist Simon is niet alleen een paljas, maar vooral een zanger met prachtige stem. De melodieën van de speelse liedjes vliegen alle kanten op, raken soms kant noch wal en zijn meestal op poppy wijze avontuurlijk. Een Badly Drawn Boy voor mensen met een beperkt budget.

- Green Hornet + Andre Williams (Paradiso 14 november) - Het verloop van de Europese tour die Williams ondernam met de Groningse band Green Hornet was tamelijk rampzalig. Het begin in Paradiso was veelbelovend. Ouderwetse trashblues met een ster als zanger. Halleluja!

- I Am Kloot (Ekko Utrecht 8 juni) - De Ekko was afgeladen en toch wisten de Britten het klein en intiem te houden. Hun liedjes ben ik alweer vergeten, maar de goede stemming is me bijgebleven.

- Jente (Popronde Amsterdam 16 september) - Een meisje op akoestische gitaar, onversterkt in een studentencafé. Zelfs de vier ballen aan het tafeltje waar ik vlakbij zat lieten hun kaartspel voor wat het was om naar haar eenvoudige liedjes te luisteren. Jente werd er helemaal verlegen van. En anders wij wel. Zie voor meer woorden de volledige recensie van haar optreden.

- Labdog en Jaap Pieters (Polderlicht te Amsterdam-Oost 3 november) - De experimenten van het trio Labdog en de 8mm-filmpjes van cineast Jaap Pieters vormden tijdens het Polderlicht-festival een hechte eenheid. Rake beelden van de Amsterdamse zelfkant gingen vergezeld van broeierige impro-noise. Pieters liet ons met andere ogen naar het dagelijkse stadsleven kijken en Labdog deed ons de schoonheid van de stilte ervaren. Hoe veelzeggend muziek en film zonder woorden kunnen zijn.

- Karaokebar Peter Beense (nabij Rembrandtplein 26 september) - Na een paar biertjes is een mens tot alles in staat. Ik heb in ieder geval Raindrops Keep Falling On My Head gezongen. Geen idee of het toonzuiver was. Karaoke doet je grenzen een stukje verleggen. Karaoke verbroedert. Al is het maar voor even.

- King Cobb Steely (De Nachten in Paradiso 13 januari) - We stonden bij de trapreling tegenover de deur van de bovenzaal van Paradiso. We hebben ontzettend staan ouwehoeren. Ondertussen gingen enkele Canadezen vol overgave tekeer in een set vol swingende nummers. Volgens mij werden onze gesprekken regelmatig onderbroken door de opmerking: Dit is eigen best wel heel erg goed. Dan hielden we ons even stil en knikten we instemmend mee op de maat van de muziek.

- Kings of Convenience (Melkweg Oude Zaal 20 april) - Quiet is the new loud, was hun credo. De twee Noren hadden zo'n sterke uitstraling dat ze alleen al door gewoonweg op te komen en hun gitaren te stemmen het publiek (dat zojuist dwars door het saaie Turin Brakes heen had geklept) muisstil kregen. De ernst van de melancholieke liedjes werd gerelativeerd door een gezonde dosis humor.

- Life Without Buildings (OCCII 24 oktober) - Sommige buitenlandse bands hebben pech en worden op een verloren moment in het jaar en op een afgelegen plek in de stad geprogrammeerd waardoor ze spelen voor slechts een vijftal geïnteresseerden. Het was rondom middernacht toen Life Without Buildings opkwam. De kleine zangeres declameerde haar teksten zo goed en zo kwaad als mogelijk was terwijl het podium bedreigd werd door een dronken idioot. Hoe kwader je als publiek wordt, hoe beter je een optreden kunt herinneren. Dit optreden was onvergetelijk.

- Mogwai (Melkweg Max 15 mei) - Nog meer Glasgow. De Schotten doen een voorspelbaar trucje. Het is best wel prettig dat een keer per jaar mee te maken. Ook ik stond met mijn handen voor de oren tijdens hun kwartier lange geraas aan het slot van het optreden. Het idee dat de muzikanten heel veel mensen op de stang joegen deed mijn grijns alleen maar groter worden.

- The Residents (Paradiso 7 juni) - Mijn oude helden zijn sinds het begin van de jaren tachtig al niet meer essentieel voor de geschiedenis van de popmuziek. Hun bijdrage in de jaren zeventig was echter zo groot en het mysterie rondom deze oogballen uit San Francisco zo consequent volgehouden dat hun presentatie van een DVD vol greatest hits te bijzonder was om te missen. We mochten zelfs verzoekjes roepen.

- The Strokes + Moldy Peaches (Metropolis Rotterdam 30 juni) - Twee hypes voor de prijs van geen op het gratis toegankelijke festival in het Zuiderpark. Moldy Peaches riep flink wat weerstand en een paar bierglaasjes richting podium op. De fans bleven blij staan en zongen mee met hun favoriete ondeugende liedjes uitgevoerd door Robin Hood en een aaibaar konijn. The Strokes speelden hun set als waren ze wassen beelden. Ik had de liedjes nog niet eerder gehoord, maar de loopjes, riffs, akkoordwendingen en zanglijnen bleven hangen totdat het debuutalbum in huis was en grijzer dan zilver werd gedraaid.

- zea (MTC tijdens PopKomm te Keulen 18 augustus) - De jongens en meid van zea werden een jaar lang achtervolgd door een cameraman. Ron van de VPRO is gelukkig een aardige jongen, maar ik werd bloednerveus van die constante lens in je nek op deze avond in Keulen. Ik weet niet wat de invloed is geweest van zijn aanwezigheid op bijvoorbeeld het niet slagen van de demo die de band dit jaar opnam. Live bezitten veel van de nieuwe nummers een opwinding die niet alleen laat horen dat zea nog steeds de jeugd heeft, maar ook dat de rock- en dance-invloeden steeds dichter bij huis blijven (The Ex waart door enkele nummers). Zea is steeds minder te vergelijken met buitenlandse groepen (Sonic Youth en Pavement zijn totaal verdwenen) en dus steeds meer met zichzelf. De vele Duitsers in de warme en benauwde kelder in Keulen gingen in ieder geval helemaal uit hun dak.

De 10 beste albums van 2001

1. Hood Cold House - Hood gaat telkens een stuk verder in het ontginnen van nieuwe paden in de popmuziek. De band is een duidelijke exponent van groepen die de mogelijkheden van de studio uitproberen in de traditie van de laatste twee albums van Talk Talk. Cold House gaat verder waar The Notwist met het album Shrink (1998) stopten. De plaat kent een diversiteit die op papier vreemd aandoet, maar in de praktijk helemaal niet tot botsingen lijdt. De combinatie van indiepop, eigenwijze arrangementen, afwijkende songstructuren, IDM-ritmes, onvaste zanglijnen en hiphop doet nergens geforceerd aan. Ondanks de berekende experimenten zijn de liedjes uitermate gevoelig en behouden de nummers elk een bijzonder aantrekkelijk en zeer persoonlijk somber gevoel.

2. Set Fire To Flames Sings Reign Rebuilder - Oh nee, niet weer een plaat uit grote familie God Speed You Black Emperor! was het eerste dat ik moest denken toen ik deze cd in mijn handen kreeg. Gelukkig was in de platenzaak te horen dat dit een bijzonder project is dat veel dieper gaat dan een willekeurig GYBE-album. Je kunt het oude appartement in Montreal (waar de cd is opgenomen) horen ademen. Track na track wandel je van kamer naar kamer. Het kleurenpallet dat gitaren en strijkinstrumenten schilderen gaat veel verder dan de opzwellende strijkers op een gemiddeld Godspeed-album. Muziek die je bijna kunt ruiken.

3. Donnacha Costello Together Is The New Alone - Muziek uit de computer kan heel persoonlijk klinken, bewijst de Ier Costello op zijn tweede album. Spannende scherpe geluiden weten een gevoel van onbehagen op te roepen. Ik wist niet dat je met elektronica de eenzaamheid zo treffend kan verbeelden.

4. Havergal Lungs For The Race - Nog meer spleen, ditmaal vanuit de zolderkamer van Ryan Murphy in hartje Texas. Hij zingt op voorzichtige wijze vol zelfbeklag op stoïcijnse toon zijn grote gevoelens. De repeterende gitaarmotieven geven de liedjes een dromerige uitwerking alsof ze in halfslaap zijn opgenomen. Even eenvoudige als poëtische teksten en sombere muziek houden elkaar perfect in balans.

5. Tujiko Noriko Shojo Toshi - Japanse laptopblues. Afwisselend in het Japans en Engelstalig maakt Noriko geslaagde elektronische miniatuurtjes met een sterk melancholische inslag. Soms speels als Solex, maar nergens uitbundig.

6. Vincent Gallo When - warped jazz van een markante Amerikaanse acteur/regisseur. Spookachtig, onaards. Een Chet Baker voor de 21ste eeuw.

7. Electrelane Rock It To The Moon - Grrrlpower uit Brighton. Instrumentale avant-garde rock met opvallende rol voor het jengelende Farfisa-orgel. Het is een repeterende en krachtige mengeling van jaren tachtig wave en Krautrock met ruimte voor improvisatie en spaarzame effecten.

8. The Strokes Is This It? - De enige hype in het rijtje en tevens een van de weinige vrolijke platen in mijn top 10 van 2001. The Strokes brengen niets nieuws, dus daar hoef je de plaat niet voor op te zetten. The Strokes kunnen gewoon verdomd goede nummers schrijven. Ze doen het op economische wijze, geen moment een noot te veel. De houding van de muzikanten mag op het podium dan arrogant en blasé overkomen, op plaat is wel sprake van opwinding, vuur, energie en wat je allemaal nog meer wenst van een goede rockplaat. Als je telt hoe vaak ik deze plaat gedraaid heb, zou hij eigenlijk met stip op 1 moeten staan, maar daar vind ik hem niet belangrijk genoeg voor in de wereldgeschiedenis van de popmuziek.

9. Cyclo Cyclo - Ryoji Ikeda en Carsten Nicolai maakten afzonderlijk albums die de elektronische popmuziek weer een stapje verder brachten. Gezamenlijk wisselden ze via e-mail materiaal uit waarbij ze zich concentreerden op de fouten die ze maakten in het verwerken van de data voor hun kale klanken. De geluiden die de heren gebruiken zijn typische clicks & cuts, brom- en sinustonen die verwerkt zijn in inventieve ritmische patronen waarbij het stereobeeld ten volste wordt benut. Hoe meer je de volumeknop open zet, hoe meer verfijnde details je hoort. Dit is muziek van nu.

10. Antenne Antenne - Ik weet niet of dit album op Korm Plastics mee kan doen in dit rijtje omdat het ergens eind 2000 moet zijn uitgebracht. Pas in het voorjaar stuitte ik bij toeval op deze plaat in de bakken van Staalplaat. Nergens is informatie te vinden over deze Deense schoonheid. Ik doe de plaat tekort als ik 'm omschrijf als Portishead meets Biosphere. Onderhuidse, onderkoelde perfectie.

Ook niet mis waren de albums van Dump (Prince-covers!), Elf Power, Richard Devine, Clearlake, Ida, Simian, Godflesh, Zoppo, Coparck, The American Analog Set, The Microphones, Frank Bretschneider, Starlight Mints, Encre, Techno Animal, Black Rebel Motorcycle Club en Boredoms.

Van de singles/EP's/12" uit 2001 zijn deze me het meest bijgebleven (alfabetisch):

1. Bola Pae Paoe - Een 7" met geheimzinnige vocoderraps en typische Skam-bleeps & -beats. Als de violen hun intrede doen krijgt de muziek een zelfde melancholische sfeer als Massive Attack en arrangeur Craig Armstrong. Het beoogde doel is groots en dramatische van opzet. Bigger than life.

2. Bomb The Bass + Lali Puna Clear cut - Eigenlijk voornamelijk vanwege de sample die vanaf 4 minuut en 10 seconden invalt. Dat is een snippertje Evening Star van Fripp & Eno uit 1975. Nostalgische gevoelens doen rare dingen met een mens.

3. Diversen Smile... This Is Guffaw! - Het duurde eeuwen voordat deze 7" werd uitgebracht door fanzine Guffaw! De meeste bands waren hun bijdrage allang vergeten, hadden er afstand van genomen of waren gewoonweg opgeheven. In die laatste categorie behoort Second Rocker Me met hun prachtige liedje Early Biology. De twee heren van het trio leggen een mooie basis neer van toetsen, gitaren en andere elektronica en Marijtje zingt op haar best. Zo mooi hadden ze het nog niet eerder gemaakt. Alsjeblieft, Second Rockers, kom weer tot leven!

4. DJ Food Quadroplex EP - Glas is de geluidsbron op deze EP die tegelijkertijd werd opgenomen als en toch heel anders en vooral minder dansbaar klinkt dan het album Kaleidoscope. Schaduwrijke en trippy filmmuziek is het resultaat. What we need is a new language, (...) a new kind of poetry.

5. Ekkehard Ehlers Plays Robert Johnson - Eigenlijk is de hele serie vinyl-EP's die Ehlers dit jaar uitbracht de moeite waard. Het begon voor mij met deze 7" waarop computerbewerkingen zijn te horen van een gitaar. Op de B-kant zijn de geluidsfragmenten zo kort dat de bron niet meer is te herkennen. De blues van Robert Johnson die de titel suggereert is nergens te bekennen, wel een kale housebeat als begeleiding. Het klinkt heel organisch en natuurlijk en toch als een interpretatie van de werkelijkheid gehoord door de oren van een machine.

6. Feverdream + Green Hornet The Boy Nobody Wanted/Kick It Through - De hyperactieve Rotterdams kids van Feverdream zijn hun wilde haren nog lang niet verloren. Toch doet hun bijdrage op deze split-7" vermoeden dat ze hun komende nieuwe album gaan vullen met meer wijsheid, een gegroeid muzikaal inzicht en ingehouden spanning. Green Hornet rockt op kant B zoals we van ze gewend zijn: op maximale sterkte in volle vaart vooruit.

7. Generation Aldi Super Aldi - Over sommige muziek moet je gewoon niet teveel nadenken. Generation Aldi is schaamteloos retro en zo analoog als pest. Simplistisch, stompzinnig, o zo opwindend en verschrikkelijk dansbaar.

8. Melys Chinese Whispers - Pure pop uit Wales. Toetsen spelen een belangrijke rol in dit prettig zoete liedje met een van de meest aanstekelijke refreintjes die ik dit jaar heb mogen horen.

9. Monolake Ionized - Diepe Duitse beats vol ruimtelijke effecten. Muziek als een onregelmatige hartslag. Dance met een hypnotiserende werking.

10. Pulse Programming 1 of 2 in 1000 - De eerste 12" in een uitgave van twee van een duo uit Chicago met L'Altra-connectie. IJle ambient wordt aangevuld met elektronische drumtracks en voorzichtige zanglijnen (zowel normaal als omhoog gepitched). Dat leidt nog steeds niet tot liedjes met een kop en staart, maar geeft de muzikanten wel kans om emoties te verwoorden. Het zoveelste bewijs dat een computer warm menselijke trekjes kan vertonen.

De beste films die in 2001 te zien waren in de Nederlandse bioscoop:

1. The Circle - De alleenstaande vrouw is in Iran vogelvrij en rechteloos. Vanaf het eerste tot en met het laatste shot zit je opgesloten in de gevangenis die Teheran blijkbaar is voor sommige van zijn bewoners. Nergens zijn ze veilig, overal worden ze opgejaagd. Wat voor ons vanzelfsprekend is betekent voor vrouwen in Iran een dagelijkse strijd die alleen maar verloren kan worden. Schrijnend. Verbijsterend. Een aangrijpende, benauwende ervaring.

2. Memento - Een verhaal dat achterstevoren wordt verteld is niet nieuw. Martin Amis schreef tien jaar geleden Time's Arrow in omgekeerde richting. Bij hem veranderde een kampbeul in een schepper van mensen. In de filmwereld is, voorzover ik kan nagaan, Christopher Nolan de eerste die het plot omkeert. Memento is een ingenieuze puzzel die ons door de ogen laat kijken van een man wiens korte termijngeheugen niet meer werkt. Gedreven door wraak is hij op jacht naar de persoon die zijn vrouw heeft vermoord. Niemand blijkt te vertrouwen en de werkelijkheid valt niet te reconstrueren zelfs als je die laat tatoeëren op je lichaam.

3. Amores Perros - De mens is een hond. Zo eenvoudig is de boodschap in dit door adrenaline gedreven drieluik over een groep willekeurige mensen die bij een auto-ongeluk betrokken is. In de moderne stad vliegen we elkaar naar de keel en vechten we tot de zwakste bloedend op de grond ineenzijgt. Mexico Stad is het decor waarin de mens ten prooi valt aan zijn eigen hebzucht, egoïsme en hoogmoed.

4. Code Inconnu - Michael Haneke is een poëtische aartspessimist. Van de twee films die dit jaar in Nederland van hem te zien waren bevatte Code Inconnu de meest confronterende beelden. De scène in de metro waarin Juliette Binoche belaagd wordt door een agressieve tiener is een van de engste die ik dit jaar gezien heb (veel meer dan het scheermesje uit La Pianiste). Het verbluffende vakmanschap toont zich in zeer lange takes waarvan de eerste al een klassieker is. Binnen enkele minuten toont Haneke het falen van de moderne maatschappij waarin we op elkaar gestapeld in grote steden wonen zonder elkaar te kennen. Zelfs als we met elkaar zouden willen communiceren, kunnen we dat niet.

5. Sous Le Sable - Charlotte Rampling is levensecht als vrouw die het verlies van haar man niet wil accepteren. Regisseur Ozon concentreert zich op het gezicht van de actrice. Ze verbergt haar emoties en brandt van binnen.

6. Songs From The Second Floor - Schilderijen komen tot leven in deze tragikomische Apocalyps. In een Scandinavische stad staat een eeuwige file. Niemand is gelukkig. Alle hoop en geloof worden op de schroothoop gesmeten. Kippenvel: een gezette, oude man staat onder het roet in de trein terwijl iedereen om hem heen in luid koorgezang uitbarst. Geen idee wat het betekent, maar ik werd er helemaal koud van.

7. Sexy Beast - Fantasierijke beelden. Sterk spelende acteurs. Door de overtuigende scènes in Spanje vergeet je het plichtmatige einde.

8. Family - De enige film in het rijtje die (nog?) geen officiële release heeft gehad in Nederland. Tijdens het afgelopen IDFA liepen de emoties hoog op in de zoektocht van Sami Saif naar zijn vader. Op geen ander moment dit jaar kreeg ik het zo heftig te kwaad bij een scène van ongeveer tien minuten waarin alleen een jongen aan een telefoon te zien is. Hans Beerekamp betwijfelt in nummer 229 van de Filmkrant of deze documentaire wel authentiek is. Zelfs als het hele verhaal uit de duim gezogen is (wat ik overigens niet geloof) blijft het een aangrijpend meesterwerkje van een regisseur waar we nog veel van zullen gaan horen.

9. Chunhyang - De pansori is een voor Westerse oren moeilijke operavorm uit Korea. Regisseur Im Kwon-taek maakt een eeuwenoud verhaal over een verboden liefde niet alleen begrijpelijk maar vooral voelbaar voor een universeel publiek. Als de hoofdpersoon stokslagen krijgt slaat de stem van de pansori-zanger (de verteller) over en deppen zijn meelevende toehoorders hun tranen weg.

10. Eureka - Drie uur lang proberen twee tieners en een buschauffeur hun leven op te pikken nadat ze slachtoffer zijn geweest van een gijzeling met gewelddadige afloop. Een van de mooiste momenten: als het meisje de zee in loopt onder klanken van Eureka van Jim O'Rourke.

Films die de top 10 net niet haalden: La Stanza del Figlio, Simon Mágus, In The Mood For Love, Together, Abre Los Ojos, Tout Va Bien (On S'en Va), Titus, Blackboards, Yi Yi, Chopper, Devils On The Doorstep en Familie.

Teleurstellend/waardeloos/slecht/deerniswekkend in 2001 (in willekeurige volgorde):

- Scorn (Ekko 16 februari) - Even dachten we dat we voor niets naar Utrecht waren afgereisd. Mick Harris was nog niet gesignaleerd. Het scheelde niet veel of we hadden naar huis gekund. Harris kwam veel te laat binnen omdat zijn vliegtuig vertraging had. Tot onze verbijstering moesten, op verzoek van Ekko, de bassen uitblijven tijdens zijn optreden. Scorn bestaat juist bij de gratie van diepe, lage, luide, zoemende, het-huis-doen-trillende, waanzinnig brommende en knetterharde bassen. Nu pruttelde een mannetje op het podium achter computer en mengpaneel als een pannetje op het vuur en kon ik alle gesprekken om mij heen letterlijk volgen.

- Waltz (Pleintheater 1 maart) - Vraag me niet waarom ik naar bandwedstrijdjes ga. Waarschijnlijk om musicerende vrienden een steuntje in de rug te geven. In ieder geval niet voor mijn lol. Het beste zou zijn mijn maatjes te adviseren vooral op eigen kracht bekendheid te verwerven en zich niet te storten in de willekeur van een Amsterdamse Popprijs. Dat scheelt mij in ieder geval het wanstaltige optreden van een stelletje biologen in een combo dat zich Waltz noemt. Het was niet muzikaal, het was niet grappig, het was helemaal niets. Zelfs in het slecht zijn deden ze niet eens hun best. Waltz was het ergste waar ik dit jaar mee ben geconfronteerd. Meestal kan ik er wel om lachen, maar die avond in het Pleintheater moesten mensen me tegenhouden wilde ik niet met alles wat los en vast zat gaan gooien en smijten. Sommige muzikanten moet verboden worden andere mensen lastig te vallen met studentikoze, misplaatst lollige escapades. Vooral ook om henzelf in bescherming te nemen.

- AMP's Battle Of The Bands (AMP te Amsterdam) - Zoals elk jaar is het niveau van deze battle diepbedroevend slecht. In de hel die popmuziek soms kan zijn is dit het diepste van het diepste. De plek waar de pijn, die elders in dat duivelse oord al ondraaglijk leek, tot onverdraaglijk extreme dosis wordt versterkt. Bands als Crimble Crumble (of hoe ze ook heten) waarvan de muzikanten denken dat ze Syd Barrett zijn. Ze zullen in hun rare pakjes, met hun gekke pasjes en vergezochte composities geen centimeter vooruit komen. Tot je verbijstering denkt de jury daar heel anders over. Die jury bestaat overigens uit het vriendinnetje van de presentator, de receptioniste van een of ander groot label en iemand die niet genoeg stem kan inbrengen om dat soort nitwits van repliek te voorzien. Wedstrijdjes zijn de dood van de muziek. Niemand wordt er wijzer van.

- Deva (halve finale en finale Amsterdamse Popprijs) - Deva is niet alleen stuitend slecht, ze gaan waarschijnlijk ook groot worden. Binnenkort duikt die ellendige zanger (een klankenimitator die iets te veel Radiohead en Jeff Buckley heeft geconsumeerd, maar nog nooit van het woord gevoel heeft gehoord) met zijn bandje op in een jongerencentrum bij jou in de buurt. Zeg niet dat ik je niet gewaarschuwd heb. Deva heeft de Grote Prijs van Nederland niet gewonnen omdat een van de bandleden liever op vakantie ging in plaats van mee te willen doen aan de regiofinale. Ik ben hem daar nu nog dankbaar voor. Nog een algemeen advies verpakt in een reclameslogan: Don't imitate! Innovate!

- Sigur Rós (Paradiso 31 maart) - De IJslanders maakten een hemelse plaat vol engelengezang. Op het podium stonden de saaiste jongetjes van de klas op de automatische piloot hun ding te doen. Het liet me totaal koud.

- Because Of The Cats van Fons Rademakers - Ik was vergeten van tevoren te lezen dat Because Of The Cats de slechtste film van Rademakers was die er tijdens zijn retrospectief in het Filmmuseum van hem werd gedraaid. Belachelijke plotwendingen, verschrikkelijk slecht acteerwerk en een ontzettend nare verkrachtingsscène. Soms is slecht leuk. Zo niet bij deze film die voor eeuwig verborgen moet blijven in het stof van de archieven.

- Savoy Grand (buurtcentrum te Haarlem op 2e pinksterdag) - Aan de band lag het niet. Het probleem van deze middag in Haarlem was de locatie. Families met kinderen kwamen alleen maar een drankje nuttigen of een hapje eten en dan is zo'n Brits bandje waar je nog nooit van hebt gehoord het laatste waar je op zit te wachten. Peuters en kleuters speelden verstoppertje en tikkertje terwijl de muzikanten probeerden het onderste uit hun ziel te halen.

- Wolf Colonel (Paradiso 27 juni) - De avond was al verpest omdat Mongrell en aanhang door Tarentel aan het leuteren waren (dankjewel, dames, binnenkort kom ik jullie optreden kapot lullen). Het aftandse Wolf Colonel bleek hoofdact. Ik weet niet wat ze gegeten, gedronken, gespoten of gesnoven hadden, maar veel inspiratie had hen dat niet gegeven. Het klonk nergens naar, het zag er niet uit en het leek de heren ook helemaal niets te schelen. Geen communicatie, geen greintje humor, geen spoor van inventiviteit of bijzondere ideeën. Een slordig en ongeïnspireerd optreden als een verplicht nummertje. We zijn maar snel weggegaan om niet depressief te worden.

- Stereophonics (Melkweg 2 juli) - Vinden jullie dit echt mooi? De MAX was afgeladen en jullie hadden er ontzettend veel lol in. Wat ik me van de eerste vijf nummers kan herinneren is dat ze klonken als The Black Crowes. The Black Crowes zijn de CPN van de rock-'n-roll: vastgeroest in ideeën en concepten uit een voorbije eeuw. Gelovend in een politiek waarvan het falen al bewezen is. Reactionair. Conservatief. En dat dan op z'n Brits. Na vijf nummers heb ik jullie alleen gelaten.

- Phish (in de film Bittersweet Motel) - De jongens van Phish maken niet alleen saaie, gortdroge, betekenisloze klanken, het zijn ook nog 's een stelletje etterbakken. In de ontluisterende documentaire over een van hun vele tournees werd duidelijk dat Trey Anastasio III en co. niets te vertellen hebben, hun teksten halen uit de puberale c.q. studentikoze dromerigheid, het erg grappig vinden om pistolen in hun handen te hebben, denken dat het cool is trampolines op het podium neer te zetten en solo's willen spelen die minstens een half uur doorzeuren zonder een moment de juiste snaar te raken. Naar, naar, naar. Voor de volgelingen van deze band (en dat zijn miljoenen rijke Amerikaanse college kids) is Phish niet meer dan een excuus om collectief te kunnen blowen.

- Lowlands festival (24, 25 en 26 augustus 2001) - Het was warm en druk en ik heb niets nieuws kunnen ontdekken. Ik kom nooit meer.

- Rat Race - Van de vele films die nooit de Nederlandse bioscoop hadden mogen halen, is dit wel de meest beroerde. Een apert onleuke, overacterende John Cleese is een van de ergste dingen die ik me kan bedenken.

- Bandits - Heel veel gekibbel van anders zo talentvolle acteurs (Cate Blanchett, Billy Bob Thornton) in een warrig verhaal met modieuze flashbacks en storende videofragmenten. Niet geslaagd als komische thriller, totaal mislukt als geloofwaardig drama over een driehoeksverhouding.

- De live-cd van AMP - Vals gekraai en een drumcomputer die in een van de nummers de hik krijgt. Klinkt als een bootleg die een normale band in beslag zou nemen en verbranden. Een pijnlijke vergissing van een band die in de studio veel beter tot zijn recht komt.

- La Faute à Voltaire tijdens het Filmfestival Rotterdam - Een politiek correcte film over een vluchteling uit Noord-Afrika die zich voordoet als een Algerijn om politiek asiel te kunnen aanvragen. Er leek maar geen einde aan te komen en ik moest me inhouden geen staande ovatie te geven toen de hoofdrolspeler eindelijk, na twee en een half uur, door de politie op het vliegtuig terug naar huis werd gezet. Het eeuwige lachebekje Élodie Bouchez won dit jaar de wedstrijd Wie Het Langst En Meest Irritant In Beeld Kan Blijven. Hier had een regisseur moeten ingrijpen. Ze waren in de montageruimte zeker de schaar kwijtgeraakt.

- Open - Een afzichtelijke, langharige metalband uit Noord-Holland. Denken dat ze uit Los Angeles komen. De zanger roept in het Engels of we er allemaal klaar voor zijn. De gitarist soleert. De drummer soleert. De bassist soleert. Deze jongens leven op een dieet van Guns n' Roses (de poses), Yngwie Malmsteen en Joe Satriani. Ze weten niet dat er een wereld is buiten hun eigen repetitieruimte. Noten worden als braaksel over de nietsvermoedende toehoorders uitgestort. Een rockconcert als een nachtmerrie.

- The Goddess Of '67 - Het eerste half uur ziet er mooi uit. Daarna wordt de relatie tussen de Japanse jongen en het blinde Australische meisje steeds ongeloofwaardiger en wil het drama maar niet van de grond komen. Bij de derde flashback verloor ik alle interesse.

- The Beta Band (in Paradiso) - Ik maak er geen woord meer aan vuil. Laat de recensie voldoende zijn.

Genoeg geprezen en geklaagd. Laten we er een mooi 2002 van maken.


Tekst: Vido Liber
[home] - [live] - [platen] - [artikelen] - [film] - [vido?] - [archief] - [email]