Vido Liber

International Film Festival Rotterdam 2014 (2/2)

Trap Street (Vivian Qu, 2013) (7)

Scarlet Street, 99 River Street, Mystery Street en Side Street zijn slechts enkele voorbeelden van film noir met een straat in de titel. Trap Street is neo-noir met kafkaiaanse trekjes. In de straten van een stad ergens in zuidelijk China krijgt de jonge landmeter Li Qiuming (Yulai Lu) de mysterieuze dame Guan Lifen (Wenchao He) in zijn vizier. Geïntrigeerd kijkt hij toe hoe ze ongestraft haar rode wagen langs een rotonde parkeert en Forest Street in loopt. Op zijn beurt wordt Qiuming in de gaten gehouden door observatiecamera’s, zeker nadat hij Guan Lifen een lift heeft gegeven tijdens een zware regenbui en zij per ongeluk een rood doosje in zijn dienstauto verliest met twee USB-sticks. Verblind door verliefdheid heeft de jongeman veel te laat in de gaten dat Guan Lifen zijn femme fatale is en dat hij zich te dicht bij verboden terrein heeft begeven. Hij had beter kunnen weten, want Forest Street staat niet op de stadsplattegrond en is ook niet via GPS te traceren.

Het genre film noir past bij elk decennium en op elke locatie. De klassieke noir kwam voort uit de onzekere periode in de Verenigde Staten tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Trap Street speelt zich af in het moderne China waar het bureaucratisch apparaat nog minder zichtbaar opereert dan tijdens het ouderwetse communistische bewind. In beide gevallen wordt het lot van het hoofdpersonage bepaald door machinaties waar een eenvoudig individu geen greep op heeft en waarbij hij altijd het onderspit delft.

De Vier Jaargetijden van Vivaldi worden voornamelijk allegro gespeeld. De vier jaargetijden in Tamako In Moratorium voltrekken zich in een tempo dat meer overeenkomt met lentissimo. De pas afgestudeerde Tamako (Atsuko Maeda) komt in de herfst terug thuis bij haar gescheiden vader, in een sportzaakje op de hoek van een uitgestorven straat in een naamloze Japanse slaapstad. Japan is hopeloos, verzucht Tamako meermaals. Nee, jij bent hopeloos, is vaders weerwoord. Tamako heeft weinig vertrouwen in de toekomst en daarom geen doel of droom in haar leven. Apathisch door de moedeloosheid laat ze het huishouden over aan haar werkende vader en verdoet ze haar tijd met het lezen van manga’s en het spelen van computerspelletjes. Het hoogtepunt van de dag is het avondmaal dat vader liefdevol en kundig bereidt. De kleine en grote irritaties tussen vader en dochter zorgen voor veel gemopper over en weer, maar onder het geklaag gaat onuitgesproken wederzijdse genegenheid uit.

Regisseur Nobuhiro Yamashita is bekend van onder meer Linda Linda Linda. In die film meende ik op het eind sporen uit het werk van Yasujiro Ozu te herkennen. Tamako In Moratorium komt over als een moderne variant op films van Ozu waarbij de relatie tussen een vader en jonge dochter centraal staat, het drama klein gehouden wordt, de locaties veelal huiselijk zijn en de camera vaak een lage positie inneemt. Het is allemaal erg Japans en tegelijkertijd zeer herkenbaar voor een Westers publiek.

In Unrelated (2007) en Archipelago (2010), de vorige twee films van Joanna Hogg, stond het gezinsleven centraal. Hogg richt haar focus in Exhibition ditmaal op een kinderloos stel. Het kunstenaarsechtpaar D en H wordt gespeeld door non-professionele acteurs Viv Albertine (bekend van de legendarische Britse meidenpunkband The Slits) en Liam Gillick (in het dagelijks leven actief als conceptueel kunstenaar). De namen D en H staan voor daughter en husband, vertelde de regisseuse tijdens de Q&A na afloop van de film. D en H zijn van plan het huis te verkopen waar ze jarenlang in hebben gewoond, maar hebben veel moeite met het zetten van die stap. Het huis staat midden in Londen en beschermt het huwelijk tegen de lawaaiige stadschaos van alledag. De twee zijn vergroeid met het huis en komen niet heel vaak buiten. Door het gedeeltelijk geïsoleerde leven heeft hun relatie een wonderlijke dynamiek. De band tussen de twee is hecht, maar hun bioritmen verlopen zelden synchroon. Het is voor de kijker niet eenvoudig grip te krijgen op deze twee in zichzelf gekeerde excentrieke mensen.

Exhibition wijkt met zijn fragmentarische structuur af van Hoggs eerdere werk. Ook de modernistische woning wordt stukje bij beetje in beeld gebracht. Het is lastig een beeld te vormen van het huis als geheel. Eerst dacht ik dat het glazen filmhuis bestond uit een collage van kamers gefilmd in verschillende woningen, maar het huis blijkt echt te bestaan en ontworpen door architect James Melvin (1912–2012) aan wie de film is opgedragen. De logica waarmee scènes op elkaar volgen doet denken aan hoe dromen van de ene situatie naar de andere verspringen. Het zal geen toeval zijn dat D haar dromen ’s nachts inspreekt op een dictafoon. Zoals in de twee eerdere films van Hogg wordt de ernstige toon enkele keren onderbroken door bevrijdende humor. Exhibition is door de losse structuur en de hoogst eigenzinnige, ondefinieerbare relatie van de twee hoofdpersonen verre van een potentiële publiekslieveling, maar mij bevalt juist de actieve rol die van de kijker wordt verwacht.