Vido Liber

International Film Festival Rotterdam 2014 (1/2)

Kamera Obskura (Raymond Red, 2012) (6)

Kamera Obskura opent met een persconferentie in Manila. Naar verluidt zijn filmspoelen ontdekt van de allereerste Filipijnse speelfilm. Het opzichtig onrustige camerawerk verraadt meteen dat de persconferentie in scène is gezet. Kamera Obskura is net als The Artist (2011) en Blancanieves (2012) een recent gemaakte zwijgende film in zwart-wit. Alle krassen en strepen zijn tijdens de postproductie digitaal toegevoegd. De camera uit de titel zit vast aan de hand van de oude Juan (Pen Medina). Hij is ontsnapt uit jarenlange eenzame opsluiting en wordt tegen wil en dank een speelbal tussen machthebbers en rebellen. Zij willen hem voor politieke doeleinden inzetten, want het licht uit zijn magische camera kan het kwaad laten verdwijnen, zoals zonlicht Nosferatu in het niets doet opgaan. De film zit vol filmverwijzingen. Fietsers zweven rondom de grootste toren in de stad zoals de vliegtuigen rondom de wolkenkrabbers in Metropolis (1927), personages rennen achter elkaar aan als in een slapstick van Mack Sennett en aan het eind wordt zelfs uit Citizen Kane (1941) geciteerd. Kamera Obskura is speels in uitvoering, maar de eenvoudige strekking is somber. Verbeelding is niet aan de macht. Rosebud is ditmaal geen slee, maar een filmspoel die in het vuur dreigt te verdwijnen.

Voordat de titel in beeld komt, heeft Rhymes For Young Ghouls de kijker al getrakteerd op een geplet hoofd en een zelfmoord. De opening zet de toon voor het verdere verloop van de film. Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van een wet in Canada die het jarenlang mogelijk maakte kinderen van Indianen op te sluiten in internaten. Daar leerden ze op hardhandige wijze hun Indiaanse gewoontes af. We zouden bijna vergeten dat het zo liberaal voorkomende Canada weinig zachtzinnig is omgesprongen met de oorspronkelijke bewoners. De wandaden doen denken aan de schandalige manier waarop in Australië met Aboriginals werd omgegaan, zoals te zien in onder meer Rabbit-Proof Fence (2002).

Tiener Aila (Devery Jacobs) behoort tot de Mi'kmaq. Ze kent de verhalen over vroeger van haar grootmoeder, verteld in de vorm van een geanimeerde parabel over een wolf die zichzelf opeet. Rhymes For Young Ghouls richt zich echter nauwelijks op de wantoestanden in de internaten, maar op de vete tussen twee mannen die daar ooit als kinderen tegenover elkaar stonden: Aila’s vader Joseph (Glen Gould) en Popper (Mark Antony Krupa), een corrupte agent met Indiaans bloed. Popper is nogal eendimensionaal als eersteklas sadist. Het geweld wordt in de film expliciet en bijna verlekkerd in beeld gebracht waardoor de geschiedenis van de Canadese Indianen op de achtergrond raakt. Ook de gemaskerde wraakactie van Aila past meer in een avontuurlijke schelmenfilm dan in een film die de uitwassen van racisme grondig aan de kaak wil stellen.