Vido's FilmZine

Le Quai Des Brumes / Port Of Shadows (Marcel Carné, 1938) dvd
Le Havre in de mist. De deserterende soldaat Jean (Jean Gabin) zoekt in de haven een plek om te overnachten en een schip om mee naar de andere kant van de oceaan te reizen, zo ver weg mogelijk van Frankrijk. De mistige haven is een voorgeborchte voor dolende zielen die vooral voor zichzelf op de vlucht zijn. Het is een plek voor vluchtige maar allesbepalende ontmoetingen. Gevolgd door een hongerig hondje vindt Jean een schamel onderkomen in een café dat lijkt weg te zakken aan de rand van de haven. Hij is een man van weinig woorden en reageert korzelig en soms verbaal agressief als mensen te lang aan zijn kop blijven zeuren. De reden voor zijn wens te vertrekken uit Frankrijk houdt hij voor zich. Het café is een toevluchtsoord voor zwervers, zwaarmoedige kunstschilders en mensen die zich schuil willen houden voor het gevaar dat buiten wacht. Jean ontmoet er Nelly (Michčle Morgan), een zeer jonge vrouw die bezorgd vanuit het raam de mist in staart, en de twee voelen direct verwantschap. De liefde voor Nelly sleept de gevluchte soldaat onherroepelijk richting noodlot, want Nelly's ex-vriend is al een tijdje verdwenen en gezocht door de plaatselijke onderwereld. De botsing met die wereld haalt onherroepelijk het slechtste uit Jean. Het is zijn instinct Nelly tegen gevaar te willen beschermen, maar met zijn woedeaanvallen brengt hij zijn eigen toekomst in gevaar en bezegelt hij zijn lot.

Harsh Times (David Ayer, 2005) dvd
Los Angeles gehuld in smog. Voormalige soldaat Jim (Christian Bale) is terug van zijn dienst in het Midden-Oosten en zoekt werk bij de politie, het liefst bij de LAPD in het hart van de stad. Met een goede baan kan hij zijn vriendin uit Mexico laten overkomen en haar financieel onderhouden in de jungle van de buitenwijken. Tijdens de diensttijd heeft Jim echter een flinke geestelijk klap opgelopen. Hij wordt 's nachts rillend wakker van nachtmerries vol bloed en geweld en kan, als hij wakker is, binnen een paar seconden overmand worden door blinde woede waarbij hij zichzelf niet in de hand heeft. Jim is een wandelende tijdbom, extra opgefokt door drank, drugs en roekeloos gedrag. Tussen de sollicitaties door scheurt hij met zijn maatje Mike (Freddy Rodríguez) door de straten op zoek naar kicks, wapens, vrouwen en de confrontatie met iedereen die zijn pad kruist. Jim is geestelijk zeer labiel en totaal ongeschikt voor het politieapparaat. Een speciale politie-eenheid zoekt juist zulke gevaarlijke gekken als Jim om te kunnen inzetten tijdens riskante drugsmissies in Colombia, ver weg van de Verenigde Staten en ver weg van zijn Mexicaanse vriendin. Samenleven of trouwen is dan geen optie. Jims stemmingswisselingen zijn zo plotseling en zo extreem dat hij zelfs een gevaar is voor zijn naasten. Jim kent geen grenzen meer, afgestompt als hij is door het geweld dat hij tijdens de strijd in het Verre Oosten heeft meegemaakt. Hij zou rust kunnen vinden in Mexico en daar met zijn vriendin kunnen leven, ver weg van de door bendes geteisterde hoods. Het is Jims instinct een wapen te trekken als hij kortsluiting krijgt in zijn hersenen. Door zijn oncontroleerbare, geweldige uitbarstingen brengt hij zijn eigen toekomst in gevaar en bezegelt hij zijn lot.

Het was puur toeval dat ik de belevenissen van Jean en Jim op dezelfde avond achter elkaar zag. De double bill bleek wat betreft verhaal en thematiek meer overeenkomsten te bevatten dan ik van tevoren kon vermoeden. Beide hoofdpersonen zijn tragische loners, niet in staat hun demonen te bedwingen en daarom altijd op de vlucht voor zichzelf. Ze zijn tijdens heldere momenten in staat hun daden rationeel te benaderen, maar laten zich leiden door instinctieve reacties die altijd verkeerd uitpakken. Het verschil tussen Le Quai Des Brumes uit 1938 en Harsh Times uit 2005 is dat de laatste film op meerdere terreinen explicieter is. Le Quai Des Brumes is noodgedwongen suggestiever dan Harsh Times. Seks en extreem geweld vallen buiten het kader en Jean Gabin speelt veel meer ingetogen dan de soms zeer overdadig expressieve Christian Bale. De grenzen tussen goed en kwaad zijn in de Franse klassieker veel vager. De motieven en achtergronden van veel personages blijven in nevelen gehuld, met als belangrijke katalysator de zeer ambigue opererende Zabel (een subtiel sinistere rol van Michel Simon). De directheid van de actie maakt Harsh Times tot een behoorlijk intrigerende ervaring, maar het zijn de geheimen die er voor zorgen dat Le Quai Des Brumes langer bijblijft dan de moderne Amerikaanse variant.