Vido's LogZine

Hoe ziet de hel er uit? Als een mensenmassa opeengestapeld tijdens een rockfestival. Hel is Pearl Jam tijdens Roskilde. Hel is Woodstock 1999. Dance Valley 2001 stond aan het randje van de hel. Hel is de plek waar de nachtmerrie werkelijkheid wordt en je er achter komt dat je niet meer kunt ontsnappen. Het is er altijd koud en bebaarde duivels in leren jacks slaan je met omgekeerde keuen tegen je hoofd. Je schreeuw wordt gesmoord door modder. Je wordt langzaam geplet tegen het podium omdat iedereen naar voren wil. Hel is rock-'n-roll als een rollercoaster ride op een opengebroken traject. Hel is een vergissing die niet meer valt terug te draaien. Hel was de Altamont Speedway in Californië toen de The Rolling Stones er op 6 december 1969 een gratis concert gaven. De opgepoetste versie van de documentaire die daar van is gemaakt draait vanaf 10 januari in de Nederlandse bioscoop.

Zelfs in de veilige stoel van een bioscoop tijdens een onschuldige persvoorstelling voel je jezelf bedreigd door het van het scherm af kruipende gevaar. Het helpt ook dat buiten Pathé Arena, in de bouwput van de Bijlmer, een heipaal mee stampt. Door onze schoenen en via ons zitvlak trillen we extra mee met de opzwepende rock van Stones in Dolby Sensurround.

Vier maanden na Woodstock had niemand verwacht dat het hippietijdperk op zo'n lugubere wijze bruusk tot een eind zou komen. Toch laat de documentaire duidelijk zien dat de ellende van te voren was zien aan te komen. Het eerste probleem was de locatie. De Altamont Speedway kwam pas in beeld nadat twee andere mogelijke festivalplekken uitvielen. Zowel Golden Gate Park als een renbaan vonden het een slecht idee om tienduizenden fans op te vangen. Binnen zeer korte tijd (als ik me niet vergis binnen een etmaal) werd de apparatuur verhuisd van de renbaan naar de Speedway. Er was daar slechts parkeerruimte voor 15.000 auto's, terwijl 80.000 vierwielers werden verwacht.

Aan het begin van de film is er nog niets aan de hand. The Stones spelen in New York voor een afgeladen Madison Square Garden. De massa is daar redelijk onder controle te houden. Je kunt aan de ogen en ongecontroleerde bewegingen van sommige aanwezigen zien dat diverse drugs het enthousiasme aanvuren, maar er vallen geen klappen. De Britse band is bijna klaar met de Amerikaanse tournee. Tussen de optredens door nemen ze een nieuwe plaat op. Vermoeid maar tevreden luisteren ze in een studio naar een nieuwe mix van Wild Horses. Keith Richards ligt op de grond een sigaretje te roken en staart afwezig naar het plafond. Later in een hotelkamer zetten de bandleden de bandrecorder aan en dansen ze vrolijk op hun eerder die dag opgenomen toekomstige hits. De liedjes in de film worden voor het merendeel in zijn geheel vertoond wat bijdraagt aan het opwindende rock-'n-rollgevoel dat The Stones in die tijd teweeg brachten. Ik kan me zelfs als niet Stones-fan of -kenner voorstellen wat een kick de energie van hun muziek je kan geven. De bioscoop verandert in een rocktempel.

In Californië worden de voorbereidingen getroffen voor wat een bijzonder slot moet worden van de tour: het gratis toegankelijke megaconcert. Als we de groeiende mensenmeute in Altamont bereiken wordt het steeds donkerder. Na lang wachten begint eindelijk de eerste band te spelen. Het is een chaos bij het podium. Het wordt belaagd door groupies, drugheads en een enkele muziekliefhebber. Hell's Angels nemen vrijwillig de taak van security voor hun rekening en hebben, onder invloed van drank en drugs, zo hun eigen ideeën over orde en veiligheid. Zelfs muzikanten worden niet ontzien. Jefferson Airplane krijgt klappen terwijl ze aan het spelen zijn. Een gitarist geeft de Angels de schuld en krijgt bijna bonje met een door de microfoon schreeuwende Angel. The Stones arriveren per helikopter. Mick Jagger is nog niet uitgestopt of hij krijgt een klap in zijn gezicht. De band wacht in een camper tot ze aan de beurt zijn. De ware aard van de groeiende dreiging op het terrein lijkt Jagger en co. totaal te ontgaan. Zo niet bij de andere bands. What a bummer, zegt Jerry Garcia als hij, zojuist gearriveerd met The Greatful Dead, hoort over de toestanden. Opgewonden organisatoren proberen te redden wat er te redden valt, maar het geweld is onafwendbaar. Aangevoerd door een kordon van motoren rijden The Stones in het pikkedonker naar het podium. Charlie Watts tikt af en het spektakel kan beginnen. Het plezier van eerder op de dag verandert in ontreddering. We zien een close-up van een meisje bij wie de tranen over de wangen biggelen. Een jongen probeert oogcontact te krijgen met Mick Jagger. You can't go on, man, zie je hem zeggen. Jagger gaat wel door. Je vreest voor zijn leven wanneer een trippende Angel pal naast Jagger in een weerwolf verandert terwijl de zanger in doodsangst Under My Thumb tot een goed einde probeert te brengen.

De ontknoping van het drama is bekend. Vier mensen overlijden waarvan eentje vlak voor het podium. Hoe kunnen jullie hier een film van maken? vraagt Charlie Watts aan het begin van de film in de montageruimte van de documentairemakers. Heel eenvoudig, legt een van hen uit, we monteren jullie aanwezigheid hier tussen de filmfragmenten. De blikken in de ogen van de aanwezige Stones zijn voldoende als commentaar. Afschuwelijk, is het enige dat Jagger kan mompelen bij het zien van de moord op de in een opvallend groen jasje gestoken Meredith Hunter. Op de montagetafel wordt de aanslag op de zwarte jongen in slowmotion herhaald. We zien het silhouet van het pistool. De glinstering van het mes. Het was op enkele passen van hem vandaan gebeurd, maar Jagger wist er niets van en speelde door.

Gimme Shelter is geen film over het zoeken naar een schuldige. Alle betrokkenen zijn verantwoordelijk voor Altamont. Gimme Shelter is het symbool van het gevaar van de grote, redeloze massa. Zelfs in de onschuldige setting van een popconcert kan de mens in een beest veranderen. Dat is geen vrolijke gedachte, zelfs met een waanzinnige soundtrack op de achtergrond. Het monster van Altamont blijft altijd op de loer liggen.

Voor meer details over het festival kun je terecht op de site van Echoes.com. Een uitgebreide bespreking van de heruitgave van de film staat op Salon.com.