home

vido?

filmarchief

archief

email

Vido's FilmZine

(archief)

week 13

maandag 26 maart 2007

Sorstalanság / Fateless (Lajos Koltai, 2005) dvd
De openingsscènes van Fateless zijn met nadruk gefilmd vanuit het perspectief van hoofdpersonage György (Marcell Nagy). We kijken mee door de ogen van de veertienjarige jongen terwijl hij zijn vader en zijn stiefmoeder voorbereidingen ziet treffen voor het vertrek van vader. Het is oorlogstijd. Boedapest is bezet door de Duitsers en de Joden krijgen steeds minder bewegingsruimte. Vanachter een smoezelig tussenraam slaat György de opportunistische vriend van zijn ouders gade die zich zal ontfermen over de familieschat. Enkele scènes later, tijdens het dekken van de tafel voor de laatste, emotionele maaltijd van het gezin samen met familieleden, kijken we nogmaals letterlijk door de ogen van de jongen. Tafeldekkers blokkeren gedeeltelijk zijn gezichtsveld. De bevriende rabbijn neemt hem even apart voor een gebed in de achterkamer. György prevelt braaf mee, maar is meer geïnteresseerd in de bewegingen van het buurmeisje in het trappenhuis, te zien vanachter het raam uit het zicht van de biddende rabbijn.

Niet lang na vaders vertrek wordt György op een landweggetje uit de bus gehaald tijdens een routinecontrole op weg naar de fabriek. Slechts één foute Hongaarse agent bepaalt die dag het lot van honderden Joden. Hij houdt elke passerende bus tegen en gedwee wachten alle passagiers met een Jodenster in het bushuis af tot ze op transport worden gezet. Slechts een enkeling profiteert tijdens de wandeling naar de treinen van een kort wachtmoment bij een spoorwegovergang en neemt de benen, de rest laat zich verslepen naar de concentratiekampen. Ook in die kampen bepaalt György wat we zien en vooral wat we niet zien te krijgen. Hij houdt de grote gruwel buiten beeld, want wat ongezien blijft beschadigt je geheugen niet. Heel even ziet hij de lijken buiten bij de gaskamers wanneer hij zelf, op de schouder gedragen door een bevriende kampbewoner, met een verwonde knie wordt weggedragen naar de ziekenboeg. De wereld staat dan even letterlijk op zijn kop. In de kampen gaat het enkel om overleven en dat is wat György tijdens zijn lijdensweg doet. Regisseur en voormalige director of photography Lajos Koltai fabriceert in zijn verfilming van het autobiografische boek van Imre Kertész schilderachtige taferelen van wat in werkelijkheid de grootste manifestatie van het kwaad was in de vorige eeuw. Voor ons buitenstaanders lijkt de schoonheid van die beelden welhaast misplaatst gezien de context, maar György klampt zich er aan vast, want bij thuiskomst, terug van de hellegang, is zijn geboortestad Boedapest verworden tot een lelijke kapotte plek, zonder familie, zonder thuis en zonder mensen die zich kunnen inleven in zijn situatie.


[home] - [vido?] - [filmarchief] - [archief] - [email]