Vido's FilmZine

L'Eclisse / The Eclipse (Michelangelo Antonioni, 1962) dvd
Na de verhuizing van mijn ouders, een kleine tien jaar geleden, naar een overzichtelijkere woning in een van de nieuwe wijken van het dorp, heb ik nooit de behoefte gevoeld terug te keren naar het huis waar ik ben grootgebracht. Op de afsluitende verhuisdag liep ik een laatste rondje over de leeggehaalde zoldervloer. Samen met het meubilair was tegelijkertijd de geschiedenis van deze plek verdwenen. Ik probeerde bij het afscheid verdriet te forceren en voelde tot mijn teleurstelling geen tranen opwellen. De meest eenvoudige verklaring voor het gebrek aan emotie was het idee dat ik de verhalen meenam die bij deze omgeving hoorden. Zolang ik blijf leven, en zolang mijn geheugen het me toelaat, blijven de herinneringen bestaan aan het opgroeien op en rond de zolderkamer. Daar hoef ik niet voor terug te keren. Ik zie in gedachten het aflopende plafond waar ik elke nacht naar staarde voordat ik in slaap viel. Vannacht kijkt een vreemde naar hetzelfde plafond. De zolderkamer is alweer enkele jaren het decor voor andermans verhalen. De huidige bewoners houden de beschermende, zwijgende muren levend.

Een decor kan nooit bewust zijn van zichzelf. Het is de observator die in het decor verhalen ontdekt en vastlegt. Zonder de observator weet niemand van de ontmoetingen tussen Vittoria (Monica Vitti) en Piero (Alain Delon). De hen omringende gebouwen in de moderne, stille wijk zullen geen geheimen verraden. Een voetafdruk of een achteloos in de regenton geworpen voorwerp wijzen tijdelijk op de recente aanwezigheid van het paar. De afdruk vervaagt en de regenton loopt langzaam leeg. De enkele passanten lijken geen tijd te hebben om een blik op de minnaars te gunnen. De voorbij wandelende zuster kijkt constant in de kinderwagen, de engelachtige jongeman is aan het dagdromen en de ruiter jaagt zijn paard veel te hard over de weg om zich druk te maken over anonieme passanten, zolang hij ze maar in zijn haast niet overrijdt. De voorbijgangers hebben geen weet van de amoureuze relatie tussen de vrouw en de man. De aantrekkingskracht tussen de twee is lichamelijk van aard. Van een onvoorwaardelijke liefde is geen sprake. Ze hebben te verschillende karakters voor het aangaan van een langdurige relatie, en ze weten het. Het interieur van hun woningen zegt genoeg - zij houdt van modern, hij is klassiek ingesteld. Haar moderne kunst aan de muur contrasteert met zijn gebeeldhouwde torso's.

In de laatste, beroemde scènes van L'Eclisse rijdt de wandelwagen en jaagt de haastige ruiter opnieuw voorbij, maar ditmaal zonder de aanwezigheid van Vittoria en Piero. Hun korte relatie zou net zo goed nooit hebben plaatsgevonden. Het verhaal van de twee is al vergeten voordat de film goed en wel voorbij is. Wat overblijft is dat zwijgende decor. De straat is zonder de twee hoofdpersonages verworden tot een van ontelbare plekken zonder verhaal in het heelal. De geschiedenis van het universum is een aaneenschakeling van onopgetekende natuurfenomenen. De moderne buitenwijk van Rome lijkt in de afsluitende momenten van L'Eclisse op een verlaten planeet waar geen levend wezen op te traceren is. Alsof een atoombom is gevallen (dezelfde bom waar een passant in de krant over leest en de bom die lijkt op het paddestoelvormige restaurant) en enkel bouwwerken zijn overgebleven. De observator is dood. Enkel de gebouwen staan nog overeind. Als filmmaker sterft, vervlieden zijn verhalen. Een leven verduistert. Het decor laat geen traan.

L'Eclisse is uitgegeven door o.a. Criterion (Regio 0). Deze zomer verscheen een kale uitgave op het Britse Optimum Home Entertainment.