Vido's LogZine

Soul Assassin is na twee vruchteloze weken eindelijk afgevoerd om plaats te maken voor andere pulp. Twee andere Nederlandse films hebben ondertussen hun première gehad. Een groter contrast tussen beiden is in de Nederlandse cinema niet denkbaar. Down is een Engelstalige remake van De Lift vol special effects, Nynke is een Friestalig kostuumstuk over een vrouw met schrijversambities. De overeenkomst tussen de beide titels? Ze zijn zeker niet de redding van de noodlijdende Nederlandse film.

Down is eigenlijk helemaal geen Nederlandse film. Hij is zo Amerikaans als de pest. Beter gezegd: is zo Amerikaans als Dick Maas vindt dat een Amerikaanse film moet zijn. Het gevolg is dat de acteurs met grote regelmaat de woorden fuck en ass (en varianten daarop) in de mond nemen. De actie vindt plaats in The Big Apple en de weinige Nederlanders in beeld zijn slechts figurant (zoals Peer Mancini in een opengevallen kamerjas in de openingsscène).

Als je De Lift gezien hebt weet je precies wat er in Down gaat gebeuren: blinde man valt in schacht, man wordt onthoofd, meisje met pop wordt bijna slachtoffer, en ook het einde zal je bekend gaan voorkomen. De onzin wordt dit keer met veel meer knallen en speciale effecten opgediend. Echt spannend wordt het daarom nooit, zeker als er dingen gebeuren die tegen de interne logica van de film in gaan. Wat te denken van die twee jongens die al scatend de garage van de fictieve Millenium Building binnendringen. Een van de twee valt vlak voor de liftdeuren, wordt door een goddelijk licht naar binnengezogen, binnen 2 seconden naar de bovenste verdieping getransporteerd en vervolgens uitspuwt tot over de reling. Erg spectaculair allemaal, maar het slaat helemaal nergens op.

Als je niet van op hol geslagen fantasie houdt is de geschiedschrijving van Nynke een optie. Eigenlijk was deze film al minstens een maand voor de première reddeloos verloren. Heb je de trailer in de bioscoop gezien? Ook zo zitten gniffelen toen halverwege de redelijk veelbelovende beelden opeens de stem van Kees Prins op de geluidsband was te horen? Nou, ik wel en de mensen achter mij in de zaal ook. Bij Kees Prins denken we aan de humor van Jiskefet of aan Heinz Tomato Ketchup en niet aan Nederlands drama. In de trailer op televisie was Prins wijselijk vervangen door een anonieme vrouwenstem, maar het leed was al geleden. De reclame-afdeling heeft gefaald.

De film zelf is een prentenboek met voice-over. De kostuums zien er mooi uit, de art direction oogt authentiek, de muziek is functioneel bescheiden. We zien binnen tien minuten hoe Nynke van Hichtum de dichter en aankomend socialistenleider Pieter Jelles Troelstra (gespeeld Jeroen Willems) ontmoet en met hem een gezinnetje sticht. Nynke wil echter meer dan echtgenote zijn, maar haar ambities worden gesmoord door het nog niet zo liberale begin van de vorige eeuw. De schrijfster raakt in psychische nood en de psychiater stelt hysterie als diagnose. De relatie met Troelstra, die vanwege zijn politieke loopbaan regelmatig van huis is, staat onder grote druk.

Het interessante, maar voor een film weinig boeiende gegeven wordt recht-toe-recht-aan gefilm. Verwacht geen bijzondere camerabewegingen of verhalende effecten in de fotografie. Alle gaten in het scenario, met name als er langere perioden worden overgeslagen in het verhaal, worden opgevuld door de babbelende vertelster Nelleke Noordervliet. Voice-overs zijn meestal dodelijk voor een film. Kijk maar eens naar misbaksels als Twee Vorstinnen & Een Vorst of Antonia. Die laatste film bewijst helaas dat je met de voice-over als vorm wel een Oscar kunt winnen.

Het lijkt alsof er in Nederland niet filmisch mag worden verteld. Er moet een verhaal vastgelegd worden en het schijnt voldoende te zijn als de camera aanwezig is en meedraait. Dat je bijvoorbeeld met een kader kunt spelen en daarmee kunt vertellen zonder dat er woorden aan te pas komen leren ze blijkbaar niet op de filmacademie. Het grootste nadeel van de voice-over? De afstand die het schept tussen de hoofdpersoon en het filmpubliek. Je zou denken dat het tegenoverstelde gebeurt, we zitten immers in het hoofd van de hoofdpersoon. De verteller maakt echter van de mensen op het doek niet veel meer dan poppen die bewegen op de aanwijzingen van de vertelstem.

Het toneelmatig acteren van de meeste acteurs stoort. Troelstra is teveel het typetje van de bevlogen politicus die zijn gezin vergeet. De korte bijrollen worden op een televisie-manier gespeeld, de snorren en baarden zien er niet bepaald uit alsof ze uit de huid groeien. De enige die in de film de moeite waard is, is Monic Hendrickx in de titelrol. Zij weet de innerlijke strijd van Nynke zonder overdrijvingen en onnodige omhaal zo te treffen dat, zeker in het laatste kwartier van de film, de emotie voelbaar wordt. Het is jammer genoeg te weinig om de (overigens veel te lange) film te laten slagen.

homepages: Down en Nynke.

tekst: Vido Liber - woensdag 12 september 2001