Vido's FilmZine

Brute Force (Jules Dassin, 1947) dvd
Brute Force kwam een jaar eerder uit dan The Naked City (zie gisteren), maar gaat verder waar dat verhaal eindigde: in de gevangenis. De in Brute Force debuterende Howard Duff was in The Naked City voor het laatst te zien achter tralies. Hij speelt in zijn filmdebuut een andere rol, die van Soldier, een soldaat opgepakt voor een moord gepleegd door zijn Italiaanse vriendin. De hoofdrol is weggelegd voor Burt Lancaster in de rol van Joe Collins. De regen komt 's avonds met bakken uit de lucht als Joe de film binnen wandelt, geflankeerd door twee bewakers, waaronder de sadistische Munsey (Hume Cronyn, o.a. bekend van de Hitchcockfilms Shadow Of A Doubt en Lifeboat). Op het moment dat Joe uit de isoleercel komt, rijdt de kist voorbij met het lijk van een oude gevangene die is omgekomen vanwege het zware werk dat Munsey hem heeft laten doen. Joe is uit op wraak en beraamt samen met zijn vijf celgenoten een uitbraak, aan de ene kant om terug te kunnen keren bij zijn invalide vriendin en aan de andere kant om de reputatie van de op meer macht beluste Munsey flink te beschadigen.

Vrouwen spelen een inspirerende rol voor de zes gevangenen in cel R17. In de meeste gevallen zijn zij de enige reden voor de mannen te overleven en mee te doen met het plan van Joe. We zien van elk in een flashback wat de relatie met hun vrouw of vriendin was en waarom ze uiteindelijk in het gevang terecht zijn gekomen. Een van die flashbacks wijkt duidelijk af, wat in het verhaal niet zonder gevolgen blijft. Aan de kast hangt het portret van een anonieme vrouw met gesloten ogen als personificatie van alle vrouwen in hun leven. De mannen zijn vrijwel nooit de onschuld zelve, maar de kans is klein dat ze als beter mens de gevangenis verlaten. The Naked City portretteerde het politieapparaat als een betrouwbaar instituut. Het strenge gevangenisregime in Brute Force wordt daarentegen afgebeeld als ongeveer net zo erg als de krijgsgevangenkampen van de nazi's. De wrede Munsey draait zelfs zware Duitse klassieke muziek om in de stemming te komen voor een hardhandige ondervraging. De analogie is ook voor ongetrainde ogen makkelijk te ontwaren. Je bent geneigd de film eerder te vergelijken met La Grande Illusion of de tv-serie Colditz dan met Escape From Alcatraz. De informatie in het boekje bij de dvd-uitgave van Criterion is nodig om te ontdekken dat het gevangenisregime ook een metafoor is voor het kapitalistische bolwerk en dat de opstand van de gevangenen gelijk staat aan de opstand van het proletariaat. Er zit een revolutionair tintje aan het verhaal. De bestorming van de bewakerstoren in de enerverende climax heeft een zelfde grandeur als de bestorming van de Bastille. Geen wonder dat regisseur Jules Dassin (Middletown, Connecticut, 1911) op de zwarte lijst van senator McCarthy terecht kwam. Te zien aan een interview uit 2004 op het schijfje van The Naked City kan bejaarde Dassin nu wel weer lachend terugkijken op zijn verbanning indertijd.

Brute City is een uitstekende dvd-uitgave met, naast een uitgebreid boekje, een interview met Paul Mason over de rol van de gevangenis in films en commentaar bij de film van noir-kenners Alain Siver en James Ursini.