Vido's FilmZine

The Atomic Submarine (Spencer Gordon Bennet, 1959) dvd
Een week nadat de eerste atoomonderzeeër op de Noordpool arriveerde gingen de makers van The Atomic Submarine de studio in Hollywood in om binnen acht dagen en met een beperkt budget een film te schieten over een atoomonderzeeër op de Noordpool. De producers beschikten over een filmblik met archiefmateriaal en gekochte fragmenten uit andere, duurdere speelfilms zoals Destination Tokyo, vol duikboten, sneeuw, ijsvlakten en afbrokkelende ijsschotsen. Op locatie filmen was niet meer nodig. Rondom de bestaande beelden verbouwden de makers snel een scenario over op raadselachtige wijze in het poolgebied verdwijnende atoomonderzeeërs. De op atoomenergie varende duikboot Tigershark gaat op onderzoek uit en ontdekt een kwaadaardig buitenaards ruimteschip dat zich schuil houdt onder het poolijs.

The Atomic Submarine is zeker geen meesterwerk, maar wel een mooi en, gezien de omstandigheden, degelijk voorbeeld van goedkope exploitation uit de jaren vijftig. De cast en crew rondom de van oorsprong Britse producer Alex Gordon bestaat voor een groot gedeelte uit oudgedienden en vertrouwelingen waarvan sommigen al actief sinds de zwijgende film. Cameraman Gilbert Warrenton filmde sinds 1916 de grote filmsterren. De oude Hongaarse acteur Victor Varconi speelt zijn laatste bijrol als wetenschapper Clifford Kent, sprekend met een wel heel erg last verstaanbaar zwaar accent. B-filmveteraan Tom Conway (uit de stal van producer Val Lewton) is als sir Ian Hunt samen met Varconi goed voor uitgebreide technische uitleg en speculaties over de aard van het buitenaardse gevaar. Als de studio een acteur toch echt te oud vond om marinepersoneel te spelen, bedacht producer Alex Gordon wel een bijrol (bijvoorbeeld voor voormalige cowboyster Bob Steele) of desnoods een figurantenrolletje. De helden van de film zijn een stuk jonger, zoals de dappere en doortastende commandant Holloway (Arthur Franz) geholpen door groentje dr. Carl Neilson (Brett Halsey), de uitvinder van de handige capsule Lungfish waarmee enkele mariniers een risicovol bezoek aan het ruimteschip brengen. De blonde actrice Joi Lansing, een toenmalige vriendinnetje van Frank Sinatra, is heel even in een overbodige openingsscène te zien.

B-films zijn vaak meer interessant vanwege het tijdsbeeld dan vanwege kwaliteiten van cinematografische aard. Het uiterlijk van de onderzeeër heeft te lijden onder het lage budget. Het plafond is veel te hoog zodat het interieur geen seconde geloofwaardige of ook maar een beetje claustrofobisch aandoet. Het miniatuurtje van de onderzeeër is een plastic speelgoedbootje dat aan een touwtje door een teiltje tussen uitvergrote sponsen wordt getrokken. Tijdens een directe confrontatie met het grote, heerlijk goedkoop ogende, afzichtelijke monster (in werkelijkheid niet groter dan een poppenkastpop) blijkt weer eens dat de aarde de enige plek in het heelal is waar buitenaardse wezens hun heil vinden, uiteraard ten koste van de oorspronkelijke bewoners. Terwijl de goedkope effecten in de slotscènes op tilt slaan, kunnen de acteurs weinig meer doen dan bezorgd toekijken, hopend op een goede afloop. The Atomic Submarine deed het redelijk in de Amerikaanse bioscopen, maar James Cameron had in 1989 toch beduidend meer succes met het wat betreft verhaal vergelijkbare The Abyss. De B-film maakt deel uit van de vier films tellende box Monsters and Madmen, onlangs uitgebracht door het label Criterion. De vele extra's op deze box geven een mooi inzicht in de machinaties en werkwijzen in de exploitation-industrie.

Atoomonderzeeërs in de actualiteit: Explosion under Arctic ice cap (21 maart).