RECLAME
Onderstaande column heb ik uitgesproken voor Radio Rijnmond in het kader van de Dag van de Reclame.
Sinds begin jaren tachtig de hebzucht opnieuw heilig is verklaard
en veel geld verdienen weer lekker is, heeft de reclame aan status gewonnen.
Met enige regelmaat mogen reclamemakers in de media serieus vertellen over
hun werk alsof het een achtenswaardig beroep is en komt het zelfs op feestjes
voor dat mensen praten over televisiereclamespotjes alsof het diepzinnige
films zijn.
Het verschil tussen reclame en propaganda is dat propaganda altijd
een ideologisch tintje heeft. Reclame is daarentegen louter op gewin gericht.
Daarom is de leus 'Dombo wast witter dan wit' reclame en de kreet 'Een
beter milieu begint bij jezelf' propaganda. Nou heeft het woord propaganda
sinds Goebbels en films als de eeuwige jood een nare smaak. Propaganda
was het wapen van de nazi's. Niemand haalt het dan ook in zijn hoofd propaganda
nog langer te verheerlijken. Het woord wordt zelfs niet meer gebruikt.
Tegenwoordig wordt de voorkeur gegeven aan de veel neutralere term 'publiciteit'.
Dat kan immers van alles zijn.
Maar net als propaganda bedient reclame zich van manipulatie. Het
doel is de mensen zo te beinvloeden dat ze doen wat de reclamemaker wil.
Of liever gezegd wat de opdrachtgever wil. Want de reclamemaker heeft zelf
niet zo veel te willen. De reclamemaker verhuurt zijn creativiteit en gedachtengoed
immers net zo gemakkelijk als een prostituee haar lichaam.
De laatste tijd valt op dat de reclamemaker zich ook van ideologie
bedient als dat hem zo uitkomt. En dan natuurlijk vooral op milieugebied.
Want een debiele kreet als 'witter dan wit' is niet meer genoeg om de consument
naar een pak wasmiddelen te doen grijpen. Dus zegt de reclamemaker dat
het goed is voor het milieu. En natuurlijk liegt hij dan want wasmiddelen
zijn helemaal niet goed voor het milieu. Maar een reclamemaker mag nou
eenmaal liegen. Sterker nog: daar wordt hij voor betaald. Hij verkrijgt
er zoals gezegd zelfs maatschappelijke status mee.
Voor mij staat de reclamemaker echter gelijk aan iemand van het
allooi van Goebbels of in ieder geval een NSB-er. Dat klinkt grof en dat
is het ook maar ik zal het even toelichten.
De grootste bedreiging voor het voortbestaan van de mensheid is
niet meer een kenroorlog maar de ondergang van het milieu. Of het nog twintig,
vijftig of honderd jaar duurt moeten we maar afwachten maar de tijd is
niet ver meer dat we naar lucht happen, wegduiken voor de zonnestralen
en omkomen in ons eigen vuil. Ieder weldenkend mens maakt zich daar zorgen
over.
Zo niet de reclamemakers. Deze gewetenloze huichelaars gaan rustig
door met het propageren van de overmatige consumptie die regelrecht naar
de ondergang leidt. In die zin zijn het geestelijke vervuilers, waarbij
vergeleken milieuvernietigers als Zegwaard en Kemp kleine knoeiers zijn.
Zoals de grootste vijand vijftig jaar geleden de nazi was en de
NSB zijn vazal, zo is dat nu de milieuvervuiler met als handlanger de reclameman.
Kortom, de reclamemaker is de nieuwe NSB-er.
Nee, ik ben nog niet klaar met spuwen van mijn gal over dit onderwerp.
Want het gaat natuurlijk niet alleen om het milieu. Het gaat ook om de
agressie. Over de hufters die in paginagrote advertenties nog steeds kwijlen
over sportief rijgedrag terwijl in geen enkele sport zoveel doden vallen
als de autosport. En dan komen er op het racecircuit nog geeneens voetgangers
en fietsers voor.
Of zo'n advertentie voor een automerk waarvan ik de naam alweer
verdrongen heb dat propaganda maakt voor centrale durvergrendeling omdat
je dan beschermd bent tegen mensen die zich kwaad maken over je rijgedrag.
Of de lui die de geest van kinderen vergiftigen en hun fantasie
doden met hun reclames voor ninja turtles, he man en ander televisietuig.
En wat te denken van de randdebielen die rimpels in je huid maken
tot iets waar je je voor moet schamen. Wellicht omdat ze rimpels associeren
met nadenken en dat iets is waar ze juist zelf zo bang voor zijn.
Of de ploerten die het in opdracht van de KLM hun hoofd halen de
schoonheid van een neerstrijkende zwaan te asscoieren met een milieuverziekend,
natuurvernietigende Boeing 747.
En zo kan ik nog wel even doorgaan. Noemde ik reclamemakers de nieuwe
NSB-ers? Dan komen ze er nog mild vanaf. De tijd is hopelijk niet meer
ver dat ze voor tribunalen moeten verschijnen vanwege hun misdaden tegen
de mensheid.
Vandaag is het dus de dag van de reclame op Radio Rijnmond. Ik wens
u veel sterkte.
Francisco van Jole
NB: Deze tekst is eigendom van Francisco van Jole. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.