HOMO LUDENS: PONG

 Pong is bijna een kwart eeuw oud. In 1972 werd het ontworpen door Nolan Kay Bushnell, die in de jaren zestig als student in de Amerikaanse staat Utah reeds gegrepen werd door de amusementsmogelijkheden van computers. Samen met een vriend en een startkapitaal van 1500 dollar richtte hij het bedrijfje Atari op. De microprocessor was nog maar net uitgevonden en monitoren waren nauwelijks verkrijgbaar dus kochten ze goedkope televisie op waarvan ze de behuizing en onnodige onderdelen afsloopten. Wat overbleef verwerkten ze als beeldscherm in apparaten die geschikt waren om in cafetaria's geëxploiteerd worden.
 Het verhaal wil dat Bushnell verschillende types spel uitprobeerde maar voortdurend kampte met technische onvolkomenheden en een gebrek aan belangstelling van de consument. Op een dag werd hij gebeld door een cafetariaeigenaar die meldde dat de kort daarvoor geplaatste machine niet meer functioneerde. Getergd begaf Bushnell zich op pad denkend dat er weer een technische storing was opgetreden maar eenmaal aangekomen constateerde hij dat het niet om een gebrek ging maar dat het apparaat propvol muntstukken zat. Er was in korte tijd veel meer op gespeeld dan hij verwachtte. Bushnell realiseerde zich dat hij een goudmijn had aangeboord.
 Die goudmijn heette Pong, het meest simpele computerspel dat ooit bedacht is maar niettemin aan alle criteria voldoet voor succes. Het heeft een band met de werkelijkheid zodat de bedoeling snel begrepen wordt en er kunnen meerdere spelers tegen elkaar spelen, de zogeheten multi-player optie. Op een zwart scherm was niet meer te zien dan een wit stipje dat over het scherm heen bewoog en twee balkjes die langs de linker- en rechter zijde op en neer gestuurd konden worden. Het stipje was de bal, de balkjes de rackets en zo konden twee spelers met elkaar op het scherm tennissen.
 Pong is het eerste computerspel dat ik zelf ooit speelde ergens halverwege de jaren zeventig op vijftien- of zestienjarige leeftijd in de plaatselijke snackbar. Het spel is me altijd blijven achtervolgen. Toen ik in de jaren tachtig een mijn eerste volwassen computers aanschafte, een Atari ST, was het eerste spelletje dat ik handen kreeg Pong.
 Pong maakte van Atari een computerimperium - dat overigens eind jaren tachtig ineenstortte maar dat is een ander verhaal. In het boek The Magic of Interactive Entertainment wordt die groei beschreven. Iedere Pong-machine genereerde tien keer zoveel inkomsten als een gemiddelde flipperkast. Bushnell probeerde samen te werken met grote amusementsbedrijven maar die waren niet geïnteresseerd. Met een bescheiden lening zette hij een produktielijn op in een verlaten rolschaatsenfabriek.
 In hoog tempo werden laag betaalde technici aangetrokken om aan de vraag te voldoen. Een van hen - de veertigste om precies te zijn - was Steve Jobs, een drop out die zijn schoolopleiding vroegtijdig de rug had toegekeerd. Bij Jobs voegde zich al snel zijn vriend Steve Wozniak. Kort daarop begon dit duo naast hun werkzaamheden voor Atari en soms met van het bedrijf `geleende` spullen, een eigen project. In een garage ontwikkelden ze in 1975 een nieuwe computer die geschikt zou zijn om spelletje mee te spelen. Het werd de Apple, genoemd naar hun favoriete voedsel (de latere naam Macintosh is een appelsoort die hun voorkeur had). Het bedrijf van Bushnell werd op zijn beurt overigens later groot met een imitatie van de Macintosh: de Atari ST.
 Bill Gates, een Harvard drop out, richtte in datzelfde jaar het bedrijf Microsoft op. Hij ontwierp MS-Dos en keek later het besturingssysteem af van Apple en noemde dat Windows. In augustus van dit jaar bracht Gates Windows 95 op de markt, een absolute kloon van de Macintosh en voorbestemd om de wereldstandaard voor de personal computer te worden. Vorige week woensdag werd Super Pong geboren en via Internet gratis wereldwijd verspreid. Het is Pong voor Windows 95 en moet de technische mogelijkheden van het nieuwe besturingssysteem aantonen. Het spel is nog steeds even eenvoudig - en verslavend - maar opgekalefaterd met allerlei franje als bijvoorbeeld muziekjes. Pong wordt als een van de eerste spelletjes voor Windows 95 op de markt gebracht door het kleine onbekende bedrijf Action Software. Enthousiaste gebruikers kunnen het spel laten registreren voor zes dollar waarmee Super Pong tot een van de goedkoopste spelletjes behoort.
 In al zijn eenvoud omvat Pong de hele geschiedenis van de personal computer. Zonder Pong zou er wellicht nooit een dergelijk apparaat ontstaan zijn. Zonder Pong was er wellicht ook geen Windows 95. Het is dan ook geen spel maar een monument.

Francisco van Jole

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.