HOMO LUDENS: WHO SHOT JOHNNY ROCK?

 `Om het dorp te bevrijden, moesten we het vernietigen.` De merkwaardige logica achter deze uitspraak van een Amerikaanse militair ten tijde van de oorlog in Vietnam, is in zo`n beetje elk computerspel verwerkt. Het kwade kan alleen bestreden worden door zelf kwaad te doen. In het spel Who Shot Johnny Rock? bijvoorbeeld moet de speler de moordenaar van een zanger zien te vinden. Tijdens het speurwerk in naam van de rechtvaardigheid is het onontkoombaar dat de speler enkele tientallen anderen moet vermoorden. De titel suggereert een mysterie, wellicht zelfs een intellectuele uitdaging, maar in het spel zelf wordt geen enkel beroep gedaan op het denkvermogen. De setting is een Amerikaans stadje in de jaren dertig dat kennelijk in de greep is van het gangsterdom. `Doden of gedood worden - daar draait het om in deze stad`, meldt de gebruiksaanwijzing. En meer is het ook niet.
 De speler bevindt zich in de rol van privé-detective die wordt ingehuurd door de vriendin van het slachtoffer. Zo`n dame waarvan je weet dat ze ellende betekent. Terwijl ze haar inleidend verhaal doet duiken er reeds aan alle kanten gangsters op die afgeschoten dienen te worden. Een als telegrambesteller vermomde huurmoordenaar stort dood naast haar neer - als de speler tenminste snel genoeg reageert - zonder dat ze een krimp geeft.
 De makers hebben getracht het spel de sfeer van de film noir mee te geven. Zo klinkt er af en toe een monoloog die de gedachten van de speler weergeeft. Deze inconsequentie toont weer eens hoe halfslachtig spelletjesmakers te werk gaan. Enerzijds wordt het spel in de eerste persoon enkelvoud gespeeld en ben ik dus zelf de hoofdpersoon maar anderzijds laten de makers een soort schaduwacteur optreden die een beetje mijn gedachten gaat lopen bepalen, als ze dat beter uitkomt. Het is als een roman waarbij de hoofdfiguur voortdurend zwalkt tussen de ik- en de hij-vorm. Na een korte uitleg gaat de privé-detective op pad. Dat wil zeggen dat er uit het menu een keuze gemaakt wordt. Er kan een `bezoek` gebracht worden aan de een cafe-billiard, een casino, een magazijn en een garage, waar de verdachten zich ophouden. Op zo`n plek aangekomen voltrekt zich steeds hetzelfde scenario. Eerst duiken uit wat hoeken en gaten gangster op die neergemaaid dienen te worden. Vervolgens wordt de ruimte betreden waarna de speler te horen krijgt dat hij niet welkom is en er wederom een aanslag op zijn leven, door handlangers van de verdachte, moet worden afgeslagen. Als dat lukt geeft een trillende verdachte vervolgens een aanwijzing.
 Na vier aanwijzingen verzameld te hebben, wordt de villa van Johnny Rock bezocht alwaar onthuld wordt wie de dader is. Deze moet vervolgens ingerekend worden maar daar gaat weer een hoop en over en weer geschiet aan vooraf.
 Het spel is oorspronkelijk ontworpen voor speelhallen en maakt gebruik van videobeelden met acteurs. Op zich is dat aardig uitgevoerd en het spel oogt daarmee in ieder geval aanzienlijk beter dan de meeste andere spelletjes die van vlakverdeling aan elkaar hangen. Wat het spel door die beelden aan realisme wint, wordt echter weer teniet gedaan door de beperkingen van een dergelijke aanpak. Videobeelden vereisen een scenario. Oftewel: de gebeurtenissen liggen van tevoren vast. Weliswaar is er variatie aangebracht door gangsters op verschillende plekken te laten opduiken en wisselt de dader als het spel opnieuw gespeeld wordt maar dat zijn louter lapmiddelen. Wie het spel een keer uitgespeeld heeft - en dat gaat verrassend eenvoudig - zal niet snel geneigd zijn zich opnieuw in dit zogenaamde avontuur te storten.
 Het positieve van het spel is dat er ambiguďteit is toegevoegd. De meeste computerspelletjes vereisen dat de speler schiet op alles wat beweegt. Bij Johnny Rock duiken er echter ook onschuldigen in beeld op. En het is niet de bedoeling dat die omgelegd worden. Ook vereist het spel dat de slechteriken pas neergeschoten worden als ze eerst zelf hun wapen tonen. Die factor zorgt nog enigszins voor spanning maar ook hier is het scenario naar drie voorvallen wel bekend.
 Met de verhuizing van speelhal naar huiskamer - er is zowel een cd-rom als cd-i versie verkrijgbaar - heeft het spel zijn belangrijkste aantrekkingskracht verloren. De spanning van de oorspronkelijke speelhalversie van Who Shot Johnny Rock is immers dat er iets op het spel staat, namelijk het geld van de speler. Wie voor iedere poging om het spel tot een einde te brengen moet betalen, voelt wellicht zijn adrenaline rijzen. Bij de thuisvariant, valt deze stimulans ten ene male weg en blijft er nauwelijks een drijfveer over. Het is alsof je naar de trekking van de Staatsloterij zit te kijken met zelfgemaakte loten.
 Johnny Rock had de transformatie nog kunnen overleven als er een competitie-element ingebouwd was. Maar dat vonden de makers kennelijk niet de moeite waard. De enige opponent in het spel ben je daarmee zelf. Er zijn aangenamere tegenstanders te bedenken.

Francisco van Jole

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.