de Volkskrant, 20 mei 1995
HOMO LUDENS: THE DREAM MACHINE
'In de toekomst zullen dromen werkelijkheid zijn. En de werkelijkheid
zal geschiedenis zijn.' De belofte op de verpakking van The Dream Machine
is zo triviaal filosofisch dat de lezer er in gedachten automatisch een
lage, doordringende, stem bij hoort. Zo eentje die in de bioscoop in zwaar
aangezet Amerikaans de film aankondigt die `binnenkort in dit theater`
wordt verwacht. Bovendien is de tekst pijnlijk omdat The Dream Machine
over sex gaat. Geen sex dus meer in de toekomst? De copywriters hebben
ongetwijfeld niet door gehad dat hun belofte meer slaat op een nachtmerrie
dan een opwindende toekomstdroom.
Sex en computers hebben sinds enige tijd een merkwaardig monsterverbond
gesloten. Wie immers aan sex denkt bij het aanschouwen van een computer
is rijp voor de psychiater. Een gierkar heeft nog meer sex-appeal. Niettemin
duikt de combinatie voortdurend op. Op Internet verscheen deze week zelfs
een essay waarin werd voorspeld dat `de man met computer` hèt sexsymbool
van de jaren negentig zal worden. The Dream Machine belooft `virtuele sex`.
Dat klinkt spannend maar is in feite niet meer dan een verhullende omschrijving
voor het niet hebben van sex. Niettemin is het een zeer populair begrip.
Niemand zal waarde hechten aan `virtuele ijsjes` of `virtuele vakanties`
maar zo gauw het om sex gaat valt het bezwaar dat `virtueel` alleen maar
een mooi woord is voor `niet bestaand` kennelijk weg. Misschien omdat `virtuele
sex` nog altijd beter is dan helemaal niks.
Er wordt nog meer beloofd: `Verleidelijke escort dames zullen
de gebruiker begeleiden door een virtuele fantasiewereld. The Dream Machine
past zichzelf realistisch aan om je sexuele verlangens te vervullen.` Die
aanpassing aan verlangens blijkt in de praktijk alleen maar op te gaan
voor de klassieke mannelijke hetero-sexuele cliché-fantasieën. The Dream
Machine bevat namelijk de standaardformules die voor iedere hetero-pornofilm
worden gebruikt: m-v, m-v-m, v-v-m, v-v en v-m5. Het ligt dan ook voor
de hand om te concluderen dat deze droommachine niet veel meer is dan een
aantal losgeknipte scènes uit bestaande pornofilms die in gelikte software
verpakt zijn. De speler moet zich een weg vinden door een doolhof en achter
elke deur schuilt een scene. Na het aanschouwen daarvan verschijnt een
van de twee escort-dames in beeld die vraagt hoe het met de opwinding is
gesteld. De speler mag vervolgens uit een aantal antwoorden kiezen waarna
de dame in kwestie de keuze becommentarieert en de zoektocht naar de volgende
scene verder gaat. De twee dames vervullen ook nog een actieve rol in het
spel. Ze voeren een act op, solo of samen, waarvan het karakter afhankelijk
is van de mate waarin de antwoorden van de speler voldoen aan het verwachtingspatroon
van de makers.
Zoals bij alle porno heeft het scenario letterlijk en figuurlijk
niet veel om het lijf maar voor wat betreft stompzinnigheid steekt The
Dream Machine niet slecht af bij ander computeramusement. De software is
goed verzorgd en de kwaliteit van de scènes bevredigend. Toch bevat het
spelletje een aantal ingrediënten die fascineren. Zoals de vraag waarom
het aantrekkelijk is om pornofilms op een computer te bekijken. Pornofilms
zijn immers bedoeld om opwinding te creëren. Wat heeft een mens die op
een bureaustoel achter zijn computer zit daar aan? Dat kan tot niets anders
dan frustratie leiden.
Het slimme van The Dream Machine is dat het spel die frustratie
juist cultiveert. Het hele spel is gebaseerd op het verboden karakter van
het kijken naar pornografisch materiaal. De ware spanning zit niet in de
opgeklopte virtuele omgeving maar in de werkelijke situatie waar het spel
in gespeeld wordt. Een voorbeeld daarvan is de zogenaamde boss-key, oftewel
chef-knop, die ingedrukt kan worden op het moment dat de speler betrapt
dreigt te worden door zijn chef. Door het aanklikken van de knop wordt
het spel gepauzeerd en verandert het scherm tijdelijk in een soort standaard
werkscherm. Deze boss-key is niet bedacht door de makers en komt ook in
andere spelletjes voor maar prikkelt wel de fantasie. Wie het lef heeft
om dit spel in een dergelijke situatie te spelen, speelt vermoedelijk met
meer dan alleen maar een computer. Hoewel het natuurlijk ook anders bekeken
kan worden. `Zijn we net zo ver dat posters van blote dames niet meer in
bedrijven aan de muur gehangen mogen worden, krijgen we dit soort dingen,'
verzuchtte een vriendin.
Een ander voorbeeld van de frustratie-cultivatie is dat de kijker
niet vanzelf alles in het spel te zien krijgt. Voor porno mag dat een unicum
genoemd worden. Na het aanklikken van een verkeerde keuze zegt de escortdame
vriendelijk `tot de volgende keer` en is het spel afgelopen. Nooit wordt
duidelijk of de speler nu het hele spel gespeeld heeft of dat er in een
verborgen kamer nog meer materiaal ligt te wachten. Het meest opvallende
van The Dream Machine is echter dat het leukste deel van het spel de zogeheten
ReadMe-file is, het immer saaie standaardbestand waarin de specificaties
vastgelegd zijn. Deze wordt door een van de actrices voorgelezen, wat leidt
tot een hilarische situatie.
Francisco van Jole
NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.