HOMO LUDENS: CRITICAL PATH

 De doos waarin het spel verpakt zit ziet er sexy uit. Op de cover prijkt Eileen Weisinger, een vrouw met een grimmige blik en een stoere baret. Ze is de hoofdrolspeelster in Critical Path, een computerspel op cd-rom. Critical Path begint veelbelovend. Er klinkt aangenaam onrustige rock-muziek uit de boxen en op het scherm verschijnt het haarscherpe beeld van helikopters die in formatie laag over de golven van de zee scheren. Het zou de intro van een actiefilm kunnen zijn. Helaas is het dat ook. Het spel handelt over de belevenissen van Kat, een vrouwelijke commando die zich een weg moet vinden door een macaber gebouw dat is vergeven van de booby-traps en levende griezels. Omdat er voor karakteropbouw of situatieschetsen kennelijk geen tijd is, wordt het verhaal weer eens gesitueerd in een post-apocalyptische omgeving en alsof dat decor nog niet genoeg inspiratie oplevert, wordt de hele mikmak aan wereldproblemen, zoals drugshandel en mensenrechten er aan hun scalp bijgesleept.
 Kat bestuurt een van de heli's uit de intro en wordt neergehaald boven een eiland dat vergeven is van de vijanden. Om te overleven moet ze een helikopter zien te bereiken die op het dak van een fabriek op haar staat te wachten. De weg naar de verlossing is moeilijk en vol gevaren, een critical path. De rol van de speler is die van gids. Niet aan de zijde van Kat maar vanuit een op de vijand bemachtigde controlekamer. Daar is een videoscherm om de bewegingen van Kat te volgen en zijn knopjes waarmee apparaten en explosieven bediend kunnen worden. Dat is net zo vermoeiend als het klinkt. Kat roept met enige regelmaat op hulp en de speler moet zelf zien uit te vinden welke actie in zo'n geval uitgevoerd moet worden. Moet de lift opgehaald worden? En zo ja, met welk knopje dan. Of moet er misschien een bom tot ontploffing gebracht worden? Bijkomend plezier is dat daartoe geheime codes ingetikt moeten worden. Om de speler niet helemaal rijp voor het gekkenhuis te maken is een van de beschikbare attributen het dagboek van de o zo slechte generaal Minh, de kwade genius achter de verdorven zaken op het eiland. Maar omdat geheime codes niet meer geheim zijn als je ze opschrijft zijn het raadsels als `het geval van de duivel' of `het nationale alarmnummer' (van de Verenigde Staten wel te verstaan). Om het nog ingewikkelder te maken heeft Minh een lastig leesbaar handschrift. Het spel is daarmee erger dan de situatie waar Kat zich in bevindt. De eerste de beste televisiequiz heeft betere spelingrediënten.
 Critical Path is niettemin uiterst leerzaam omdat het aantoont dat profetieën over interactieve speelfilms net zo realistisch zijn als het gemiddelde Hollywood-scenario. Het is gewoonweg niet leuk of interessant om als speler (kijker) de loop van het verhaal te beïnvloeden. Een spel is een spel en een verhaal is een verhaal en die twee zijn net zo onverenigbaar als een natuurdocumentaire en klaverjassen. Het ene onderga je, het andere doe je. Een interactieve speelfilm blijkt niet meer dan een vertoning waarbij de kijker wanhopig probeert de juiste afloop te vinden. Als de speler bij Critical Path niet op het juiste moment op de juiste knop drukt is de afloop steeds dezelfde: Kat sterft aan de gevolgen van de miskleun. Maar de speler kan daar niet echt rouwig om zijn want die begint gewoon overnieuw. Kat heeft immers - en dat is het enige leuke grapje van het spel - negen levens. Het resultaat is wel dat je na enige tijd een hekel krijgt aan Kat, terwijl dat volgens de makers juist je maatje zou moeten zijn. De rol van Kat is daarmee eigenlijk bedroevend, net als haar acteerprestaties. In plaats van een held is het een zwak wezen dat kermend, kuchend en gillend niet zonder hulp haar weg weet te vinden. Kortom een karakter waar in de gewone wereld Kim Basinger patent op lijkt te hebben. Daarbij moet aangetekend worden dat de rol van Kat en andere spelers ook een onmogelijke is, vanwege de opzet het spel kunnen ze niet meer uitrichten dan het opdreunen van monologen tegen de speler. Of nou ja, monologen, het is meer een aaneenschakeling van kreten en gemeenplaatsen.
 Critical Path ziet er daarentegen wel heel mooi uit en dat is tegenwoordig al reden om een spel te loven. Alleen moet het dan wel gespeeld worden op een luxueus uitgevoerde computer. Bij een te beperkt systeem duurt het (her)starten van het spel ongeveer net zo lang als irritantste reclames in de bioscoop en wordt de kwaliteit van de beelden gereduceerd tot de rasterkwaliteit van vooroorlogse krantefoto's. Tegenover die traagheid staat de verbazend korte speelduur. Binnen een paar uur is het spel uitgespeeld en daarmee vanaf dat moment waardeloos want alle lol bestaat uit het achterhalen van het happy end. Als film komt Critical Path niet verder dan een B-film van niet krap een half uur (de speelduur als alle handelingen in een keer goed worden uitgevoerd). Waren alle B-films maar zo kort.

Francisco van Jole

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.