Computerspellen worden steeds gedetailleerder, sneller en gewelddadiger. De nieuwe versies stellen de hoogste eisen aan apparatuur. Spelers die nietsvermoedend op een eenvoudige pc een online Quake-arena betreden, zijn dood voordat ze hun tegenstander ook maar ooit gezien hebben.

Wat deed de mens eerder: vechten of neuken? Af te lezen aan de computerspelletjes, het eerste. Vrijwel alle titels die verschijnen, draaien om geweld. Seks speelt een ondergeschikte rol. Waarschijnlijk komt dat omdat de spelletjes vooral een afspiegeling vormen van de Amerikaanse cultuur.

Zeer binnenkort komt Quake 2 uit, een spel waarvan de eerste versie al zo extreem gewelddadig was dat erger vrijwel onmogelijk leek. Niet dus. In de opvolger is veel duidelijker te zien hoe lichaamsdelen van de tegenstander in het rond vliegen. Bovendien zijn er aardige details toegevoegd als bromvliegen die boven de lijken cirkelen. Het bijzondere van Quake 2 is dat het spel met tweehonderd mensen tegelijk via Internet gespeeld kan worden.

Spelen tegen anderen via Internet is inmiddels een must voor elk spel dat nog een kans wil hebben populair te worden. Het aantal mogelijke spelers beperkte zich tot nu toe tot een stuk of tien. De uitbreiding lijkt een verdere groei van de toch al levendige Quake-cultuur met clans, toernooien en wereldwijde competities te stimuleren.

Online spelen neemt de belangrijkste kritiek op computerspelletjes weg: dat ze in eenzaamheid gespeeld worden. Weliswaar is de speler nog steeds alleen, maar het netwerk verbindt hem of haar met anderen. In de praktijk leidt dat tot groepsvorming. Mensen leren elkaar kennen en zoeken elkaar - indien de afstand het toe laat - zelfs op.

Veel rustiger, maar ook onmiskenbaar gewelddadig is Age of Empires van Microsoft. Strategie vormt de basis van het veelgeprezen spel. Het speelt zich af in de oude tijd en de speler moet forten en nederzettingen van de tegenstander veroveren dan wel vernietigen.

In de toekomst speelt het zoveelste Star Wars-derivaat Jedi Knight: Dark Forces II. Korte samenvatting: ontdek nieuwe levensvormen en maak ze af. Ooit zijn spellen bedacht om gezelschap te creëren, het nieuwe plezier bestaat eruit je daar weer zo snel mogelijk van te ontdoen.

Alle nieuwe titels hebben gemeen dat ze niet of nauwelijks meer te spelen zijn op 'verouderde' machines. Vroeger was het computerspelletje een toevoeging aan de serieuze software, tegenwoordig is het een zelfstandige tak die de hoogste eisen stelt aan apparatuur. Alle nieuwe spellen worden ontworpen voor de nieuwste generatie Pentium-computers.

En waar spelplezier wordt pas verkregen door toevoeging van speciale hardware als de Monster 3D-kaart. Deze kaart, die geplaatst wordt tussen de monitor en de gewone grafische kaart, verhoogt de computercapaciteit met sprongen. Omgevingen worden verbazingwekkend gedetailleerder en bewegingen sneller.

Dat laatste biedt grote voordelen bij het spelen met anderen, waar alles draait om snel reageren. Spelers die bijvoorbeeld nietsvermoedend op een eenvoudige pc een online Quake-arena betreden, zijn dood voordat ze hun tegenstander ook maar ooit gezien hebben.

Een ander kenmerk van de nieuwste generatie spelletjes is dat de traditionele verdeling in actie-, strategie of adventure-spel steeds meer komt te vervallen. De verschillende soorten spelen voortdurend leentje buur bij elkaar.

Een uitzondering op de regel dat seks geen rol speelt, is het Japanse UltraVixen. Dit spel, dat voortborduurt op de manga-films waarin meisjes zich te buiten gaan aan uitspattingen, spant absoluut de kroon op het gebied van subversiviteit. Om een idee te geven, de titel van het eerste level heet 'Nazi War Camp'. Hoofdpersoon is Ariel, een virtueel schoolmeisje. Doel van het spel: zodanige martelingen dan wel seksuele handelingen uitvoeren op haar lichaam dat ze in extase raakt.

Eerder dit jaar ontstond er in de media rumoer over het nog immer populaire spel Carmageddon waarbij het plezier bestaat uit het doodrijden van voetgangers. Een dergelijke ethische discussie heeft bij UltraVixen geen zin meer, het spel plaatst zich door het extreme karakter buiten elke discussie. Verbieden wordt lastig want het spel is op te halen via Internet en kent een uniek systeem. Er moet betaald worden voor elk level, dat een paar dagen gespeeld kan worden, daarna blokkeert de software zichzelf.

Het steeds realistischer - en tegelijkertijd absurdistischer - worden van de spelletjes roept vragen op over de invloed die ze hebben op het gedrag van de spelers. De ervaring leert dat die invloed er wel is. Zo is het niet verstandig om na een paar uur op de computer geraced te hebben, achter het stuur van een echte auto te kruipen.

Een ander kenmerkend aspect van alle spelletjes is het genoegen dat aan frustratie wordt beleefd. Het kost veel tijd en oefening om de finesses een spel onder de knie te krijgen. En dan zijn er ook nog altijd mensen die het beter kunnen. Bij UltraVixen blijkt zelfs seks erg moeilijk. Misschien is geweld daarom wel zo'n belangrijk element. Alle frustratie die al doende wordt opgebouwd, kan in het spel zelf ook weer afgereageerd worden.

Francisco van Jole

Uit de Volkskrant van 29 november 1997

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

Home