Zonder het zelf te beseffen heeft de Amerikaanse Scientology-sekte een opmerkelijke prestatie geleverd. Twee partijen die elkaar tot voor kort als aartsvijanden beschouwden, de voormalige computer- en telefoonkrakers van de hackersclub Hack-Tic en de PTT, voerden gisteren voor de Haagse rechtbank gezamenlijk de verdediging in een kort geding dat door Scientology tegen hen was aangespannen. Een dergelijk monsterverbond was tot minder dan een jaar terug ondenkbaar.

 Beide partijen zijn actief als aanbieders van Internet, de ex-hackers onder de naam Xs4all en de PTT als aandeelhouder van Planet Internet. Scientology daagde hen en een dertiental andere Internet-providers voor de rechter om een einde te maken aan de verspreiding van geheim religieus materiaal. De rechtszaak moet de voorlopige afsluiting worden van een al maanden durende elektronische oorlog tussen de sekte en tegenstanders. Als representant voor de circa honderd Nederlanders die het omstreden materiaal via het computernetwerk beschikbaar stellen maken werd de schrijfster Karin Spaink aangeklaagd. Net als andere gebruikers hebben zij toegang tot Internet middels een abonnement bij een provider.
 Volgens de verdediging staat met de rechtszaak de toekomst van Internet in Nederland op het spel, zo maakte mr W. Pors namens de providers duidelijk. Inzet van het kort geding is de openbaar making van een aantal geschriften waar Scientology, een uiterst omstreden groepering die bijna overal waar ze gaat een spoor van rechtszaken achterlaat, het auteursrecht op zegt te bezitten. De teksten zijn zo geheim dat een aantal sekteleden tijdens de zitting vingers in hun oren stopten toen advocaat mr P Bakker Schut er namens de verdediging uit dreigde te gaan citeren. Slechts leden uit de allerhoogste regionen van de sekte mogen, tegen betaling van grote sommen geld, kennis van deze wijsheid nemen. Op verzoek van Scientology-advocaat mr R. Hermans werden de citaten overigens achterwege gelaten.
 In de afgelopen maanden heeft Scientology tevergeefs getracht Internet-providers te bewegen de gewraakte documenten te verwijderen. Advocaat Hermans stelde dat de positie van een provider niet verschilt van die van een archiefbeheerder of bibliotheek, met alle verantwoordelijkheden van dien. De providers menen echter dat het specifieke karakter van het netwerk en de omvang van de informatie controle praktisch onmogelijk maken. Volgens advocaat Pors geldt voor providers daarom het principe waar ook een telefoonmaatschappij zich op kan beroepen: `Wij hebben geen boodschap aan de boodschap.` Alleen de gebruiker zelf kan aansprakelijk gesteld worden voor wat deze via Internet aanbiedt. Volgens Hermans gaat die vergelijking niet op omdat er sprake is van permanente opslag van gegevens en niet van oncontroleerbare doorgifte. De juridische positie van de provider is nog niet bij wet geregeld.
 Een van de redenen waarom de documenten niet verwijderd werden, is dat Scientology in de afgelopen maanden niet wilde of kon aantonen dat ze ook daadwerkelijk het auteursrecht op de gewraakte stukken bezit. Volgens Pors vrezen de providers schade-claims als ze na klachten van derden materiaal van gebruikers verwijderen zonder dat een dergelijke actie met juridisch bewijsmateriaal is onderbouwd. `Nu gaat het om de Scientology-documenten van mevrouw Spaink maar straks eist iemand dat we bijvoorbeeld stoppen met een reclame-campagne voor een bank. Commerciele activiteiten liggen namelijk ook erg gevoelig op Internet.`
 Pas vorige week overlegde Scientology een notarisverklaring waaruit blijkt dat de sekte over de originele documenten beschikt. Spaink heeft daarop de bewuste teksten vervangen door samenvattingen en andere tegenstanders aangeraden hetzelfde te doen. Tijdens de zitting was de bewijsvoering rond het auteursrecht aanleiding voor een merkwaardig tafereel. Hoge officials van Scientology haalden uit een set gepantserde koffers een origineel tevoorschijn dat speciaal uit de Verenigde Staten was overgevlogen en toonden het onzichtbaar voor het massaal aanwezige publiek aan de rechter.
 Niettemin bleef het auteursrecht ook tijdens de zes uur durende zitting omstreden. Volgens de verdediging beschikken niet de Scientology-organisaties die het geding aanspanden, waaronder een Deense uitgever, over de rechten maar is dat in handen van een ander bedrijfsonderdeel. Het auteursrecht zou daarnaast ook vervallen kunnen zijn omdat de stukken in de Verenigde Staten deel uitgemaakt hebben van bewijsvoering in een rechtszaak maar ook die kwestie is nog niet opgehelderd.
 Bakker Schut ging uitvoerig in op de omstreden maatschappelijke positie van Scientology. Hij citeerde onder meer een Duitse minister die de sekte recent een gevaar voor de volksgezondheid heeft genoemd. `Omdat niemand mag weten wat de leer inhoudt, valt er ook weinig tegen te ondernemen. Kennis nemen van de leer is daarom noodzakelijk voor de maatschappelijke discussie. Hierbij gaat de vrijheid van meningsuiting zoals die is vastgelegd in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens dan ook boven het auteursrecht.` De rechter doet over veertien dagen uistpraak.

Francisco van Jole

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

Home