In de Verenigde Staten wordt het net naar hartelust gebruikt voor de opsporing van misdadigers. Wie bijvoorbeeld op bezoek gaat bij het systeem van de FBI krijgt een overzicht van de meest gezochte voortvluchtigen, compleet met foto's en waarschuwingen dat dergelijke figuren levensgevaarlijk zijn. Via het net zijn ook de details op te vragen rond de moord op de 26-jarige Valerie Wilson uit Oxford in de Amerikaanse staat Mississippi. De politie verdenkt haar vriend Greg Giblin vooral omdat kort daarop diens broer, William, letterlijk badend in het bloed werd aangetroffen. De foto van William die onderuit ligt in bad is ook op het net te zien. Net als bij Valerie was het lichaam van William zwaar verminkt. Verder zijn er uitgebreide beschrijvingen van de locaties beschikbaar, biografieën van de slachtoffers, kranteknipsels en onderzoeksrapporten.
 Het onderzoek naar de moorden wordt uitgevoerd door de rechercheurs Armstrong en Anderson die al maanden het publiek via het net op de hoogte houden van hun vorderingen. Bovendien kunnen geïnteresseerden commentaar geven op de zaak. Zo wijst een attente gebruiker er op dat het feit dat Valerie de boodschappen op haar antwoordapparaat niet had afgeluisterd mogelijk betekent dat ze in gezelschap was van iemand bij wie ze zich niet op haar gemak voelde. De detectives noemen dat een `interessante interpretatie van de feiten.` De onderzoeksresultaten worden voortdurend aangevuld. Op de plaats van de eerste moord werd bijvoorbeeld een pakje condooms gevonden. Uit de op te vragen fax van de distributeur blijkt aan welke winkels de bewuste partij is geleverd.
 In werkelijkheid heeft er echter helemaal geen moord plaatsgevonden. De uitgebreide hoeveelheid informatie vormt de net-equivalent van de detectiveroman, het toneelstuk of de politieserie op televisie. De zaak is opgezet door het bedrijf Quest Interactive Media (www.quest.net). Het is een alleraardigste voorbeeld van het creatief gebruik van nieuwe technieken.
 Het verschijnsel nieuwe media wordt vaak omschreven als de combinatie van beeld, geluid en data en in de praktijk zijn de uitvoeringen ervan net zo erg als de definitie doet vermoeden. Makers die verdrinken in de mogelijkheden van de techniek presenteren samenraapsels van oude media en roepen om het hardst dat het nieuw is. Verdrietig makende voorbeelden zijn meestal alleen maar vermoeiend omdat de makers de combinatie voornamelijk te onpas gebruiken en aldus de consument hetzelfde gevoel bezorgen dat je krijgt wanneer je de krant leest terwijl tegelijkertijd televisie en radio snoeihard de aandacht vragen.
 De moordzaak op Valerie en Greg laat daarentegen zien hoe de samengevoegde technieken wel degelijk tot iets nieuws kunnen leiden. Elk onderdeel heeft zijn eigen functie, nergens wordt de gebruiker bedolven onder het gebruikelijke geweld van multimedia. Zo is er filmpje op te vragen waarvan de makers beweren dat het afkomstig zou zijn uit een aflevering van Unsolved Mysteries, de Amerikaanse versie van Opsporing Verzocht. Bovendien tonen de makers aan dat interactiviteit geen kwestie van knopjes drukken is maar een zaak van mensen. Het aardige is immers dat de gebruiker zelf in staat is een bijdrage te leveren.
 Interessant is verder dat de moordzaak bewijst dat de grens tussen fantasie en werkelijkheid met de opkomst van nieuwe media nog schimmiger wordt dan ze al door de oude media was gemaakt. Zo verwijzen de makers in hun werk naar serieuze politiesystemen, alsof ze daar zelf onderdeel van vormen. Door de mogelijkheden van het netwerk doen ze dat in feite ook. Verwijzen betekent op Internet immers verbinding maken.
 Slechts het ontbreken van een exacte datum en tijd waarop de misdrijven plaatsvonden en de curieuze naam van het politiekorps, Yoknapatawpha County, wijzen er onomstotelijk op het dat het om fictie gaat. Het grappige is trouwens dat niemand nog weet hoe je een dergelijke vorm van fictie moet noemen. Maar de term roman werd ook pas bedacht toen de eerste al lang en breed geschreven was.

Francisco van Jole

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

Home