TV-3000


 
  De computer wordt steeds meer televisie en andersom. Met deze metamorfose hopen beide apparaten aantrekkelijker te worden. Echt overbodig is dat niet. De televisie zucht onder het imago van een domme kijkkast waar alleen met reclame geld aan te verdienen is. De computer op zijn beurt is een ingewikkeld en duur apparaat waar nog geen enkel huishouden een nuttige toepassing voor heeft kunnen verzinnen. Door de slimheid van de computer te combineren met de eenvoud van de televisie kunnen kijkers meer plezier beleven en meer geld uitgeven. Die truc wordt interactiviteit genoemd. Niet omdat het plezier van de kijker in een wisselwerking de exploitant verrijkt maar omdat de kijker `actief' is, dat wil zeggen op een knopje drukt, en de televisie daar op reageert.
  In plaats van kanaal naar kanaal te dobberen kan de kijker zelf keuzes maken. Voorbeelden die daarvan genoemd worden zijn bijvoorbeeld de mogelijkheid om tijdens een sportwedstrijd zelf te bepalen via welke camera de prestaties gadegeslagen worden. De kijker wordt dan min of meer zelf regisseur.
  Ook biedt interactieve televisie interessante mogelijkheden voor zoiets als postorderbedrijven. In plaats van het rondsturen van loodzware en geldverslindende catalogi wordt er een televisiekanaal geexploiteerd waarop de fraaie produkten te bewonderen zijn. Op elk gewenst moment en in elke gewenste volgorde. Promotors van het idee voegen daar steevast aan toe `vanuit de luie stoel', want in hun ogen kan een mens alleen in onderuitgezakte positie interactief zijn. De consument stemt dan op bijvoorbeeld het kanaal van Wehkamp af en roept met de afstandsbediening de sector `onderbroeken' op. Als hij een bevallig model ziet is een druk op de knop voldoende om de bestelling te plaatsen. Al naar gelang de genotswaarde van dergelijke kanalen moet er voor het kijken per keer betaald worden. Een 06-lijn voor de televisie dus.
  Dat klinkt misschien allemaal fantastisch, en dat is het ook wel een enigszins, maar het grote probleem is dat het niet mogelijk is. Of, om het nog ingewikkelder te maken, het kan wel maar het is nu in de praktijk niet te realiseren. Technisch kan het maar niet overal. Interactiviteit vereist namelijk een twee-wegcommunicatie net dat met bewegende beelden over weg kan. En dat is er niet. Het telefoonnet kan nog niet op grote schaal uit de voeten met bewegende beelden. Het kabeltv-net wel maar daar zit weer geen twee-weg communicatie op, er kan alleen maar ontvangen en niets verzonden worden. In principe zouden ze het allebei kunnen maar om dat voor elkaar te krijgen, moet er letterlijk een hoop grond verzet worden.
  Niettemin werd er afgelopen zaterdagmiddag in Amsterdam drie uur lang een experiment gehouden met interactieve televisie. Althans een primitieve voorloper daarvan. Kijkers konden met behulp van de telefoon het op het televisiekanaal van de lokale omroep SALTO getoonde beeld besturen of wijzigen. Daartoe hadden enkele soldeerboutkunstenaars onder de vlag van het lokale station TV3000 telefoon-, computer-, en televisieapparatuur aan elkaar gesmeed.
  Door een bepaald nummer te bellen kwamen kijkers in contact met een zogeheten voice mail systeem, oftewel een sprekende computer. Die legde uit welke toetsen op het toestel ingedrukt moesten worden om bijvoorbeeld plaatjes op het scherm te krijgen of muziek te laten horen.
  `De telefoon stond werkelijk roodgloeiend,' meldt Hans Kerkhof, een van de initiatiefnemers, om duidelijk te maken dat de enig beschikbare lijn voortdurend in gesprek was. Telkens kon er namelijk maar een kijker het scherm besturen. De rest van de naar interactiviteit hunkerende televisiekijkers kon dan dan alleen maar de verrichtingen van die enige gelukkige aanschouwen. `In totaal hebben er zo'n veertig tot vijftig mensen contact weten te leggen. Technisch is het ook gelukt om alle apparaten met elkaar te laten samenwerken.'
  `Natuurlijk is het geen echt interactief systeem,' geeft Menno Grootveld van TV3000 toe. `Maar we willen nu eenmaal zo snel mogelijk ervaring op doen met deze methode. Anders gaan televisieboeren als Joop van de Ende straks met de techniek aan de haal en wordt het weer niks. Wij willen laten zien dat je er ook leuke dingen mee kunt doen. Daarom betrekken we er zoveel mogelijk kunstenaars bij, dat zijn de mensen die deze techniek een meerwaarde moeten geven. Bovendien maken we gebruik van een geoon telefoonnummer en geen 06-lijn.'
  Grootveld organiseerde al eerder dergelijke experimenten. Zo kon de kijker die met het systeem contact wist te leggen vorig jaar een selectie maken uit interviews die opgenomen waren tijdens het vormgeverssymposium Doors of Perception. `Wat daarbij opviel is dat het zo ontzettend snel werkt. Je hoeft niets meer te monteren omdat de kijker zelf keuzes maakt. Het enige wat nodig is dat de computer weet waar op de videoband hij een bepaald fragment kan vinden. Dat is heel snel in te stellen. Alleen moet de kijker het geduld hebben te wachten tot de recorder naar de juiste plaats is doorgespoeld. Als we in de toekomst de beelden kunnen opslaan in een computer in plaats van op band is dat probleem verholpen.'
  Grootveld geeft daarmee meteen een van de meest ingrijpende gevolgen aan van interactiviteit. Informatie wordt - om toch maar vooral zo snel mogelijk te kunnen leveren - niet meer door mensen met journalistieke capaciteiten geredigeerd en gefilterd maar ruw aan de kijker gepresenteerd. Ervaringen met elektronische kranten, ook interactief, in de Verenigde Staten geven eenzelfde beeld: ongecontroleerde persberichten belanden in de redactionele kolommen om maar vooral niets te missen. Gevreesd wordt dat die praktijk zal gaan leiden tot een verzwelgende stroom desinformatie.
  Een experiment als in Amsterdam kan vooralsnog alleen op lokaal niveau plaatsvinden met een beperkte groep kijkers. Voor de landelijke omroep is het volgens Kerkhof sowieso niet aantrekkelijk omdat de verwerking van de interactieve keuzes tijd kost en het scherm dan enige tijd zwart blijft. TV3000 droomt inmiddels van uitbreidingen. Bijvoorbeeld door vier verschillende mensen met elkaar muziek te laten maken. Of de camera te gebruiken als een elektronische vervanging van het aloude spionnetje aan het raam. `Op Koninginnedag stellen we een camera op het Rembrandtplein op die door de kijkers bestuurd kan worden, zodat je zelf kunt inzoomen op wat je graag wilt zien.'
 
 

Francisco van Jole


NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

Geraadpleegde bronnen

Home


??