|
de Volkskrant, 15 februari 1994 HET EINDE VAN DE JOURNALIST Het eerste slachtoffer van de informatierevolutie is vermoedelijk de informatie zelf. Of op z'n minst de verzamelaar van de informatie: de journalist. Net als de bankwerker goeddeels is verdrongen door de robot, dreigt de verslaggever weggevaagd te worden door de computer. Vorig jaar is in de Verenigde Staten een experiment gestart met een elektronisch dagblad. De San José Mercury News in Californië biedt sinds mei een aantal elektronische diensten. Niet alleen is het nieuws uit de krant per computer of fax opvraagbaar maar ook persberichten, woordelijke verslagen van persconferenties en notulen van belangrijke openbare vergaderingen. Daarnaast zijn er speciale telefonische diensten. Zo waren er op de geboortedag van ds. Martin Luther King fragmenten van zijn toespraken te horen via een 06- nummer. Het experiment in San José wordt met argusogen door de concurrentie gevolgd. De bewuste krant is eigendom van Knight-Ridder Inc., een van 's lands grootste krantenconcerns. Het is niet de eerste keer dat deze uitgever poogt de elektronische markt te veroveren. Begin jaren tachtig verloor het bedrijf meer dan vijftig miljoen dollar met een soortgelijk elektronisch avontuur. Sceptici grijpen die misser nog altijd aan om te stellen dat het nooit zo'n vaart zal lopen met de informatierevolutie. Of het dit keer wel gaat lukken is evenmin lang niet zeker. Nog geen twee procent van de bijna driehonderdduizend abonnees maakt gebruik van de elektronische mogelijkheden. Maar de krant is er vast van overtuigd dat het aantal zal groeien. Al is het alleen maar omdat in het verschijningsgebied van de krant zo'n dertigduizend mensen geabonneerd zijn op de elektronische postdienst America Online waar ook de Mercury News gebruik van maakt. De krant heeft met het experiment twee doelen. Het eerste is ervaring opdoen met de zogenaamde multimedia-journalistiek, de combinatie van televisie, radio en schrijvende pers. Daarnaast denkt de uitgever met de elektronisch hulpmiddelen abonnees beter te kunnen bedien omdat er onbegrensd aandacht kan worden besteed aan onnoemelijk veel onderwerpen. Plaatsgebrek is een begrip dat niet meer lijkt te bestaan in het digitale tijdperk. Zo kan de krant bijvoorbeeld tot in detail de uitslagen van plaatselijke basketbal-toernooien elektronisch publiceren. Zonder dat mensen die daar geen interesse voor hebben er mee lastig gevallen worden. Dergelijke informatie, maar ook jaarverslagen en radiouitzendingen, wordt niet verzameld door journalisten maar door medewerkers die `verzenders' worden genoemd. Ze doen namelijk niets anders dan de gevonden informatie - vrijwel onbewerkt - naar het computernetwerk te zenden waar de abonnee de berichten vervolgens, als computerbestand of geluid, kan opvragen. Het is deze manier van werken die critici het meest zorgen baart. De journalist is gedeeltelijk vervangen door `doorgevers' van ongecontroleerde informatie. Een ander opvallend verschijnsel is dat bij de elektronische tak van de krant de traditionele scheiding tussen redactie en bedrijfsleiding doorbroken is. Commercieel medewerkers beslissen welke informatie of dienst interessant is voor de abonnee. Volgens hoofdredacteur R. Ingle verandert de technologie de gevestigde media volkomen. `De communicatie met de abonnee kwam altijd neer op: wij drukken het, jullie lezen het. Dat is voorbij.' Verslaggevers wordt op het hart gedrukt te reageren op de elektronische brieven van lezers. Wie denkt dat het experiment op luchtfietserij berust, doet er goed aan zich te realiseren dat het nieuws ooit rondgezongen werd door troubadours. Als de drukpers het einde kon betekenen van de zingende verslaggever, kan een slimme computer ook wel de journalist beentje te lichten. Francisco van Jole
NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. |