|
de Volkskrant, 18 mei 1994 MOGELIJK VERBOD OP UITLEEN DIGITALE INFORMATIE Het uitlenen van digitaal opgeslagen informatie wordt mogelijk verboden. Bibliotheken lijken daardoor buiten spel gezet te worden in de oprukkende informatierevolutie. Terwijl steeds meer publikaties in digitale vorm verschijnen wil de overheid vergaande beperkingen opleggen aan het publiekelijk uitlenen van dergelijke informatiebronnen. Het verbod is onderdeel van een op stapel staande wijziging van de auteurswet. De wijziging die voor 1 juli ingevoerd zou moeten worden was aanvankelijk bedoeld om het leenrecht van audio-visuele middelen zoals cd's en video's in te perken maar blijkt in de praktijk ook betrekking te hebben op geavanceerde toepassingen als cd-rom en cd-i. De wetgevers hebben veel moeite met het definieren van deze nieuwe technologie. In een nota aan de Tweede Kamer wordt opgemerkt dat beide media alleen onder het uitleenverbod vallen als ze een auteursrechtelijk beschermd computerprogramma bevatten. Vertaald naar gewone termen is die opmerking te vergelijken met de stelling dat drukwerk naar hartelust uitgeleend mag worden, behalve als er letters op staan. Het probleem is dat digitale media niet zo'n duidelijk onderscheid kennen tussen het informatie- en programmagedeelte. De informatie is in het programma verwerkt en andersom. De wet moet echter ook voorkomen dat computerprogramma's illegaal gekopieerd worden. Het uitlenen van floppy disks is daarom verboden. Voor cd's is dat echter veel ingewikkelder. De compact disc wordt wel gezien als de universele informatiedrager van de toekomst. Het zilveren schijfje is immers niet alleen geschikt voor het opslaan van muziek maar ook voor videofilms, computerprogramma's, en elektronische teksten. De laatste jaren verschijnen er bijvoorbeeld in hoog tempo encyclopedieen op cd-rom, een cd die met behulp van een computer gelezen kan worden. Op een cd past een hoeveelheid informatie die gelijk is aan een kloeke encyclopedie. Het elektronisch publiceren heeft namelijk een aantal ongekende voordelen. Niet alleen is het aanzienlijk goedkoper voor de uitgever (de produktieprijs van een cd inclusief verpakking ligt onder de vijf gulden) maar ook veel handiger voor de gebruiker. Informatie kan met behulp van dergelijke technieken razendsnel en uitermate efficient opgezocht worden. Cd-i is een variant op de cd-rom met als bijzonderheid dat de informatie niet via een computer ontsloten wordt maar met behulp van een speciale cd-speler en een gewoon televisietoestel. In de voorgestelde wetswijziging mogen bibliotheken digitale informatie pas uitlenen na toestemming van de betrokken uitgever. Voor gedrukte informatie geldt zo'n beperking niet. Volgens H. van Duijnhoven van de bibliotheek in Oss, die als eerste in Nederland startte met het uitlenen van dergelijke media, betekent de maatregel dat uitgevers het aanbod van bibliotheken kunnen gaan bepalen. Hij noemt die situatie onaanvaardbaar. `We mogen onze klanten de media wel ter plekke laten raadplegen. In de praktijk is dat ondoenlijk. We hebben bijvoorbeeld een cd-rom die een berg informatie bevat over de moord op de Amerikaanse president John F. Kennedy. Daar ben je wel een paar dagen zoet mee.' In het uitlenen van commerciele softwarepakketten als bijvoorbeeld WordPerfect, die in de toekomst ook zeker op cd-rom zullen verschijnen, zegt Van Duijnhoven geen interesse te hebben. `Het gaat ons puur informatie en ontspanning.' De bibliotheek hanteert daarbij de prikkelende stelling dat computerspelletjes te vergelijken zijn met detectives en andere ontspanningslectuur. Volgens een beleidsmedewerkster van het Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum NBLC is de voorgestelde wetswijziging het resultaat van een intensieve lobby door de audio-visuele industrie die het uitlenen van cd's en video's zoveel mogelijk wil beperken. Francisco van Jole
NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Gedrukte artikelen zijn op te vragen bij de documentatiedienst van de Volkskrant. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. |