Bijdrage aan `Een nieuw geluid`, jubileum-uitgave van de Zuid Hollandse Popunie

 Zou het ooit wat geworden zijn met de popmuziek zonder apparaten als pick-up, transistorradio, juke-box en elektrische gitaar? Het antwoord op die vraag kan niet gegeven worden want de geschiedenis is zoals die is en daar valt geen ene moer meer aan te veranderen. Maar laten we er vanuit gaan dat het nooit wat geworden zou zijn. Niet alleen vanwege de waarschijnlijkheid maar ook omdat een dergelijk antwoord beter past bij wat we willen geloven voor de toekomst.
 In de toekomst wordt het namelijk allemaal anders met de popmuziek. Beter, natuurlijk. En dat is te danken aan de digitale revolutie en met name Internet. Zo wordt ons in ieder geval verteld door mensen die er meer van lijken te weten. De oprukkende veranderingen zijn natuurlijk onvermijdelijk want zoals hierboven reeds aangetoond is de techniek bepalend voor de cultuur. Laat ik een voorbeeld geven uit de praktijk. Ik draai af en toe een nummer van de Nederlandse popgroep Capablanca? Niet dat die band ooit een cd heeft uitgebracht of dat ik er een demo-tape van bezit. Nee, Capablanca? verspreidt haar muziek via Internet. Nieuwsgierig nam ik de moeite om via het net mijn computer een half uur lang een nummer op te laten halen en sindsdien kan ik wanneer ik maar wil het complete nummer `Malakka`, dat precies 128,5 seconden duurt, beluisteren. Op cd-kwaliteit. Dat ik die moeite neem is om twee redenen opmerkelijk. Ten eerste houd ik niet zo van popmuziek. De musici spelen immer slechts vier accoorden en meestal zijn dat de verkeerde. Ten tweede is het onzinnig om een half uur een telefoonverbinding in stand te houden om een nummer van twee minuten op te halen. Zelfs al doe je dat tegen lokaal telefoontarief en kost het daarmee nog geen gulden. Ik doe het daarentegen toch omdat ik de zangeres persoonlijk ken. Nou ja, ken... Ik heb haar nooit echt ontmoet, behalve dan een keer in een flits tijdens een merkwaardig soort net-reunie. Maar toch heb ik het gevoel dat ze een goede bekende is. Carlina maakt namelijk net als ik deel uit van een `discussiegroep` op Internet getiteld nlnet.misc. Discussiegroep is weliswaar een wat overdreven benaming voor een uitwisseling die het beste omschreven kan worden als `kroegpraat` maar niettemin is het er aangenaam pozen.
 Carlina, die om de verwarring te vergroten in de groep bekend is onder de naam `pien`, vertelt daar over haar wel en wee. Bijvoorbeeld over haar kat. Dat heeft allemaal niks met muziek te maken maar toen iemand - pien is te bescheiden om dat zelf te promoten - vertelde dat er een foto van haar op het net stond, kon ik de verleiding niet weerstaan om even te kijken. De foto bleek te staan op een homepage van een ander bandlid van Capablanca? Uitleggen wat een homepage precies is, voert te ver maar je zou het kunnen zien als een soort digitaal volkstuintje. Mensen kunnen op hun homepage dingen ten toon stellen aan andere gebruikers. Bij de foto zat de mogelijkheid om het nummer op te halen. En zo komt het dus dat ik af en toe naar de uiterst getalenteerde stem van Carlina luister.
 Uit deze triviale anekdote kunnen een aantal revolutionaire veranderingen opgemaakt worden. Capablanca? blijkt geen platenmaatschappij nodig te hebben om hun werk de wereld in te sturen. Want wat ik vanuit Rotterdam kan, kan een ander vanuit Los Angeles. Steeds meer bandjes beginnen die mogelijkheid te ontdekken. Evenmin komt er een radiostation aan te pas. Daarnaast is er geen platenplugger die de titels onder de aandacht moet brengen. Louter de aanwezigheid van Carlina, of het feit dat anderen over haar kwaliteiten praten, is voldoende om mijn interesse op te wekken. Ook dat verschijnsel treedt steeds vaker op. Er zijn mensen die beweren dat groepen als bijvoorbeeld Nine Inch Nails (mede) dankzij het net populair zijn geworden.
 Internet is een omgeving waar subculturen welig tieren. Dat is niet zo vreemd omdat het mensen in staat stelt ongeacht hun woonplaats met elkaar in contact te treden. Het beeld van de eenzame punker die een verkommerd geïsoleerd bestaan leidt in een dorpje op de hei is, verdwijnt. Sterker nog: ik hoef helemaal geen punk-outfit meer te hebben om me tussen de punkers te begeven. Ik kan in pitbull-smoking vanachter het toetsenbord zo een net-dive nemen in een van de vele heftige discussies die over dit onderwerp spelen. Ik kan, zeg maar, een virtuele punker worden en ondertussen mijn burgermansbestaan leiden. Niemand die het ziet, niemand die het weet, want de elektronische wereld kent nauwelijks gezichten. Ik ken een rock-a-billy met een uiterst heftige homepage waar foto's van hem te zien zijn in een ongekend realistisch ogende outfit. Maar ik ken diezelfde persoon in het dagelijks leven alleen maar als een collega met een stropdas.
 Zullen deze mogelijkheden de popcultuur veranderen? Ongetwijfeld. Als een wereldwijd televisienetwerk als MTV de muziek heeft kunnen beïnvloeden dan zal dat ook wel gelden voor Internet. De vraag is alleen hoe? De antwoorden vallen op door optimisme. Zo zou het monopolie van de platenmaatschappijen ten grave gedragen kunnen worden. Misschien... misschien... Maar de geschiedenis leert dat er weinig reden is voor dergelijk optimisme. Platenmaatschappijen hebben tot nu elke veranderingsgolf geïncorporeerd. En de alternatieven die tot een succes zijn geworden, gedragen zich net zo als degenen tegen wie ze zich aanvankelijk afzetten. Virgin is daar een voorbeeld van. Pessimistisch als ik ben verwacht ik dat het in de toekomst allemaal alleen maar erger zullen worden. Wereldmuziek zal dankzij de wereldwijde communicatie veranderen in een monocultuur. De dominantie van de Amerikaanse normen en waarden zal nog verder reiken dan nu de televisiebuis. Maar ondertussen is Internet nog even een vrijhaven. Het is het Woodstock van de jaren negentig waar meer alternatieve muziek te vinden is dan James Last. Totdat laatstgenoemde het net ontdekt.

PS: de homepage van Capablanca? is: http://www.xs4all.nl/~hansie/bands.html

Francisco van Jole

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Er is geen enkele garantie dat tekst en publikatiedatum overeenstemmen met de gedrukte versie. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.