Dit is een ongepubliceerde reactie op een artikel dat op 25 maart in Open Forum van de Volkskrant verscheen

 Computers zijn veel te ingewikkeld en uitermate onhandig in gebruik, dat is kortweg de conclusie die Igor Znidarsic trekt in Open Forum van 25 maart. En om dat te illustreren gebruikt hij een pakkende metafoor: `Wie met de PC de elektronische snelweg betreedt, bevindt zich in een nog moeilijker positie dan de berijder van een muilezel op het verkeersknooppunt Oudenrijn.' Znidarsic beseft niet dat hij daarmee meteen zijn hele betoog ondergraaft. Want wat is dan zo makkelijk aan het betreden van verkeersplein Oudenrijn?
 Ik vraag me af hoeveel rijlessen Znidarsic heeft moeten nemen om zich in een gewone auto te kunnen verplaatsen. Hoe vaak heeft hij op de wegenkaart moeten kijken om verkeersplein Oudenrijn te kunnen bereiken? Dat vermeldt het stuk niet want autorijden is het meest simpele dat er in deze maatschappij bestaat. Zo simpel dat Znidarsic helemaal vergeten is welke inspanningen hij daarvoor heeft moeten verrichten om het onder de knie te krijgen.
 Los van het feit dat autorijden de laatste jaren door de techniek vereenvoudigd is. Znidarsic kan nu automatisch schakelen. Toen de auto echter zo jong was als de personal computer nu, moest hij de techniek van het dubbelklutsen (schakelen op toerental zonder koppeling) onder de knie krijgen om op zoiets als verkeersplein Oudenrijn terecht te komen. Ik kan hem verzekeren dat hij gesmacht zou hebben naar een muilezel.
 Ik rijd sporadisch in een auto en de verkeersberichten zijn voor mij dezelfde abracadabra als de modeminstellingen van zijn computer voor hem. Als ik de nieuwslezer hoor melden dat er een file staat op de A27 dan zegt mij dat absoluut niets want ik weet niet waar de A27 heen voert. Als ik met een geleende auto bij het benzinestation sta, moet ik aan de pompbediende vragen of hij misschien weet of er nu super, ongelode benzine of weet ik wat voor brandstof in moet. En dan heb ik het nog niet over de problemen die ik heb als de auto halverwege dienst weigert want als niet-autobezitter ben ik geen lid van de ANWB en dan ben je toch aardig in de problemen.
 Ik zou op grond van die ervaringen niet de conclusie durven trekken dat het nooit wat kan worden met het autoverkeer in Nederland. Want ik weet ook wel dat voor een heleboel mensen de auto een absolute bevrijding is en dat ze er in geslaagd zijn de machine onder controle te krijgen. Afgezien dan van de dagelijkse dodelijke slachtoffers maar dat massagraf wordt aardig weggewerkt en is dus helemaal niet iets om over te zeuren. De auto is handig en alles moet er voor wijken, daarmee uit.
 Een computer is echter van een andere orde. Znidarsic behoort tot de groep van mensen die vind dat je geen enkele inspanning mag doen om met dit apparaat, dat overigens veel complexer is dan een auto, overweg te kunnen. In zijn frustratie neemt hij zijn toevlucht tot een vergelijking die precies laat zien wat er mis is: `Een radio of tv, hoef je alleen maar in te pluggen, je draait aan wat knoppen en het ding doet voortaan precies wat jij wilt.` Ha! Was het maar zo simpel. Een aantal jaren geleden werden in Rotterdam de frequenties van de centrale antenne-kabel gewijzigd. Tot verbazing van de kabelmaatschappij moesten tienduizenden televisiebezitters geassisteerd worden omdat ze niet in staat bleken de afstemming van hun toestel te wijzigen. Zo eenvoudig is een tv kennelijk niet.
 Een computer is geen tv want een computer kan veel meer. En er kan dus ook meer misgaan. Wie zijn computer als een tv dag in dag uit voor dezelfde toepassing gebruikt zal weinig tot geen problemen ondervinden. Het gaat over het algemeen pas mis als er plotseling iets anders mee gedaan moet worden. Dan wordt het immers een ander apparaat. Vreemd is dat niet. Als ik met mijn videorecorder ook geluidsopnames wil maken - dat kan met dat apparaat - moet ik een nieuwe kabel aanschaffen, de gebruiksaanwijzing bestuderen en de instellingen van het apparaat veranderen. Dat kost me al gauw een uurtje of wat. Niettemin is een videorecorder volgens Znidarsic veel vriendelijker dan een computer. En hij bedoelt overzichtelijker want met een videorecorder weet je wat je kan. Dat is het verschil. Met een computer kan alles en weet je niet wat je wilt.
 Nu is het kenmerk van een computer dat de machine met grote regelmaat wordt `omgetoverd'. Wie nieuwe software installeert, creeert een feite een nieuw apparaat. Znidarsic behoort tot het slag mensen dat het de normaalste zaak van de wereld vindt dat ze een uurtje of wat kwijt zijn als ze zich een faxmachine aanschaffen. Maar zo gauw een programma dat de computer in een faxmachine verandert, wordt geinstalleerd en het niet binnen vijf minuten doet, gaan ze piepen. Znidarsic's technologisch analfabetisme - tegenwoordig worden dergelijke mensen ook wel digibeten genoemd - gebruikt hij om vergaande conclusies te trekken. `Aan de gemiddelde Nederlander - de meeste mensen dus - zal de Internet-hype voorbij gaan,` schrijft Igor Znidarsic. Afgezien van het feit dat iedereen die de `gemiddelde Nederlander` als argument gebruikt gewantrouwd moet worden (meestal hebben ze het alleen over zichzelf) slaat die conclusie werkelijk nergens op.
 Internet is veel meer dan een hype. Het is een technische revolutie die diep ingrijpt in het bestaan, net als drukpers, auto, telefoon, radio en televisie dat eerder hebben gedaan. Znidarsic is als de boer die aan het begin van deze eeuw een van de eerste auto's zag en zegt: `Paarden zullen er altijd blijven.' Want halverwege zijn betoog wordt duidelijk dat Znidarsic eigenlijk alleen maar bang is voor al die nieuwigheid zonder er ooit echt kennis van te hebben genomen. Hij wil niet meer informatie want hij heeft al een krant. Hij wil geen e-mail want hij heeft al een fax. Hij weet niet dat de informatie die via Internet verspreid wordt niets met een krant van doen heeft. Hij snapt niet dat een fax een uiterst milieubelastend (twee maal zoveel papier) en duur apparaat is en dat e-mail een zegen is in vergelijking met de onoverzichtelijkheid van een fax. Hoe vaak heb ik al niet geknield op de grond gezeten om al die voortdurend krullende pagina's glad te strijken en op de juiste volgorde te leggen. Mijn computer is zo slim om alle elektronische berichten automatisch netjes te ordenen en zo aardig om alle post die ik niet wil ontvangen onmiddellijk te vernietigen. Kon mijn brievenbus dat maar doen met de door Znidarsic zo geprezen huis-aan-huisbladen. Internet is vooral een krachtig medium omdat het gebruikers in staat stelt kennis te delen over interessegebieden. Iedereen die een hobby, interesse of passie koestert kan via Internet een wereldwijd netwerk van contacten met gelijkgestemden of lotgenoten opbouwen dat zijn weerga niet kent.
 Ik zal slechts een voorbeeld geven. Op Internet zijn de zogeheten supportgroepen te vinden. Dat zijn contactmiddelen voor mensen die iets te maken hebben met vreselijke ziekten. Van leukemie tot multiple sclerose, van depressies tot migraine. Iedere ziekte heeft zijn eigen gebruikersgroep. In die groepen vindt continue een uitwisseling plaats van ervaringen, wetenschappelijke vorderingen en behandelingsmethoden. Znidarsic zou daar eens kijkje moeten nemen en zich vervolgens rode kaken schamen. Daar wordt namelijk duidelijk dat Internet geen speeltje is van computerfreaks maar een middel voor mensen om elkaar te steunen en te helpen. Het maakt de patienten mondiger. `Ik sluit niet uit dat ik beter op de hoogte ben van de stand van zaken dan mijn arts,' vertelde een zo'n patient mij onlangs. En het zou me niet verbazen als ze gelijk heeft. Als Znidarsic wil reizen verbaast het hem niet dat hij zich moet voorbereiden. Als hij auto wil rijden, haalt hij een rijbewijs. Als hij een vreemde taal wil leren, gaat hij maanden, zo niet jaren, op cursus. Maar als het er op aankomt dat hij moeite moet doen om gebruik te maken van het meest geavanceerde communicatiesysteem dat ooit door de mens is ontwikkeld dan trekt hij een pruillip.

Francisco van Jole

NB: Deze tekst bestaat uit ongecorrigeerde kopij en is eigendom van Francisco van Jole. Verdere verspreiding of gebruik niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.