De spin

De kaken van de moderne spin, Araneomorphae, worden gebruikt om een prooi vast te houden en te vermalen. Om de prooi te doden gebruikt een spin gif. Aan het eind van de kaken bevinden zich twee gifklauwen die hol zijn. Door de opening aan het einde van de harde en vlijmscherpe gifklauw wordt het gif in de prooi gespoten. Het gif wordt door cellen in de gifklieren aangemaakt. In de cel ontstaan blaasjes (vesikels) die naar de gifklierruimte migreren. Daar aangekomen springen ze open, waarbij de inhoud, het gif, in de ruimte stroomt.

Om de gifklier bevindt zich een spiraalvormige spier die er bij samentrekking voor zorgt dat het gif door de uitvoergang geperst wordt.
De primitieve spinnen zoals de vogelspinnen, de Mygalomorphae, hebben voorwaarts gerichte kaken en bewegen dit in tegenstelling tot de moderne spinnen voor- en terugwaarts. Zij gebruiken hun kaken dus niet om de prooi te vermalen maar spuiten voortdurend het spinnengif in de prooi en wachten tot deze opgelost is voordat zij deze leegzuigen.

Primitieve spin, Brachypelma smithi	Moderne spin, Tegenaria atrica

Spinnengif
Spinnengif bestaat uit een mengsel van eiwitten, aminen en polypeptiden. Enkele van deze stoffen zijn in staat om de communicatie tussen het zenuwstelsel en de spieren te verstoren en veroorzaken zo verlamming. Andere gifstoffen verstoren de stofwisseling, waardoor afsterving van de cellen wordt veroorzaakt. Nadat de prooi overleden is injecteert de spin enzymen door zijn holle giftanden in de prooi. Deze enzymen lossen de inhoud van de prooi op. Bij zoogdieren gebeurt dit in de maag. De spin verteert zijn prooi dus uitwendig en zuigt de verteerde inhoud op.
Hoe giftig is een spin? Deze vaak gestelde vraag is lastig te beantwoordden. Giftigheid wordt uitgedrukt in een LD50-getal wat staat voor de Letale Dosis die 50% van de geteste diergroep doodt. De Amerikaanse Zwarte weduwe heeft een LD50 van 0.9 mg per kg muis. 0.013 mg gif is voldoende om één muis te doden. Voor een kikker, met ongeveer hetzelfde gewicht, heeft de spin echter 2 mg nodig.

De giftigheid van spinnen voor mensen wordt erg overdreven. Er zijn er enkele gevaarlijk voor de mens. De Latrodectus soorten (zwarte weduwe) in de warmere regionen van de wereld, de Australische tunnelspin, Atrax robustus , en enkele loopspinnen uit Zuid-Amerika gelden als gevaarlijk. De soorten bezitten een gif dat op het zenuwsysteem inwerkt dat ernstige storingen in de gemoedstoestand veroorzaken zoals hartkloppingen, ernstige krampen, rillingen en pijn.

Naast deze spinnen komen er genoeg voor die een vervelende beet kunnen geven, vergelijkbaar is met een wespensteek. Doordat in het gif bestandsdelen kunnen voorkomen die de cel doet afsterven ontstaat necrose dat zeer slecht heelt en ook nog kan gaan ontsteken.
In Midden-Europa komen enkele spinnen voor die onaangenaam kunnen bijten zoals de zeldzame waterspin Argyroneta aquatica. Een spinnenbeet koelen is het beste medicijn.
Na de vangst vermalen de meeste spinnen hun prooi met de kaken. Andere spinnen wikkelen hun prooi voorzichtig steeds verder in een spindraad, er voor oppassend dat de prooi geen kans krijgt te bijten of te steken. Wielwebspinnen wikkelen hun prooi in een pakketje dat ze aan het web hangen tot de prooi voldoende opgelost is om verorbert te worden. Krabspinnen gebruiken geen draad maar hebben een zeer snel werkzaam gif. Spinnen van de familie Uloboridae hebben geen gifklieren en vertrouwen volledig op hun spindraad.

Als de prooi voldoende opgelost is, wordt het prooidier leeggezogen. De "mond" van de spin bevindt zich tussen de tasters en is verbonden met de maag die een zuigwerking veroorzaakt. Voordat het verteerde voedsel in de spin wordt opgenomen, wordt deze door zeer fijne haartjes gefilterd. Alleen deeltjes kleiner dan 1 mm worden door dit filter doorgelaten. Dat zijn zulke kleine deeltjes dat Oost-Indische inkt wordt ontdaan van de kleurdeeltjes als de spin dit zou opzuigen. Als de prooi voldoende opgelost is, wordt het prooidier leeggezogen. De "mond" van de spin bevindt zich tussen de tasters en is verbonden met de maag die een zuigwerking veroorzaakt. Voordat het verteerde voedsel in de spin wordt opgenomen, wordt deze door zeer fijne haartjes gefilterd. Alleen deeltjes kleiner dan 1 mm worden door dit filter doorgelaten. Dat zijn zulke kleine deeltjes dat Oost-Indische inkt wordt ontdaan van de kleurdeeltjes als de spin dit zou opzuigen. Hiermee voorkomt de spin ook dat bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers opgenomen worden. Regelmatig wordt het filter gereinigd met de boven- en onderlip.
Een spin kan grote hoeveelheden voedsel opnemen zodat het achterlijf sterk kan zwellen. De voedselvoorraad wordt in een speciale ruimte opgeslagen zodat de spin wekenlang zonder voedsel kan leven. De afvalstoffen worden chemisch omgezet in onschadelijke kristallen en in speciale cellen opgeslagen. Deze regelmatig geordende guanocyten kunnen door de huid heen zichtbaar zijn en geven bijvoorbeeld sommige kruisspinnen hun speciale rugtekening.
Speciale excretieorganen onttrekken de afvalstoffen uit de bloedbaan. Deze spinnennieren bestaan uit twee zeer dunne lange slangen die malpighische vaten genoemd worden.

--> De bloedsomloop, de longen, de vervelling

Ed Nieuwenhuys, 24 maart 2023
11 mei 2013, 30 augustus 2008, jan 2004, maart 1999