Publicaties van CONTRAST Advies - Milieu

Amersfoort, 19 augustus 1998

Inhoudsopgave

Noten

Bijlage I. Uitgangspunten en vooronderstellingen kostprijsvergelijking reinigingssytemenbr> Bijlage II. Onderverdeling kostprijzen

1. Inleiding

Greenpeace Nederland gaf opdracht tot deze studie om meer inzicht te krijgen in de financiële aspecten van een mogelijke omschakeling van de bedrijfstak van Per-reiniging naar alternatieve reinigingssytemen die de gezondheid en het milieu minder belasten, met name naar Nat-reiniging. De discussie over de noodzaak van deze omschakeling vindt onder meer plaats tegen de achtergrond van de Algemene Maatregel van Bestuur die het Ministerie van VROM dit jaar nog bekend zal maken. Naar verwachting kan een belangrijk deel van de bedrijven in de branche niet voldoen aan de strengere criteria voor emissie en immissieconcentraties van Per die de AmvB zal stellen.

Parallel aan deze studie heeft de Chemiewinkel Groningen een onderzoek uitgevoerd naar de stand van zaken in de technologische ontwikkeling van een aantal reinigingssystemen die als alternatief voor Per-reiniging worden gezien alsmede naar de stand van zaken met betrekking tot de gezondheids- en milieuaspecten van die alternatieven.

In deze studie is de methodiek gevolgd die het Instituut voor Reinigingstechnieken TNO (IR-TNO) toepaste bij de kostprijsberekening van reiniging in Per. Waar nodig zijn de gegevens geactualiseerd.⁽²⁾
 

Voor het reinigen in Per, KWL en Nat-reiniging zijn diverse systemen op de markt. Technische gegevens en verbruiksgegevens zijn daarom ruim voor handen. Voor het reinigen in CO2 en Rynex is dit niet het geval. Beide systemen worden momenteel in de markt geïntroduceerd en getest, en er zijn geen betrouwbare praktijkgegevens voor handen. Er zijn slechts gegevens van de respectievelijke fabrikanten die uitgaan van optimale testomstandigheden. Dat geldt niet alleen voor de financiële prestaties, maar ook voor de reinigingsprestaties.(3)(4)

De uitkomsten van de berekening van kostprijzen voor het reinigen met deze systemen is derhalve niet vergelijkbaar met de uitkomsten van de berekende kostprijzen voor Per-, KWL en Nat-reiniging. De vergelijking van de kostprijs van reiniging in CO₂ en Rynex met de kostprijzen van reiniging in Per, KWL en water moet daarom uitdrukkelijk met dit voorbehoud worden geïnterpreteerd.

Bijlage I. geeft een overzicht van de gehanteerde uitgangspunten en vooronderstellingen van de kostprijsvergelijking.

Bijlage II. geeft een overzicht van de berekeningen.

2. Methodiek en kostprijsberekening

Het onregelmatige verloop van de kostprijzen wordt veroorzaakt door de productie-machinecapaciteit verhouding. Bij een goede of volledige capaciteitsbenutting is de kostprijs van een reinigingssyteem het laagst.

De kostprijs voor reiniging in KWL is over de hele linie het hoogst en van reiniging in CO₂ het laagst. Daarbij moet uitdrukkelijk worden aangetekend dat de berekening van de kostprijs van reiniging in CO₂ uit is gegaan van optimale testomstandigheden en door de fabrikanten opgegeven technische specificaties. Mogelijk vallen die in de praktijk slechter uit. Bij de berekening van cijfers voor reiniging in Rynex is uitgegaan van de 'drop-in' toepassing van dit middel in een Per-machine, waarbij geen additionele reinigingsversterkers (wasmiddelen) zijn gebruikt. Indien uit praktijktesten blijkt dat 'drop-in' toepassing en weglaten van reinigingsversterkers onmogelijk zijn dan valt de kostprijs hoger uit dan weergegeven in figuur 1.

Figuur 2 laat de onbetrouwbare cijfers voor de kostprijs van reiniging in CO₂ en reinigen in Rynex buiten beschouwing en toont meer in detail het verloop van de kostprijs in verhouding tot de geproduceerde hoeveelheid kleding.
 

De kostprijs voor reiniging in KWL is over de hele linie hoger dan die voor reiniging in Per en die van Nat-reiniging.

De kostprijzen van Nat-reiniging zijn afwisselen lager en hoger dan die voor reiniging in Per. Alleen daar waar de gereinigde hoeveelheid kleding in Per optimaal is afgestemd op de beschikbare machinecapaciteit is de kostprijs van reiniging in Per lager dan de kostprijs van Nat-reiniging.
 

3. Conclusies

Indien reiniging in CO₂ geen technische moeilijkheden kent (knopen) en overeenkomstig de door de fabrikant gegeven testspecificaties functioneert dan is de kostprijs van dit reinigingssysteem de laagste van de berekende kostprijzen in de range van 700 tot 1500 kilogram gereinigde kleding per week.

Bij de berekening van kostprijs voor reiniging in Rynex is uitgegaan van de 'drop-in' toepassing van dit middel in een Per-machine, waarbij geen additionele reinigingsversterkers (wasmiddelen) zijn gebruikt. De kostprijs valt vrijwel samen met die van Per. Indien uit praktijktesten blijkt dat 'drop-in' toepassing en weglaten van reinigingsversterkers onmogelijk zijn dan valt de kostprijs hoger uit.

De kostprijs van reiniging in KWL is over de hele linie hoger dan die voor reiniging in Per en Nat-reiniging.

De kostprijs van Nat-reiniging en Per ontlopen elkaar gemiddeld genomen nauwelijks. Bij variërende productie zijn de kostprijzen van Nat-reiniging afwisselend lager en hoger dan die voor reiniging in Per, maar ontlopen elkaar echter niet veel. Nat-reiniging als alternatief voor Per geeft dus financieel geen meerkosten. Bovendien is het financiële risico van investeren in Nat-reiniging lager door de lagere investeringskosten.

Bijlage I.  Uitgangspunten en vooronderstellingen kostprijsvergelijking reinigingssytemen

Algemeen

• Bij de kostprijsberekeningen zijn zoveel mogelijk de gegevens gebruikt en de methodiek gevolgd van het Instituut voor Reinigingstechnieken TNO⁽⁵⁾. In de afgelopen jaren heeft IR-TNO diverse kostprijs opstellingen gemaakt. Daar waar van de rekenwijze van IR TNO is afgeweken of gegevens zijn geactualiseerd is dat expliciet aangegeven.
• Uitgangspunt van de vergelijking is een productie per week van 800 kilogram gereinigde kleding bij een maximale bedrijfstijd van 50 uur per week. Dit komt overeen met de gemiddelde productie van een gangbare warme winkel. Vervolgens is berekend welke invloed een lagere productie en een hogere productie heeft op de kostprijs per kilogram (minimaal 600 en maximaal 1600 kg/week). Bij een hogere productie zijn, afhankelijk van de capaciteit, investeringen nodig in extra apparatuur.
• Bij alle reinigingssytemen is rekening gehouden met de aanwezigheid van een additionele standaard nat-reinigingsmachine, behalve bij de kostprijsberekening van het nat-reinigingssyteem. Verder bestaat de configuratie uit 2 universeelpersen plus Low Boy, één voorwerkcabine, één detacheertafel en één stoompop. Alleen bij het Nat-reinigen is deze configuratie gewijzigd: zie daarvoor de additionele veronderstellingen bij het nat-reinigen.
• De kostprijsberekening gaat uit van een gelijke waskwaliteit tussen de systemen. Dat wil zeggen dat de textielreiniger precies weet welke kleding wel en niet met zijn reinigingssyteem kan worden gereinigd. Daarom is bij geen van de systemen een extra post voor schadeclaims of verzekeringen tegen schadeclaims opgenomen. Evenals bij het model van IR-TNO is geen rekening gehouden met de kosten van detacheermiddelen.
• De tarieven voor elektriciteit en water zijn volgens opgave van het energie- en waterbedrijf.
• De kostprijs van stoom (per kilogram) is exclusief afschrijvingskosten van de installatie.

Additionele vooronderstellingen Per-reiniging

• Bij de kostprijsberekening voor Per-reiniging heeft de P 25 van de firma Böwe model gestaan. Prijs ƒ 119.800,-. Deze machine heeft volgens opgave een capaciteit van 23-25 kilogram kleding.
• In afwijking van de berekeningen van IR-TNO zijn de energiekosten (elektriciteit en stoom) opgesplitst naar:
 
1. reinigingsmachine (volgens opgave van de machinefabrikant)
2. overige energiekosten voor opmaak, verlichting ventilatie etc. (berekend)
Daarbij zijn de overige energiekosten berekend op basis van de uitkomsten van onderzoek naar energiegebruik in de branche⁽⁶⁾. Deze uitkomsten toonden een verdeling tussen a. en b. bij het elektriciteitsverbruik van 60 respectievelijk 40 procent, en bij het stoomverbruik van 25 respectievelijk 75 procent.

Additionele vooronderstellingen bij KWL reiniging

• Bij de kostprijsberekening voor KWL-reiniging heeft de K 25 (met destilleerketel) van de firma Böwe model gestaan. Prijs ƒ 158.500 (inclusief destillatie eenheid). Deze machine heeft volgens opgave een capaciteit van 23-25 kilogram kleding.
• Deze machine is ook leverbaar zonder destillatie-eenheid (en in plaats daarvan een poederloos filter) tegen een prijs van ƒ 125.500. Bijna alle in Nederland geleverde KWL-reinigingsmachines van Böwe zijn echter geleverd met destillatie-eenheid omdat de afnemers bij de goedkopere uitvoering vrezen voor bacteriegroei en geur-verontreiniging aan de kleding.
• De bewerkingstijd die samenhangt met het detacheren van textiel dat in koolwaterstoffen wordt gereinigd is 20 tot 40 procent meer dan voor Per-reiniging. De overige bewerkingstijden (voorsorteren, controle na reiniging, na sorteren en opmaak) zijn gelijk.⁽⁷⁾

Additionele vooronderstellingen bij Nat-reiniging

• Bij de kostprijsberekening van Nat-reiniging heeft het Aquatex systeem model gestaan. De configuratie is gewijzigd ten opzicht van de configuratie zoals die is gehanteerd bij de andere reinigingssystemen. Als reinigingsmachine is gekozen voor de Aquatex 30-50 (Ipso 234). Deze heeft een capaciteit van 23 kilogram. Als droogmedium voor colberts ed. wordt niet gebruik gemaakt van de Aquatex droogkast maar van een zogenaamde multifinisher (droogpop / vormende droger), deze doet ook dienst als stoompop, waardoor de aparte stoompop vervalt. In plaats van 2 universeelpersen + Low Boy komen 2 koudstrijktafels en een topper.⁽⁸⁾
• De capaciteit van één multifinisher bedraagt 11 kledingstukken per uur. Bij een bedrijfstijd van 48 uur per week betekent dit een capaciteit van 528 kledingstukken per multifinisher per week. Bij een productie van 1200 stuks kleding per week (800 kg.) - waarvan tussen de 40 en 45 procent (43% gemiddeld) colberts ed. - is een capaciteit nodig van de multifinisher van 516 stuks. Er is dus precies 1 multifinisher nodig om deze productie te halen. Bij hogere productie is een tweede multifinisher nodig. De eventuele overcapaciteit kan worden ingezet voor bijvoorbeeld de droging van overhemden (= extra omzet).
• Omdat het bij Aquatex Nat-reinigen gaat om een transfer-systeem (van wasser naar droger en droogpop) is de bruto cyclustijd van de reinigingsmachine gelijk aan de netto cyclustijd plus de tijd nodig om te laden en te ontladen. Met deze transfertijd is rekening gehouden door bij het drogen op de droogpop een geringe hoeveelheid arbeidstijd te rekenen: 60 kg kleding (colberts ed.) per uur.
• De opmaaktijd bij Nat-reinigen is langer dan bij andere systemen. Ook het drogen vraagt extra bewerkingstijd ook al zijn de multifinishers (droogpoppen) efficiënter dan een droogkast.
• Het stoomverbruik bij de nabewerking ligt lager dan bij de andere systemen doordat gebruik wordt gemaakt van koudstijktafels in plaats van universeelpersen (geschat op 90% t.o.v. Per). Omgekeerd ligt daardoor het elektriciteitsverbruik iets hoger (geschat op 110% t.o.v. Per-reiniging). De multifinisher heeft hetzelfde stoomverbruik als de conventionele stoompop.
• Het machineonderhoud ligt lager dan bij andere systemen (bijvoorbeeld Per).

Additionele vooronderstellingen bij CO₂-reiniging

• Bij de kostprijsberekening voor CO₂-reiniging heeft de MiCARE-420 van de firma MiCELL Technologies Inc. Model gestaan. Prijs ƒ 300.000. Deze machine heeft volgens opgave een capaciteit van 21 kilogram kleding. Het betreft een machine waarvan er nu een zestal testexemplaren bestaan. Eind 1998 wordt het systeem in de VS op de markt gebracht. De machine recycelt het CO₂ door middel van destillatie. Er treedt een gering verlies van CO₂ op.
• Detacheren is niet nodig omdat het proces op kamertemperatuur plaatsvindt (tussen de 12,7 en 18,3 graden Celsius) en er daarom geen gevaar bestaat van het vastzetten van vlekken zoals bij reinigen in Per en KWL dat op hogere temperaturen gebeurt.⁽⁹⁾ Door de lagere temperatuur is ook het energiegebruik lager dan bijvoorbeeld reiniging in Per. Er wordt bovendien geen koelwater gebruikt.
• Voor de reiniging in vloeibaar CO₂ zijn speciale reinigingsversterkers (detergenten) ontwikkeld. Aangenomen is dat de prijs hiervan hoger ligt dan bij bijvoorbeeld de reinigingsversterkers gebruikt in Per. Het MiCARE systeem recycelt de reinigingsversterkers. Bij de kostprijsberekening is een verlies per cyclus geschat op 20 procent.
• Het MiCARE systeem heeft een beperkte hoeveelheid residu. Aan de afvoer daarvan zijn geen speciale eisen gesteld. De kosten van de afvoer van het residu zijn geschat op 10 procent van de afvoerkosten bij Per-reiniging.
• Omdat het CO₂-proces de kleding minder kreukt is de opmaak minder arbeidsintensief.⁽¹⁰⁾ Bij de berekening is uitgegaan van een schatting van 30 kg kleding per uur (in vergelijking met 22,2 kg kleding bij opmaak van kleding die is gereinigd in Per). Ook het stoomverbruik bij de opmaak is naar verhouding lager geschat.
• Het stoomverbruik van de reinigingsmachine is per kg kleding hetzelfde als bij reiniging in Per (0,778 kg).⁽¹¹⁾

Additionele veronderstellingen bij Rynex

• Rynex is een zogenaamd "drop in"-middel. Volgens de leverancier is geschikt voor gebruikt in bestaande (Per-)reinigingsmachines. Die dienen daartoe wel te worden omgebouwd hetgeen tussen de ƒ 10.000,- en ƒ 12.000,- aan investeringskosten met zich meebrengt (vacuüm-unit en waterafscheider).⁽¹²⁾ Bij de kostprijsberekening is daarom uitgegaan van een bestaande Per-machine (Böwe P25) en is een bedrag van ƒ 11.000,- voor ombouwkosten gehanteerd.
• Rynex kan ook worden toegepast in een nieuwe reinigingsmachine. Indien de toepassing van Rynex aanslaat in de markt dan mag verwacht worden dat de machinefabrikanten hun machines zullen kunnen leveren zonder meerkosten.
• Rynex is een oplosmiddel en wasmiddel in één. Er is dus geen reinigingsversterker nodig..
• Wassen in Rynex kost evenveel elektriciteit als in Per en verbruikt iets minder stoom⁽¹³⁾ (geschat is 10% minder).
• Er zijn geen speciale eisen gesteld aan de afvoer van het residu. De kosten van de afvoer van het residu zijn geschat op 10 procent van de afvoerkosten bij Per-reiniging.

Bijlage II.

Noten

2. Kostprijs reinigen bovenkleding. Ing. J.H. van den Berg. IR-TNO consult no. 110. maart 1997.

3. Bij reinigen in CO₂ zijn tijdens de ontwikkelfase problemen met knopen gemeld. Het is onbekend of deze ook optreden in het hier beschouwde MiCare systeem. Daar is bij de kostprijsberekening niet van uitgegaan. Indien dat toch het geval is leidt dit tot een verhoging van de kostprijs (arbeidskosten voor het verwijderen en weer aanzetten van knopen).

4. Het is onduidelijk of Rynex als drop-in middel kan functioneren of dat uit de testen zal blijken dat er een speciale Rynex-machine voor nodig is. Verder is onduidelijk of het middel zonder toevoeging van reinigingsversterker het gewenste resultaat kan halen.

5. IR-Consult no. 110. Kostprijs Reinigen bovenkleding. Door. Ing. J.H. van den Berg. Instituut voor reinigingstechnieken TNO. Maart 1997.

6. Energiebesparing in het textielreinigingsbedrijf. Ing. J.H. van den Berg, Ing. W.A.J.L den Otter, Drs. B.P.A. Schippers. IR-TNO. December 1993. p. 10.

7. Satec BOR-lid geworden.Textielbeheer nr.6. december 1996. p.27

8. Sinds enkele maanden heeft JLA, de Britse leverancier van het Aquatex systeem, de nieuwe multifinisher in zijn pakket opgenomen.

9. A Green Clean. New detergents dissolve obstacles to pollutionfree solvents. Corinna Wu. ScienceNewsOnline. 16 Augustus 1997. p. 4.

10. Capital Idea may just Clean Up the Dry Clening Industry. Debra Morgan. WRAL5 Online. 23 februari 1998. p.2.

11. E-mail correspondentie Global Technology dd. 29-5-1998: DryWash. p. 1.

12. Volgens opgave van de firma Zeekant in Purmerend, het eerste bedrijf in Nederland dat met Rynex experimenteert. Inmiddels zijn de proefnemingen stopgezet.

13. Volgens opgave van de firma Zeekant in Purmerend.

Dit onderzoek is in augustus 1998 uitgevoerd voor Greenpeace Nederland.

Voor vragen en opmerkingen over deze publicatie, of voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek met CONTRAST Advies, kunt u contact opnemen met:

CONTRAST Advies - Milieu
Sint Ansfridusstraat 39
3817 BE Amersfoort
Tel: 033-4652806
Fax: 033-4659711

Terug naar de thuispagina van CONTRAST Advies - Milieu