LEEUWENDANS introductie

Het Chinese nieuwe jaar wordt bepaald door de maankalender: op 24 januari 2001 werd het jaar van de slang verwelkomd, terwijl het op 12 februari 2002 het jaar van het paard was. In Amsterdam is het om logistieke redenen, sinds de introductie van de Leeuwendans in 1976 door sifu K.C. Tang, gebruik om de leeuwendans optocht te laten samenvallen met de tweede dag van westers nieuwe jaar. Indien deze dag op een zondag valt dan wordt de optocht verschoven naar de derde dag van het nieuwe jaar. Zie hier voor een impressie van enkele nieuwjaars optochten.

De Chinese leeuwendans wordt veelal ingezet om een extra dimensie aan festiviteiten te geven. Traditioneel gezien is de viering van een (Chinees) nieuw jaar het belangrijkst, maar ook tijdens openingen van restaurants, bruiloften, verjaardagen en personeelsfeesten wordt de leeuwendans regelmatig ingezet.

De leeuwendans dateert uit de tijd van de Han Dynastie (205 v.Chr. tot 220 n.Chr.) en bereikte gedurende de Tang Dynastie (716-907) een hoogtepunt. De dans werd indertijd vooral uitgevoerd bij religieuze feesten. De leeuwendans is verder doorgedrongen tot Korea en Taiwan, waar de leeuwen evenmin inheems zijn. Vanwege een andere geografie en culturele vorming worden de dansen niet op exact dezelfde manier uitgevoerd. De onderliggende symboliek is echter wel vergelijkbaar.

De exacte geschiedenis achter de leeuwendans is moelijk of zelfs geheel niet meer te achter halen. Vooral als men bedenkt dat in China van nature helemaal geen leeuwen voorkomen. De leeuwen zijn door de heersers van het tegenwoordige Iran en Afghanistan via de Zijderoute als relatiegeschenken aan de keizer van China cadeau gedaan, opdat men makkelijker de rechten kon verwerven om met de Zijderoute-kooplieden handel te bedrijven.
Hoewel de oorsprong van de leeuwendans slechts verworden is tot een vraagstuk voor historici is het toch de moeite waard om een academisch acceptabel verhaal, geciteerd uit "het Koninkrijk der Leeuwen" aan te halen, omdat deze de traditie van de leeuwendans met het nieuwe jaar verenigd:

Lang geleden verscheen er een vreemd schepsel in China dat mensen en dieren opat en schrik aanjoeg. Het snelle en wilde wezen werd 'nien' (of 'nian') genoemd, dat klinkt zoals het Chinese woord dat 'jaar' betekent. Noch de vos, noch de tijger kon iets tegen de nien uitrichten en daarom wenden de wanhopige mensen zich tot de leeuw voor hulp. Die schudde zijn manen los, snelde op het monster af en verwonde het. De nien haastte zich met de staart tussen de poten uit de buurt, maar kondigde aan later terug te komen om zich te wreken.

Een jaar later dook de nien inderdaad weer op. Ditmaal kon de leeuw de mensen niet helpen. Hij had het te druk met het bewaken van de poort van de keizer. Daarom besloten de dorpelingen zelf in actie te komen. Van bamboe en kleden maakten zij de beeltenis van een leeuw. Twee mannen kropen erin en benaderden de nien. De leeuw steigerde en brulde en de nien vluchtte opnieuw. Dit is de reden dat op de avond voor het Chinese Nieuwjaar de leeuwen altijd dansen. Zo schrikken zij het kwaad af voor het nieuwe jaar.

Heden ten dage wordt de leeuwendans uitgevoerd om een nieuw jaar te vrijwaren van kwade invloeden. De leeuwendans wordt derhalve verwelkomd als de drager van voorspoed, blijdschap en geluk.

Naast de leeuwendans wordt soms ook de drakendans uitgevoerd. In tegenstelling tot de leeuwendans die door twee personen opgevoerd wordt, wordt de drakendans door een groep personen uitgevoerd. Het aantal personen is afhankelijk dan de lengte van de draak. De drakendans dans wordt gekenmerkt door veel loopwerk en slingerende bewegingen. Bij een optimale uitvoering en belichting lijkt de draak te vliegen. De drakendans is minder geschikt om de gehele dag op te voeren, zoals tijdens de nieuwjaarsviering.

Een laatste historische noot: de allereerste pioniersgeneratie Chinezen voerden in de jaren dertig en veertig regelmatig een dans op met een Eenhoorn; de uitvoering van deze dans door twee personen ligt in tussen een leeuwendans en drakendans.
Een grootse uitvoering was er na de Tweede Wereldoorlog na de capitulatie van Japan.