Sinds september 1995 werk ik bij de Regiopolitie, district Groningen/Haren, Basiseenheid^*1 Centrum, in Groningen. Ik voldoe op deze werkplek aan de Praktijkleerperiode die een onderdeel vormt van de opleiding MBO-Sociale Dienstverlening aan de SOSA, Hogeschool Haarlem. Mijn werkzaamheden bestaan uit daderhulp, hulp aan chronisch psychiatrisch cliënten/thuis- en daklozen en drugsgebruikers (de overlastveroorzakers), hulp aan stalkers^*2 en hun slachtoffers, en in mindere mate de 'gewone' slachtofferhulp. Daarnaast fungeer ik als contactpersoon tussen politie en de hulpverlenende instellingen.

Op mijn werkplek word ik regelmatig geconfronteerd met zowel overlastveroorzakers als met overlastmelders. Vrij snel bleek mij dat het overlastprobleem in de binnenstad van Groningen sterk toeneemt, en dat de huidige aanpak van het overlastprobleem om verscheidene redenen faalt of onvoldoende resultaat boekt.

De politie wordt veelvuldig geconfronteerd met de overlastveroorzakers. Zij ondervind moeilijkheden in het anticiperen op de problemen die deze groep veroorzaakt. Toen mijn stagebegeleider, groepschef Basiseenheid Centrum, mij vroeg om een paar pagina's te schrijven over de overlastveroorzakers en de problemen vanuit de groep zelf te belichten, ging ik hier dan ook graag op in. Het bleef echter niet bij een paar pagina's, maar mondde uiteindelijk uit in een door mij geschreven politienotitie.

Omdat ik mij tijdens mijn stage intensief bleef bezighouden met vooral de overlastveroorzakers lag het voor de hand de problematiek omtrent deze groep ook tot onderwerp van mijn scriptie te maken.

Tot nog toe werd van politiezijde een beeld gevormd van deze groep door binnenkomende meldingen, berichten in de pers en geluiden vanuit de bevolking. Ik probeer in deze scriptie, naast het beeld dat de politie heeft van deze moeilijk hanteerbare groep, de andere kant van het probleem enigzins uit te diepen, en de zich voordoende problemen te benaderen vanuit de groep zelf.
Wellicht zal dit bijdragen aan andere oplossingen dan tot dusver zijn aangedragen. In deze scriptie heb ik mij voornamelijk gericht op het deel van de groep overlastveroorzakers dat gekenmerkt wordt door thuis/dakloosheid, psychiatrische problematiek en/of gecombineerd met verslavingsproblemen, en die in aanraking komen met de politie.

Daarmee kom ik tot de volgende vraagstelling:

Welke problemen spelen bij het politiebeleid met betrekking tot het overlastprobleem in de binnenstad van Groningen t.a.v. de overlastveroorzakers met psychiatrische problematiek (al dan niet gecombineerd met verslavingsproblematiek)?

Hoe en met welke middelen zou de huidige aanpak tot een geïntegreerd vruchtbaar beleid gevormd kunnen worden?

De scriptie bestaat uit vier hoofdstukken. In het eerste hoofdstuk geef ik een zelf geformuleerde definitie van overlast, en beschrijf ik de feitelijke gegevens zoals deze door de politie geregistreerd zijn. In hoofdstuk twee formuleer ik het politiebeleid ten aanzien van de overlastveroorzakers, de resultaten van dit beleid, en plaats ik kanttekeningen bij dit beleid en bij de door de politie aangedragen oplossingen. In het derde hoofdstuk belicht ik de problemen van de overlastveroorzaker zelf betreffende hulpverlening, waarbij misschien duidelijk wordt waarom deze mensen zo moeilijk aansluiting vinden bij de hulpverlening^*3, en de huidige aanpak niet voldoende resultaat oplevert. In hoofdstuk vier volgt een samenvatting, trek ik een aantal conclusies en doe ik suggesties die eventueel een bijdrage kunnen vormen aan de oplossing van het overlastprobleem. Ik sluit de scriptie af met een gedicht van een Thuis/dakloze en een literatuurverantwoording.

Informatie heb ik gehaald uit gesprekken met medewerkers/bewoners van de opvangvoorzieningen De Swieber, het Ommelanderhuis, de Open Hof, en de AVG (Algemene Verslavingszorg Groningen), het COCB (Crisis Opname Centraal Buro), het Ambulant Team Museum^*4, en de RIAGG. Tevens heb ik kennis opgedaan ingesprekken met politiemedewerkers en uit vakliteratuur. Vakliteratuur die niet alleen uit de bibliotheek komt, maar ook artikelen waarop ik surfend op Internet stuitte. En natuurlijk was mijn belangrijkste informatiebron de overlastveroorzaker zelf.

Deze scriptie heeft niet de pretentie een diepgaand onderzoek te zijn. Het is een poging om uit te zoeken waarom het doorgaans niet lukt contacten te leggen met deze groep, en een initiatief tot het aandragen van eventuele oplossingen, of ideeën daaromtrent.

*1 Basiseenheid: Politieburo.

*2 Stalking: 'Kinds of behavior directed at a particular person, such as harrassing or threatening another person. Including development of an obsession or fixation on another person with whom the stalker has no personal relationship'.

*3 Daar waar ik in deze scriptie spreek van 'Hulpverlening' of 'Hulpverlenende Instellingen' bedoel ik met name het MJD; Maatschappelijke Juridische Dienstverlening Groningen, het RIAGG; Regionaal Instituut Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Groningen, COCB; Crisis Opname Centraal Buro Groningen, en het AVG; Algemene Verslavingszorg Groningen.

*4 Het Ambulant Team Museum is een samenwerkingsverband van Psychiatrisch Ziekenhuis Dennenoord, het APZ, het RIAGG en het RIBW (Regionaal Instituut Begeleid Wonen) in Groningen. Het AT begeleidt mensen waarvoor 'reguliere' hulpverlening tekort schiet en hanteert daarbij een informele en actieve werkwijze.In deze vormt het AT een opvallende uitzondering op de kritiek die in deze scriptie geformuleerd wordt. Zie ook hoofdstuk 4.