|
|
| 58 | No. 1827 | Van J. Hudde [<] | 21 april 1671 | |
|
Noch verwagt ik 't resterende van de lantmeeter Geelkerke*) ... oft niet goet zou zijn dat Vincentius eens te paart op 't spoedigste derwaarts ging om het een en 't ander te halen ... *) Hij tekende de kaarten voor: Arend van Slichtenhorst, Geldersse Geschiedenissen, 1654. | ||||
| 58 | No. 1828 | Van J. Hudde | 22 mei 1671 | |
|
'K heb ter regter tijd de Copyen van 't verbaal en 't advijs*) nevens uEds aangenaamen, en 11 ducatons met nog twe copijen van Caartjens, ontfangen. ... Ik ben beschaamt dat uEd. zo veel moeijte voor mij doet ... Uw antwoord aan den Raatpensionaris bevalt mij wonderlijk wel ... aangaande het bedammen van de IJsel ... ... lijfrenten ... een geheel andre ordre als die Engelsman°) ons heeft opgegeven. ... *) De twee volgende stukken. °) John Graunt, Natural and political observations ... upon the bills of mortality, 1665. | ||||
| 60 | No. 1829 | Chr. Huygens en J. Hudde aan de Staten-Generaal | mei 1671 | |
... Soo hebben wy ons reysvaerdich gemaeckt op den seven-en-twintichsten Maert, ons oordeels de eerste bequame tijdt die wy met vrucht konden besteden, gemerckt de Kribben in gemelten Rivieren sich doen eerst begonden te ontdecken ... ... den Landmeeter Geelkercke, en sijn Soon ... ... zijnde, geduyrende die ses dagen de superficie van 't Rijn-water 27 voeten 8 duym (twee duym alleen minder of meerder) onder de bovenkant van de Lijst boven het Wapen van sijn Hoogheyt de Prince van Orange, staende aen de Water-poort tot Schenkeschans*) ... ... zijnde op de grootste ondieptens in den Neder-Rhijn noch 3½ voet, en in den IJssel 3 voeten Waters ... ... dat de superficie van 't Rhijn-water aen de Boterdijck omtrent de Tolkamer 2 duym hooger was, als de superficie van de Wael, ... voorleden Winter ... ontrent een span lengte hooger geweest ... ... bevonden ... dat derhalven aldaer op 1500 roeden doen ter tijdt 2 voet en 9 duym vervals was; Voorts sagen wy, dat daer de Luysbos gestaen heeft, door 't hooge Water van den voorleden Winter een groot gat ingebrooken was, langh 90 roeden ... ... wijtte van den Boven-Rhijn ... wijtte van de Mondt van de Wael ... minste breette van de Mont van 't nieuwe Canael ... Ende onse observatien vergelijckende met die van den Jaere sesthien-hondert acht-en-tsestigh, gedaen bij de Lantmeeter Joannes Dou ... Voorts staet hier oock te noteren, dat so men onse observatien met die van den Jaere sesthien hondert twee-en-veertigh ... confereert, men bevinden sal, dat de Neder-Rhijn in dien tijdt ten aensien van de ondiepste plaetsen is verhooght 2½ voet, ende de Wael gebleven in een en de selve staet ... Ende uyt een Verbael d'Anno sesthien hondert acht en dertigh°) ... den IJssel is verhooght ten aensien van d'ondiepste plaetsen ontrent drie voeten. Op den sevenden April vertrocken wy weder van Schenckenschans ... den IJssel tot Wye toe besichtichden: komende op den derthienden wederom tot Aernem, alwaer wy bleven tot den vyfthienden ... ... 't verval van de gantsche Rivier [IJsel] berekent zijnde, soude voor het geheel verval komen ontrent de 15½ voet. ... Gemerckt nu 15½ voet te veel is, ende na alle apparentie de voorgaende ghevonden 9 voeten te weynich, soo sal de helft van de som van dese twee, namentlick 12¼ voet niet veel van de waerheydt afdwalen konnen ... ... dat den IJssel van IJssel-oort af tot de Zuyder-Zee toe, niet veel meer vervals kan hebben als den Neder-Rhyn van IJssel-oort af tot Rotterdam toe ... [ *) Als 'Fort de Squin' of 'Squinkenschans' komt het voor in: Voyages de Monconys (1666), II, 186, met fig. 37: plattegrond. Nu is het Schenkenschanz in Duitsland.] [ °) Vgl: Staten van Holland en Westfriesland, 14/15 juli 1638; en: zaterdag 11 oktober 1636 voornoen.] [ Behalve documenten van 1638, 1642 en 1668 zijn er meer gebruikt, zie XXII, 284-5.] | ||||
| 71 | No. 1830 | J. Hudde en Chr. Huygens aan de Staten-Generaal | mei 1671 | |
... wat aengaet de doorsnydinge van het Spyck tusschen de plaetse genaemt den Luysbos ende het Sluysken beneden het Tolhuys, soo is er eenige advantagie die wy daer in te gemoet sien ... Doch ... soo soude het ons bedunckens weinigh helpen ... Voorts soude dese doorsnydingh niet als met seer groote kosten, en langen tijdt konnen geschieden ... En wat aengaet de breette, die soude ons oordeels wel van dertich roeden behooren te zijn ... want indien men alleen een enge doorsnydinge bestont te maecken, op hope dat die van selfs verwyden soude, 't selve soude strecken tot verder bederf der Neder-Rhyn, dewyle het Zandt in het Canael af-breeckende, van daer in de voorsz Riviere soude werden gevoert ... Genomen nu dese door-gravinge al gedaen waer, soo soude naer ons ghevoelen noch seer onseecker zijn, of de gewenschte verbeteringh der bewuste Rivieren daer uyt soude volgen: gemerckt de ondiepte der selve voornamentlick voort komt uyt de verhoogingh der gronden selfs ... ... sullen wy nu vervolgens considereren seeckere doorsnydingh van den Dijck aen Schenckenschans, genaemt de Boterdijck. ... Dese Concepten aldus ge-examineert hebbende, ende om de by-gebrachte redenen niet aennemelick bevonden, soo souden wy raedtsamer achten de middelen hier nae-volghende in 't werck te stellen ... ... het wech-graven van de hoeck Landts gelegen aen de Mondt des nieuwen Canaels ... ... sal het afnemende Schaer van boven den Luys-bosch beginnende, tot aen 't eynde van 't nieuwe Canael voor verder af-braeck moeten worden bevrydt, soo met kleyne bolderkens langhs henen te leggen, als door het berouw-aerden van 't selve Schaer ... ... ondiepten ... dat soo haest de selve door eenigh extraordinaris laegh water quamen bloot te leggen, men als dan het Zandt en Grindt daer uytgraven en wech-voeren soude ... ... de wijtte te bepalen die tusschen de Hoofden der Kribben moest open gelaten werden ... ontrent van 30 roeden ... 25 ... op den IJssel van 20 roeden ... ... dat men den IJssel tot een stil-staende water soude maken, tot ettelijcke plaetsen Dammen daer in leggende, tusschen de welcke het water tot de gedesireerde hooghte soude werden opgehouden, doch daer over heen-vloeyende wanneer het hooger gewassen waer ... ... Schut-sluysen ... ... dat door dit middel de Wael van sijn overvloedigh water niet en werdt ontlast ... benaeuwen van de Wael aen Schenckenschans, op de manniere hier te vooren verklaert. | ||||
| 556 | No. 1830a | De gedelegeerden van Gelderland bij de Staten-Generaal, aan het hof van Gelderland | 11 mei 1671 | |
|
... Wij senden hier nevens aen U. WelEd. en W. het Verbael van de Heeren Hudde ende Huygens, haer Ho: Mog: Gecomden, gevaceert hebbende in saken, rakende het verdiepen van den Neder Rhijn ende IJssul met den gevolge ende aenkleven van dien, als oock een schriftelick Advijs aengaende het beneficeren van de selve Rivieren, voorleden saturdagh ter vergaderinge overgelevert; sijnde de gemlt. Heeren over de genomene moeijte bedanckt, ende voorts het voorsr. verbael ende schriftelick Advijs met de Groote ende drie kleine Kaerten, daertoe specterende gestelt in handen van de Heeren van Brakell, Goeree, Raet-Pensionaris de Witt ende andere haer Ho: Mog: Gedepden tot de militaire saecken, om deselve te visiteren, daer over met eenige Heeren Gecomden uijt den Raedt van Staten in conferentie ende besoignes te treden, oock des nodigh ordelende de meergemelte Heeren Hudde ende Huijgens dienaengaende naerder mondeling te hooren ende van alles rapport te doen, met bijvoeginge van haere consideratien ende advijs. ... | ||||
| Den Salmoort Den Rhijn stroom | Speuijsluijs Middel sandt | Emilia | Oudt schep Hooft Schenkenschans |
| Spyk Hoogh Elten | Tolhuijs | Neder Rijn | Tolkamer T Huijs ter Bijland |
| [Zuid is boven. | Schaal-lijnstuk: 150 Rijnl. roeden, dat is ruim 0,5 km. Afb. in kleur.] | ||
| 95 | No. 1839 | J. Hudde aan Chr. Huygens | 18 aug. 1671 | |
|
UEds aangenamen van den 20 July uijt Parijs is my per Monsieur Picard*) behandigt. Ik heb dezen heer aangeboden myn dienst in al 't geene daar in ik hem eenige zou konnen doen; maar 't is gering geweest 't geen hij mij heeft gevergt, en 'tgeen ik hem bij gevolg ook alleen heb konnen presteren. Hij vertrok van hier voorleden Zondag 8 dagen op Hamburg met een Hamburger veerman, die hem alle gemak en commoditeijt zou doen hebben, en ook onderwegs uijtzetten indien buijten vermoeden door stilte of anders, zij te lang op 't water quaamen te swerven, ik heb hem niet willen vergen 't gezigt van Zijn instrumenten, dewijl zij gepakt waren en hem mogelijk te veel moeijte gekost zouden hebben om ze voor den dag te krijgen, anderzints had ik ze wel gaaren gezien. ... uijtrekening van de lijfrenten ... register der gestorvene, waar op lijfrenten al in den jaare 1586, 87, 88, 89 en 90 gekost zijn ... ... De Heer Raatpensiionaris heeft my geschreven dat hij deze waarde van ƒ 17 : 4 : 3 ook zo bevind op mijn register ... Aangaande onse commissie aan de Rijn en IJsel, nadat ik uEds. missive van uw vertrek hadde ontfangen, kreeg een brief van haar Hoog. Mog. ... ... eerste advys ... Zo dat ik geloof dat 'et nog wel dit jaar in 't werk geleyt mogt werden°). ... 't Verdammen van den IJsel, zijnde ons twede remedie, is bij zommige wel geconsidereert als de kortste en essentieelste remedie, maar alzo die van Uijtregt en andere provintien vreesen (hoewel zij dit niet durven openbaar zeggen) dat haar negotie daardoor zeer benadeelt zou werden en afbreuk lijden; is bij 't eerste alleen, voor als nog, gebleven. Maar wij hebben ons zeer te beklagen over den Notaris die de copyen heeft gemaakt alzo dezelve zo vitieus zijn uytgeschreven dat veel perioden onverstaanbaar zijn geweest. int gedrukte verbaal dat aan de leden van Hollant is gedistribueert, stond onder andere in't hooft op d'indispositie vande Neder-Rijn en IJsel, in plaats van op d'inspectie. ... ontfong ik tot betaling van ons restant 246 gulden in plaats van ƒ 262.16:— ... Deze ƒ 16: 16:— die ons gekort zijn bestaan in een dag die we te veel voor de Bode zouden hebben gerekent ... de boode heb ik gebruikt om al dit volk, die ik horen most, op te loopen ... [ *) Jean Picard was op weg naar Uranienborg, om de plaats daarvan nauwkeurig te bepalen, zie Histoire de l'Académie royale des sciences, 1729, T. 7, 1, p. 193-. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om te Leiden de Rijnlandse voet te vergelijken met de Parijse. Op reis naar Hamburg (vertrek op dinsdag 11 aug.) moest het schip een dag voor anker liggen achter Vlieland, en zo had Picard de tijd om zijn telescoop op de zon te richten, en een zonnevlek te zien; tien jaar had hij er geen kunnen waarnemen.] °) De oorlog van 1672 heeft de uitvoering van het project verhinderd. [>] | ||||
| 103 | No. 1843 | J. Hudde aan Chr. Huygens | 14 sept. 1671 | |
|
Op uEds aangenamen van den 20 July, heb ik op den 18 augustus in 't lang en breede geantwoort. tZedert geen schrijvens van uEds. gehat. ... reste van de declaratie ... Die van Greuningen hebben de verdieping van de Neder-Rhijn en IJssel vastgemaakt aan 't maaken van een zeker fort aan 't Rode-veen in Vriesland: Zulx datter misschien dit jaar nog niets ingedaan zal werden. ... waarde van de Lijfrenten ... een cijferfoutje ingesloopen ... | ||||
| X, 728 | No. 1844a | Chr. Huygens aan J. Hudde [>] | 2 okt. 1671 | |
|
Beyde UE aengenaeme van den 18 Aug. en 14 Sept. sijn mij wel behandight, waer van d'eerste al over langh behoorden beantwoordt te zijn. doch het waernemen van den tijdt van onse vacantie die ick te Landtwaert*) besteedt hebbe is oorsaeck van dit versuym geweest, waer van daen nu eerst wedergekomen sijnde, vinde ick hier soo veel affaires dat noch geen tijdt hebbe konnen vinden om te dencken op de lijfrente Rekeningen, noch selfs tegenwoordigh geen en hebbe om UE pertinentlyck op alles te antwoorden. Ick sal alleenlyck UE bedancken, eerstlijck voor de beleeftheijdt aen Mr. Picard bewesen, waer van hij door sijn schrijven alhier bethoont heeft ten hooghsten voldaen te sijn. Ten tweeden voor de genomene moeijte in 't vervorderen van onse betaelingh, ... Het communiceren van 't register der lijfrenten is de derde obligatie die ick UE tegenwoordigh hebbe welcke ick voornementlijck wenschte te sien om te weten hoe dit overeenquam of verscheelde van het Register van de Hr. Raedpens. ... *) Waarschijnlijk te Viry, bij Claude Perrault. | ||||
| 507 | No. 2060 | De Staten-Generaal aan Chr. Huygens | 4 okt. 1675 | |
... seeckere nieuwe constructie van horologien bequaem om in de sack te werden gedragen welckers beweginge niettemin even soo eenparigh exact ende seecker blijfft, als die van de slingerwercken voor desen bij hem supplt. geinventeert ende nu alomme in groot gebruyck ... ... binnen den voors. tijt van vijffthien naestcomende jaren ... [ Zie ook deel XVIII.] | ||||
