Mei 24, 2005

Tellen aantal tandenborstels is achterhaald

Het tellen van tandenborstels of het aantal schoenen onder de kapstok is volstrekt achterhaald. Speuren naar bijstandsfraude is kijken naar heel veel verschillende situaties. 'Zodat we solidair kunnen zijn met mensen die er recht op hebben.'

Hengelo maakt uit solidariteit werk van bestrijding bijstandsfraude

HENGELO

Er wordt relatief weinig gefraudeerd door de ongeveer 2200 bijstandsgerechtigden in de gemeente Hengelo. Vorig jaar is 167 keer een fraudeonderzoek ingesteld. Van de 167 zijn 59 situaties ontdekt waarbij sprake was van fraude, voor een totaalbedrag van 146.000 euro. 'Dat is nog geen procent van ons bijstandsbudget', zegt wethouder Bert Otten (sociale zaken).

Gemeenten maken sinds de invoering van de wet Werk en Bijstand serieus werk van fraudebestrijding, vooral omdat ze zelf de uitkeringen moeten betalen. Een uitkering kost de gemeente vijftienduizend euro per jaar. 'Dit is geen heksenjacht', zegt Otten. 'Maar iedere uitkering die we uitgeven, moet te rechtvaardigen zijn.'

Hengelo begon vorig jaar bij wijze van proef met huisbezoeken. Voorheen werd alleen bij twijfel iemand thuis bezocht, gedurende een paar maanden kreeg iedereen die een aanvraag deed, een huisbezoek. De resultaten zijn niet van dien aard dat de gemeente er mee doorgaat. 'Het blijkt dat de medewerkers van de sociale dienst zelf goed kunnen inschatten of er een risico op fraude is', zegt beleidsmedewerker Ellen Lansink van de sociale dienst. Enige 'leerpunt' is dat fraude nogal eens voorkomt bij aanvragers met een of meer medebewoners, die geen gezin vormen.

Rene ten Have, projectleider hoogwaardige handhaving bij de gemeente, heeft de afgelopen tijd regelmatig huisbezoeken afgelegd. 'Als mensen het idee hebben dat wij de tandenborstels tellen, is dat volstrekt achterhaald', laat hij weten. 'Het is zeker niet alleen de woonsituatie waar conclusies uit kunnen worden getrokken. Bovendien kun je wel opvallende dingen zien, maar je moet het ook kunnen bewijzen.' Ten Have haalt, om het beeld compleet te krijgen, bijvoorbeeld veel informatie uit bankafschriften. 'Daar ontdek je soms bijzondere boekingen op. Of je ziet dat mensen vrijwel nooit geld opnemen en nooit pinnen in supermarkten. Waar doen ze het van, vraag je je dan af.'

Ten Have doet pas onderzoek als er een redelijk vermoeden van fraude bestaat. Voor die tijd voeren de consulenten van de sociale dienst al de nodige gesprekken met bijstandsgerechtigden. Er wordt bijvoorbeeld gevraagd om bepaalde informatie in te leveren of papieren te overleggen. De gemeente voert een lik-op-stukbeleid als mensen niet verschijnen op een oproep of informatie achterhouden. Als ze hun 'verzuim' niet herstellen, volgt beeindiging van de uitkering. De gemeente doet overigens niet alleen pas achteraf iets. 'We doen juist veel meer in preventieve zin', zegt Ellen Lansink. Wie een uitkering aanvraagt, krijgt een informatiemap met daarin alle rechten en plichten. 'Het hebben van een uitkering is een recht', zegt wethouder Otten. 'Maar er moet helderheid zijn in de spelregels die we hanteren. Zodat we solidair kunnen zijn met de mensen die er recht op hebben.'

Leven met een uitkering blijft volgens Otten topsport. Hij is daarom blij met een wetsvoorstel van het Tweede Kamerlid Saskia Noorman-Den Uyl, waarmee alleenstaande bijstandsouders met jonge kinderen in deeltijd kunnen werken en door een tegemoetkoming voldoende inkomen houden.